Czubajka kania to bardzo smaczny jadalny grzyb, którego naturalnym środowiskiem jest las. Ludność Europy Wschodniej i Środkowej, w tym Polacy, to mykofile, czyli miłośnicy grzybów. Grzyby goszczą na polskich stołach od zawsze. Nasi przodkowie nazywali kanię „mięsem leśnym”, gdyż dostarcza ona cennych składników odżywczych. Niestety kania bywa często mylona z trującym muchomorem sromotnikowym. Jak odróżnić czubajkę kanię od trującego muchomora? Jakie właściwości i zastosowanie ma czubajka kania? Czy wszyscy mogą spożywać tego smacznego grzyba?
Kania – właściwości, jak wygląda, jak przyrządzić?
Spis treści
Co to za grzyb czubajka kania (Macrolepiota procera)?
Czubajka kania (Macrolepiota procera) to grzyb z rodziny pieczarkowatych ceniony w polskiej kuchni za niepowtarzalny smak. Rośnie pospolicie w lasach, łąkach, polanach, obrzeżach szos w Polsce, na terenie całego kraju. Spotykana jest również poza granicami Polski – w Europie, Ameryce Północnej, Nowej Zelandii, a także w Korei i Japonii. Inne nazwy to bedłka wyniosła, jedłka wysoka, stroszka strzelista, stroszka cielista, czubaj czubak, deszczochron, drop, parasolnik lub sówka. Kania ma duży kapelusz, który może osiągać wielkość 30 cm. Na wierzchu znajdują się brązowawe niby pióra. Stąd też nazwa sówka.
Młode grzyby mają jajowate i zamknięte kapelusze o barwie brązowej. Gdy dojrzewają otwierają się zmieniając barwę na jaśniejszą i przybierając kształt parasola. Kania ma kolor białawy czy też beżowy. Od skórki odstają blado-brązowe łuski. Brzegi kapelusza są zazwyczaj białe i postrzępione.
Trzon kani może osiągać do 40 cm wysokości, zaś średnica jego może mieć do 2 cm. W górnej jego części znajduje się ruchomy pierścień, który ma kolor kremowy. Przy ziemi trzon kani jest grubszy (do 5cm) i bulwiasty.
Miąższ czubajki kani jest biały, na dodatek nie zmienia koloru pod wpływem uszkodzeń. W kapeluszu jest miękki, gąbczasty, zaś w trzonie włóknisty i łykowaty.
Czytaj również: Grzyby – wartości odżywcze, działanie bioaktywne
Wartości odżywcze i właściwości czubajki kani
Spożywa się kapelusze kani, które zawierają witaminy B1, B2, A, C, D, PP i E i składniki mineralne: wapń, miedź, żelazo, potas, sód, magnez, mangan, cynk.
Kanie składają się z:
- wody (80%);
- białka 5,5 %;
- węglowodanów;
- tłuszczy.
Grzyby te cenione są za obecność łatwo przyswajalnych aminokwasów egzogennych, które nie są produkowane przez ludzki organizm. Muszą one być do niego dostarczone wraz z pożywieniem.
Kanie zawierają też nienasycone kwasy tłuszczowe (m.in. kwas linolenowy), które dbają o układ krwionośny i zapobiegają stanom zapalnym.
W kaniach znajdziemy też błonnik, jest to jednak ciężkostrawna chityna.
Kanie mogą stanowić cenne urozmaicenie diety, zwłaszcza wegetariańskiej i wegańskiej, gdyż dostarczają niezbędnych witamin i minerałów. Zalecane są też dla osób na diecie odchudzającej, gdyż są niskokaloryczne.
Kania w kuchni
Kapelusz kani ma łagodny, orzechowy smak. Grzyba najczęściej przyrządza się panierując kapelusz i smażąc na maśle. Kanię moczy się w mleku, potem smaży w panierce z bułki tartej i jajka, tak jak kotlety schabowe. Niektórzy zachwycają się kanią pieczoną w piekarniku, skropioną oliwą z oliwek.
Czubajka kania jest grzybem ciężkostrawnym, dlatego też przed spożyciem warto ją drobno pokroić i ugotować. Kapelusz nadaje się do gotowania, duszenia, marynowania, ale też i suszenia.
Warto wiedzieć, iż obróbka kulinarna (smażenie, suszenie, mrożenie, blanszowanie, konserwowanie) zmienia wartość odżywczą grzybów.
