Ból w okolicy serca – czy zawsze oznacza chorobę serca i zawał?

Przyczyny i rodzaje bólu w klatce piersiowej

Ból w okolicy serca i mostka nie zawsze jest objawem chorób serca, w tm nagłych stanów w kardiologii, np. zawału serca.

Ból w okolicy serca może mieć swoje źródło we wszystkich strukturach klatki piersiowej, z wyjątkiem miąższu płucnego:

• serce – ból wywołuje dławica piersiowa (dusznica bolesna), zawał serca, zapalenie osierdzia i mięśnia sercowego;
• pozostałe narządy klatki piersiowej – ból w mostku wywołują choroby przełyku, tchawicy, oskrzeli lub śródpiersia, rozwarstwienie aorty, podrażnienie opłucnej (zapalenie płuc, zawał płuca, odma opłucnowa);
• ściana klatki piersiowej – ból kostno-mięśniowy, tzw. nerwoból serca, choroby gruczołów piersiowych i skóry;
• narządy jamy brzusznej – wrażenie bolesnego pieczenia w piersiach daje choroba wrzodowa, refluks żołądkowo-przełykowy, kamica żółciowa, zapalenie trzustki;
• ból psychogenny – zespół Da Costy (tzw. nerwica serca odczuwana jako ból z lewej strony klatki piersiowej).

Zobacz też: Niskie ciśnienie krwi – przyczyny, objawy, leczenie

Ból w okolicy mostka odczuwany w klatce piersiowej może być zlokalizowany w dowolnej okolicy – od szyi aż do górnej części brzucha, po jednej lub po obu stronach. W zależności od przyczyny pacjenci opisują go jako:

• ostry,
• tępy,
• palący,
• kłujący,
• przeszywający,
• piekący,
• ściskający,
• miażdżący.

Charakterystyczną cechą, która pozwala znaleźć przyczynę bólu w okolicy serca jest czas jego trwania oraz okoliczności, w jakich się pojawia. Dyskomfort za mostkiem może pojawić się podczas wysiłku, albo w spoczynku, przy pochylaniu się lub w pozycji leżącej. Często pacjenci dolegliwości opisują jako ból serca przy wdechu czy kaszlu.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Kiedy ból w klatce piersiowej oznacza chorobę serca lub zawał?

Mimo że dolegliwości ze strony serca nie są jedyną przyczyną bólu w klatce piersiowej, to występują one najczęściej.

• Ból dławicowy – związany jest on z niedokrwieniem mięśnia sercowego, które wynika z dysproporcji między zapotrzebowaniem a podażą tlenu do serca. Jego przyczyną może być: zwężenie światła tętnic wieńcowych najczęściej spowodowane obecnością blaszek miażdżycowych, zmniejszona podaż tlenu w hipoksemii oraz zwiększone zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen np. w kardiomiopatii przerostowej.

Ból dławicowy jest odczuwany przez pacjentów jako uczucie ściskania, dławienia, gniecenia lub pieczenia w klatce piersiowej, czasem opisywany jako niestrawność lub dyskomfort w klatce piersiowej. Zwykle ból w okolicy serca jest rozlany i trudny do zlokalizowania, najczęściej umiejscowiony zamostkowo. Typowe jest jednostronne (częściej lewostronne) promieniowanie do żuchwy, barku i ramienia, rzadziej do nadbrzusza i pleców. Ból ten nie zależy od fazy oddechu ani pozycji ciała, najczęściej pojawia się po wysiłku. W stabilnej dławicy piersiowej dolegliwości bólowe trwają zazwyczaj 2–10 min., natomiast gdy przekroczony jest czas 10 min. prawdopodobnie mamy do czynienia z dławicę piersiową niestabilną lub zawałem serca.

• Ból zawałowy – to ból dławicowy, ból za mostkiem, trwający powyżej 30 minut, zwykle o większym nasileniu niż w dławicy stabilnej, nieustępujący po zaprzestaniu wysiłku lub przyjęciu nitrogliceryny podjęzykowo. Często towarzyszą mu inne objawy: poty, duszność, osłabienie, nudności, wymioty, lęk przed nadchodzącą śmiercią.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

• Ból w zapaleniu osierdzia ma charakter ostry, kłujący, trwa zwykle wiele godzin lub dni i ma zmienne natężenie, nie jest związany z wysiłkiem. Zlokalizowany jest początkowo w okolicy przedsercowej po lewej stronie klatki piersiowej, rzadziej za mostkiem. Kłujący ból serca może promieniować do szyi, lewego ramienia i barku.
• Ból w rozwarstwieniu aorty spowodowany jest pęknięciem błony wewnętrznej tętnicy głównej i rozciągnięciem jej ścian przez krew wypełniającą powstałą przestrzeń. Ból w okolicy serca tym schorzeniu pojawia się nagle i od początku w maksymalnym nasileniu. Jest on rozdzierający, przeszywający, zlokalizowany w przedniej ścianie klatki piersiowej, za mostkiem i może promieniować do pleców oraz między łopatki (chorzy zgłaszają wówczas ból serca i pleców)
• Ból serca w zapaleniu mięśnia sercowego zlokalizowany jest za mostkiem i towarzyszy mu zwykle gorączka, zmęczenie, tachykardia i duszność. Objawy zapalenia mięśnia sercowego mogą przypominać zawał serca, dlatego ważny jest wywiad zebrany z pacjentem, gdyż zapalenie mięśnia sercowego często występuje po infekcjach wirusowych.

