Zatrucie grzybami – objawy i leczenie

Właściwości grzybów

Grzyby od wieków są traktowane przez ludzi jako pokarm, powszechnie stosowane są również w medycynie, m.in. ze względu na zdolność do produkcji antybiotyków. Wiele gatunków nie tylko wzbogaca walory smakowe potraw, ale również zawiera cenne substancje odżywcze czy stymulujące działanie układu odpornościowego.

Doskonałym przykładem są prawdziwki, bogate w selen, chitynę i substancje niwelujące skutki stresu oksydacyjnego, napromieniowania czy niedotlenienia. Cenne są również boczniaki, nie tylko zawierające duże ilości białka, ale również substancje o działaniu przeciwnowotworowym oraz immunostymulującym. Wbrew opinii niektórych, wartościowe dla zdrowia są również popularne pieczarki, które zawierają duże ilości kwasu palmitynowego i linolowego, witamin B3, D3 oraz E, które nie tylko wykazują działanie przeciwnowotworowe, ale również wspomagają mineralizację kości czy układ rozrodczy kobiet i mężczyzn. Cenne są również bogate w beta-karoten i inne witaminy kurki.

Objawy zatrucia grzybami

Niestety, wiele grzybów powszechnie spotykanych w naszych lasach zawiera toksyny, wykazujące negatywny wpływ na nasz organizm. W zależności od gatunku, do zatrucia może dojść po spożyciu nawet niewielkiej porcji grzybów.

W zależności od tempa pojawiania się objawów wyróżnia się:

• zatrucie o krótkim okresie wylęgania objawów – stanowiące większość diagnozowanych przypadków, gdy objawy związane z zatruciem grzybami pojawiają się maksymalnie do 5 godzin od kontaktu z toksynami;
• zatrucie o długim okresie utajenia – gdy objawy pojawiają się do 24 godzin od spożycia grzybów. Choć rzadziej diagnozowane, są one zdecydowanie bardziej niebezpieczne, gdyż prowadzą często do poważnych i trwałych uszkodzeń narządów wewnętrznych.

W grzybach trujących obecne są toksyny, które wywierają różny wpływ na nasz organizm. Z tego względu wyróżniamy kilka typów zatruć grzybami:

• zatrucia cytotropowe – najcięższe, prowadzące do uszkodzenia kluczowych narządów naszego organizmu, m.in. wątroby, trzustki, serca i nerek, a w efekcie niewydolności wielonarządowej i śmierci. Za tego typu zatruciami stoją przede wszystkim grzyby trujące takie jak chełmówka, muchomor jadowity oraz muchomor sromotnikowy;
• zatrucia neurotropowe – wywoływane m.in. przez muchomora czerwonego i objawiające się zaburzeniami psychoneurologicznymi, które wiążą się z koniecznością pobytu w szpitalu. Jego przejawem są zazwyczaj: zlewne poty, halucynacje, zaburzenia widzenia, ślinotok, problemy z oddychaniem;
  • zatrucia gastryczne – najmniej niebezpieczne, jednak z uciążliwymi objawami ze strony układu pokarmowego. Co ważne, ten typ zatruć może być wywołany także przez nieprawidłowo przechowywane lub przygotowane grzyby jadalne, choć zdecydowanie częściej jest spowodowany zjedzeniem gąsek, gołąbków czy też lisówki pomarańczowej. Zazwyczaj nie pozostawiają trwałych skutków w organizmie. Pierwsze objawy zatrucia najczęściej pojawiają się w krótkim odstępie czasu po zjedzeniu grzybów i są to: mdłości i wymioty, biegunki, bóle brzucha, wzdęcia, podwyższona temperatura.

Pierwsza pomoc przy podejrzeniu zatrucia grzybami

1. Jeżeli tylko zauważysz u siebie objawy, które możesz powiązać ze zjedzonymi niedawno grzybami, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem lub udać do najbliższego szpitala.
2. Jeżeli nie wiesz jakimi grzybami się zatrułeś – w miarę możliwości zabierz ze sobą resztki spożytej potrawy by ułatwić rozpoznanie zatrucia grzybami.
3. NIE PIJ! Przy zatruciu grzybami picie jakichkolwiek płynów (nawet wody) ponieważ przyspiesza to przechodzenie toksyn do krwioobiegu.
4. Sprowokuj wymioty – pozwoli to usunięcie resztek grzybów z żołądka. Zabezpiecz je, bo będą one stanowić materiał do badania, dzięki któremu będzie możliwe wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Zbierz także informacje, które będą niezbędne lekarzowi, m.in. o tym:

• czy jadłeś jeden czy kilka rodzajów grzybów,
• kiedy i gdzie były zbierane,
• w jakim czasie po zjedzeniu posiłku pojawiły się pierwsze objawy zatrucia,
• ile osób spożywało je oprócz Ciebie i czy również mają objawy zatrucia.

Leczenie zatrucia grzybami

Tak naprawdę nie ma jednej skutecznej metody leczenie zatrucia grzybami. U osób które spożyły trujące grzyby za każdym razem ustalany jest indywidualny schemat postępowania, uzależniony m.in. od rodzaju i ilości zjedzonych grzybów.

Jak leczy się zatrucie grzybami?

• płukanie żołądka i przewodu pokarmowego,
• stymulowanie wymiotów,
• podanie węgla aktywowanego celem zahamowania krążenia toksyn po organizmie,
• hemodializy,
• utrzymywanie odpowiedniego nawodnienia i równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie,
• dożylne podawanie penicyliny krystalicznej (hamuje odkładanie się toksyn w wątrobie),
• monitorowanie pracy wątroby, a w razie poważnych zaburzeń jej pracy także przeszczep wątroby.

Ze względu na poważne konsekwencje zdrowotne po zjedzeniu trujących grzybów co roku apeluje się do grzybiarzy, by zbierali jedynie te gatunki, co do których posiadają 100% pewności. Wciąż najwięcej zatruć wywoływane jest przez muchomora sromotnikowego, często mylonego z popularną i niezwykle smaczną kanią czubajką oraz gołąbkiem zielonkawym. Najbezpieczniejszym wyborem jest jednak zrezygnowanie ze zbierania grzybów blaszkowych, ponieważ to właśnie wśród nich najwięcej jest okazów trujących.