Wybierając się na grzybobranie do lasu warto zabrać doświadczonego grzybiarza, a zebrane okazy sprawdzić w stacji sanitarno-epidemiologicznej czy nie są one czasem trującymi muchomorami. Wygląd obydwu grzybów jest nieco inny, jednak nie trudno się pomylić. Należy mieć stuprocentową pewność, że przyrządzany przez nas grzyb jest to czubajka kania.
Czytaj również: Zatrucie grzybami – objawy i leczenie
Przeciwwskazania do spożywania kani
Kania jest grzybem ciężkostrawnym, dlatego też nie poleca się jej spożywania osobom starszym, dzieciom (poniżej 6. roku życia), jak również pacjentom m.in. z problemami wątrobowymi.
Jadalną kanią można się też zatruć. Nie można spożywać nieświeżego, przetrzymywanego w foliowym woreczku grzyba. Może on już zaczynać się psuć.
Kanie można jeść raz na jakiś czas. Częste spożycie grzyba może być szkodliwe, gdyż sówka zawiera metale ciężkie. Czubajki kani nie można spożywać na surowo.
Czubajka kania w ogrodzie
Czubajkę kanię można zbierać w lasach przez całe lato i część jesieni, czyli od lipca do października. Rośnie na brzegach lasów liściastych i iglastych, na polanach w lesie. Jeśli nie mamy pewności czy rzeczywiście zbieramy kanie, lepiej otrzymywać grzyb z własnej uprawy kani w ogrodzie. W sklepach internetowych dostępne są gotowe do użycia podłoża z grzybnią kani. Wystarczy tylko posadzić je w ogrodzie, by cieszyć się smakiem kani.
Czytaj również: Łysiczka lancetowata – właściwości, występowanie, działanie
Czubajka kania a muchomor sromotnikowy
Czubajka kania to grzyb, który można niestety pomylić z muchomorem sromotnikowym . Dzieje się tak dlatego, że kania ma podobny wygląd do tego trującego grzyba. Jeśli nie ma się pewności, czy jest to kania, nie wolno spożywać grzyba. Po grzybobraniu można zgłosić się do stacji sanitarno-epidemiologicznej znajdującej się najbliżej miejsca zamieszkania, gdzie grzyby zostaną sprawdzone.
Czubatka kania przypomina wyglądem również czubatkę czerwieniejącą, która po zerwaniu przybiera kolor czerwony i nie posiada łusek na trzonie.
Kania jadalna, zwłaszcza duża i dojrzała, znacząco różni się od trującego muchomora:
- Kanię należy zawsze wyrywać z trzonem. Wystarczy wykręcić ją z podłoża, by obejrzeć bulwę. Jest ona dość duża i nie zawiera pochewki. Muchomor sromotnikowy posiada pochewkę.
- Znajdujący się na trzonie pierścień jest ruchomy, zaś u muchomora przyrośnięty do trzonu.
- Trzon znajdujący się nad pierścieniem jest gładki, zaś pod nim – w poprzeczne i ciemne prążki.
- Kapelusz kani posiada brązowawe łuski, jest kremowy i posiada garb na środku. Muchomor ma kapelusz gładki, o barwie oliwkowej lub białożółtej. Starsze kapelusze muchomora zielonawego mają kolor zielony, żółty lub szary. Niestety niektóre odmiany mają białe kapelusze i wtedy bardzo trudno odróżnić go od czubajki kani.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Siwulski M., Sobieralski K., Sas- Golak I., Wartość odżywcza i prozdrowotna grzybów, ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2014, 1 (92),
- Golianek A., Mazurkiewicz-Zapałowicz K., Grzyby w diecie człowieka – wartość odżywcza i prozdrowotna, Kosmos. Problemy nauk biologicznych, 2016, 65 (4)
- M. Gucia, Multivariate analysis of mineral constituents ofedible Parasol Mushroom (Macrolepiota procera) and soils beneath fruitingbodies collected from Northern Poland, 2011, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3260423/
- czubajka kania(Macrolepiota procera) Atlas NaGrzyby.pl
Opublikowano: 01.10.2021;
Oceń:
4.2
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Bożek
Dietetyczka
Dietetyk, autorka bloga Strefa Zdrowego Żywienia oraz tekstów publikowanych w czasopismach i na portalach internetowych. Miłośniczka zdrowego stylu życia i natury. Uważa, że odpowiednio dobrana dieta może być lekarstwem na wiele dolegliwości. Doświadczeniem i wiedzą dzieli się z innymi – edukuje na temat zdrowego odżywiania i pomaga wdrażać zdrowe nawyki żywieniowe. Na bieżąco poszerza swoją wiedzę, uczestnicząc w licznych szkoleniach.
78
Komentarze i opinie (0)