Czytaj również: Ból w klatce piersiowej po prawej stronie

Ból w okolicy serca a choroby układu oddechowego

Różne choroby układu oddechowego mogą powodować ból w klatce piersiowej. Do najczęstszych dolegliwości bólowych zalicza się:

• Ból opłucnowy – powstaje w wyniku podrażnienia opłucnej ściennej, spowodowanego m.in. odmą opłucnową lub naciekiem opłucnej w przebiegu choroby nowotworowej. Ból ten jest ostry, kłujący, dobrze zlokalizowany, zazwyczaj jednostronny. Ten ból w okolicy serca nasila się przy kaszlu i głębokim wdechu. Choremu ulgę przynosi ułożenie na stronie, po której występuje ból.
• Ból w mostku w zatorowości płucnej występuje nagle i przypomina dławicę piersiową. Towarzyszy mu szybkie bicie serca i duszność, czasem krwioplucie i niewielka gorączka.
• Ból w zapaleniu płuc współistnieje z gorączką, kaszlem i dreszczami. Często występuje także tachykardia i duszność.
• Ból w zapaleniu tchawicy i zapaleniu oskrzeli jest piekący lub tępy i nasila się przy głębokim oddychaniu.
• Bólowi w zapaleniu opłucnej towarzyszy kaszel oraz bolesność podczas oddychania.

To też może Cię zainteresować: Co oznacza przyspieszone bicie serca?

Choroby układu pokarmowego a ból w okolicy mostka i serca

Problemy żołądkowo-jelitowe również mogą powodować ból za mostkiem, dający wrażenie palenia i pieczenia w klatce piersiowej.

• Choroba refluksowa przełyku (GERD) – ból umiejscowiony jest za mostkiem, promieniuje do gardła, ma charakter pieczenia. Towarzyszy mu zwykle kwaśny smak w ustach. Ból ten nasila się w pozycji leżącej i przy pochyleniu do przodu, a ulgę przynosi stosownie środków zobojętniających.
• W chorobie wrzodowej charakterystyczny jest przypominający ból w sercu dyskomfort w nadbrzuszu u osób palących, nadużywających alkoholu i niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Środki zobojętniające lub spożycie posiłku zmniejszają dolegliwości bólowe.
• Ból w zapaleniu trzustki zlokalizowany jest zwykle w nadbrzuszu, ale może obejmować też dolną część klatki piersiowej. Towarzyszą mu zwykle wymioty i tkliwość powłok jamy brzusznej, może prowadzić do wstrząsu.
• Rozerwanie przełyku jest przyczyną silnego, nagłego bólu w klatce piersiowej. Występuje zwykle po zabiegach (np. gastroskopii) lub obfitych wymiotach.
• Zaburzenia motoryki przełyku cechuje stały ból w okolicy mostka, któremu towarzyszą trudności w połykaniu.

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny

Inne przyczyny bólu serca i okolic klatki piersiowej

Wrażenie bólu serca u osób młodych może dawać zespół Tietze’a występuje głównie u dzieci i nastolatków. Objawia się zapaleniem stawów mostkowo-żebrowych, mostkowo-obojczykowych lub połączeń części chrzęstnej i kostnej żeber, przebiegającym pod postacią bolesnego obrzęku.

Ból mięśniowo-szkieletowy, będący konsekwencją urazu lub nadwyrężenia również bywa częstą przyczyną bólu w okolicy serca. Chorzy zgłaszają, że serce boli podczas wykonywania ruchów tułowiem. Trwa on zwykle długo.

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Zespół Da Costy, nazywany również nerwicą serca, to psychogenny, tępy i długo trwający ból w klatce piersiowej, niezwiązany z wysiłkiem fizycznym, umiejscowiony zwykle w okolicy koniuszka serca. Bólowi towarzyszy zwykle uczucie zmęczenia i niepokoju, kołatania serca, duszność, zawroty głowy, hiperwentylacja i parestezje kończyn. Nerwica serca występuje zwykle u kobiet przed 40. rokiem życia cierpiących na depresję lub nerwicę.

Czytaj również: Ból z lewej strony pod zebrami – co to może być?

Nerwoból międzyżebrowy ma charakter kłujący i opasujący. Może występować po urazie lub stanie zapalnym korzeni rdzeniowych. Nerwoból w klatce piersiowej pojawia się również w półpaścu – ma wtedy charakter ostry i lokalizuje się jednostronnie; wrażenie kłucia w sercu poprzedza kilka dni pojawienie się pęcherzyków na skórze.

Przeczytaj również: Dlaczego bolą żebra?

Co zrobić, kiedy boli w klatce piersiowej?

Każdy ból zlokalizowany w klatce piersiowej, którego przyczyna jest nieznana należy skonsultować z lekarzem w celu przeprowadzenia odpowiednich badań, postawienia rozpoznania i następnie leczenia jego przyczyny. Jeśli pojawia się pieczenie w okolicy serca, ból występuje nagle, towarzyszy mu duszność, tachykardia, nudności, poty, sinica, niskie ciśnienie lub tętno, należy niezwłocznie zadzwonić po pogotowie.

Nie należy ignorować nawet uczucia lekkiego bólu serca, zwłaszcza jeśli pojawia się często, ma charakter nawracający. Warto zwrócić uwagę na to, w jakich sytuacjach występuje bolesny ucisk w sercu: czy ma to miejsce w spoczynku, czy po wysiłku, w sytuacji napięcia nerwowego czy niezależnie od odczuwanych emocji. Ważną informacją jest także rodzaj bólu: na inną diagnozę może naprowadzić lekarza piekący ból w okolicach serca i nadbrzusza, inną przyczynę może podejrzewać, jeśli chory dyskomfort opisuje jako ostry ból serca i duszności. Bezwzględnej konsultacji z lekarzem wymaga ból serca u dziecka.