Ból żeber – przyczyny, objawy i leczenie

Złamanie (pęknięcie) i stłuczenie żeber

Żebra stanowią rusztowanie, na którym zbudowana jest klatka piersiowa i które tworzy przestrzeń dla położonych w jej głębi narządów. Zasadniczą rolą żeber jest ochrona narządów „miękkich” – serca i wielkich naczyń krwionośnych, płuc, przełyku, ale także niektórych narządów jamy brzusznej, zwłaszcza wątroby, śledziony i częściowo nerek. Ile żeber ma człowiek? Klatkę piersiową u ludzi tworzą 24 żebra (12 par po obu stronach), rozpościerające się od kręgosłupa piersiowego do mostka.

W większości przypadków przyczyna bólu żeber jest prosta do ustalenia i wynika z urazów skutkujących złamaniem lub stłuczeniem żebra.

Sprawdź również: Drętwienie lewej ręki i palców lewej ręki

Stłuczone żebra to zazwyczaj efekt silnego uderzenia w okolice klatki piersiowej, związanego np. z wypadkiem komunikacyjnym czy upadkiem. Żebra bolą przy ucisku, pojawiają się także bóle żeber przy oddychaniu (zwłaszcza przy głębokim wdechu), a także w trakcie odchylania ciała ku tyłowi. W miejscu uderzenia, najczęściej widoczne jest znaczne zasinienie skóry. Objawy stłuczonego żebra łatwo pomylić z dolegliwościami towarzyszącymi jego pęknięciu. Złamane żebro boli przy dotyku o wiele bardziej dotkliwie, przy czym ostry ból nasila się przy oddychaniu, w wyniku czego u pacjenta mogą wystąpić duszności. Pęknięte żebro prowadzi do ograniczenia ruchomości ciała, a poszkodowany jest zmuszony do przybrania pozycji półsiedzącej.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Jakie są przyczyny bólu żeber?

Ból żeber i okolic klatki żebrowej może wynikać zarówno z chorób dotyczących układu mięśniowo-szkieletowego klatki piersiowej, jak i brać początek w narządach leżących w głębi klatki piersiowej lub niekiedy w jamie brzusznej (górna część jamy brzusznej jest częściowo osłonięta przez żebra). Ponadto ze względu na bliskość wielu różnych narządów, również ich choroby bywają odczuwane jako ból w okolicy żeber.

• Ból klatki piersiowej może wskazywać na choroby płuc i opłucnej, których najprostszym przykładem jest zapalenie płuc. Stan zapalny w płucach, zwłaszcza w połączeniu z wysiękiem w opłucnej, może drażnić ścianę klatki piersiowej powodując ból.
• Przyczyną bólu bywa neuralgia, czyli nieprawidłowa reakcja nerwów międzyżebrowych na różnego rodzaju bodźce, które nie powinny wywołać dolegliwości bólowych. Wynika ona z ich uszkodzenia (np. jako powikłanie po półpaścu); często określana jako nerwoból międzyżebrowy.
• Za ból pod żebrami często odpowiadają także choroby układu pokarmowego (pęcherzyka żółciowego, trzustki, wątroby), w których występuje zjawisko tzw. bólu odniesionego w miejscu odległym od chorego narządu (np. ból żeber z tyłu, pod prawą łopatką w zapaleniu pęcherzyka żółciowego).
• Bolące żebra i ból ich okolic obecny może być także w chorobach nowotworowych, zwłaszcza w raku płuca, ale również w innych rodzajach guzów, w zaawansowanej fazie choroby, gdy nowotwór przerzutuje do żeber lub nacieka ścianę klatki piersiowej.

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Leczenie bólu żeber

W każdym przypadku bólu w rejonie klatki piersiowej najważniejsze jest możliwie szybkie wykluczenie potencjalnie niebezpiecznych przyczyn dolegliwości. Jednocześnie dąży się do ustalenia ich źródła, czy doszło np. do złamania żeber. Najcenniejszych informacji dostarcza zazwyczaj dokładnie zebrany wywiad i staranne badanie przedmiotowe. Pozwalają one określić, czy ból żeber jest silny, słaby, czy umiarkowany, gdzie dokładnie bolą żebra (z przodu, z lewej, z prawej strony czy z tyłu, między łopatkami), okoliczności jego powstania (ból żeber po upadku, wypadku komunikacyjnym, bójce), czas trwania, ewentualne towarzyszące czy niedawne urazy i na tej podstawie postawić rozpoznanie wstępne.

To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie

Wstępną diagnozę sprawdza się, wykonując odpowiednio ukierunkowane badania dodatkowe. Jednym z podstawowych w tym przypadku jest EKG, dzięki któremu możliwe jest rozpoznanie nieprawidłowej pracy serca. Ponadto wykonuje się badania krwi i badania obrazowe, dobierane w zależności od podejrzewanej patologii – może to być np. zdjęcie RTG klatki piersiowej w przypadku podejrzenia zapalenia płuc, USG jamy brzusznej przy współistnieniu objawów zapalenia pęcherzyka żółciowego lub tomografia klatki piersiowej w przypadku podejrzenia raka płuca. Leczenie bólu w żebrach zależne jest od ostatecznej diagnozy i może różnić się znacznie zależnie od przyczyny bólu.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Kiedy ból klatki piersiowej powinien niepokoić?

Klatka piersiowa jest okolicą, w której zgromadzone są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania ustroju narządy, w tym zwłaszcza serce i płuca, dlatego też każdy przypadek bólu w jej obrębie powinien budzić czujność. Ból wyraźnie zlokalizowany w żebrach lub ogólnie w ścianie klatki piersiowej, punktowy, ostry i nasilający się podczas kaszlu czy ruchów skrętnych tułowia typowy jest dla podrażnienia ściany klatki piersiowej (szczególnie wrażliwa na czynniki drażniące jest pokrywająca płuco opłucna). Przyczyny takiego podrażnienia bywają różne – może to być np. złamanie żebra w wyniku urazu czy wysięk w opłucnej w przebiegu zapalenia płuc. Dolegliwości takie powinny być szybko skonsultowane z lekarzem, jednak jeśli nie towarzyszą im inne niepokojące objawy (duszność, omdlenia, itp.), nie stanowią bezpośredniego zagrożenia zdrowia.

Czytaj również: Ból w klatce piersiowej po prawej stronie

Szczególną czujność powinien wzbudzić natomiast tzw. ból o charakterze wieńcowym. Często opisywany jest on jako uczucie gniecenia, ciężaru lub ucisku w klatce piersiowej, umiejscawiające się zwykle po lewej stronie, wywoływane i nasilane przez wysiłek, stres, obfite posiłki, nagłe zmiany temperatur i podobne bodźce. Dolegliwości tego rodzaju biorą się z niedokrwienia mięśnia sercowego i powinny skłonić do niezwłocznej konsultacji z lekarzem. Natychmiastowej pomocy wymaga natomiast bardzo silny ból w klatce żebrowej, który nie mija po 15–20 min. odpoczynku lub po przyjęciu nitrogliceryny, z towarzyszącym uczuciem drętwienia lewej kończyny górnej, szyi lub żuchwy – są to bowiem klasyczne objawy zawału serca.