Przyczyny bólu w nadbrzuszu wiążą się najczęściej z chorą wątrobą, żołądkiem, trzustką lub pęcherzykiem żółciowym. Ból nadbrzusza to nie tylko ból na środku brzucha, ale także w prawym i lewym boku pod żebrami. By stwierdzić, dlaczego boli nadbrzusze, należy rozpoznać charakter (pulsujący, opasujący, ściskający), okoliczności wystąpienia dolegliwości (np. ból po jedzeniu, na czczo) i objawy towarzyszące (wzdęcia, wymioty, brak apetytu).
Ból w nadbrzuszu – przyczyny i leczenie bólu nadbrzusza
Spis treści
Ból w nadbrzuszu – na środku, w prawym i lewym podżebrzu
Ból nadbrzusza, opisywany jako ból w okolicy pępka (a dokładniej nad pępkiem) to dolegliwość, z którą pacjenci dość często zgłaszają się do lekarza.
Gdzie jest nadbrzusze? Okolica nadbrzusza to obszar górnej, środkowej części brzucha wraz z prawym i lewym podżebrzem. Zlokalizowanych jest tu kilka ważnych narządów, których patologie należy wziąć pod uwagę w zależności od tego, czy wystąpił ból w prawym boku pod żebrami, w lewym czy boli pośrodku brzucha.
Są to: wątroba wraz z pęcherzykiem żółciowym, trzustka, śledziona, a także żołądek i dwunastnica. Najczęściej to właśnie nieprawidłowości dotyczące tych narządów i układów są przyczyną bólu nadbrzusza.
Zobacz również: Gdzie boli trzustka?
Ból brzucha może także dotyczyć mięśni tej okolicy czy wynikać z podrażnienia otrzewnej (ściennej – powlekającej ściany brzucha lub trzewnej – pokrywającej bezpośrednio narządy).
Czytaj również: Ból brzucha i pleców
Jakie są przyczyny bólu nadbrzusza?
Przyczyny bólu nadbrzusza, określanego przez pacjentów jako ból w dołku, są zróżnicowane. Bóle w nadbrzuszu mogą być wynikiem zaburzeń zarówno w zakresie narządów zlokalizowanych w jamie brzusznej, jak i tych bardziej odległych, czy też chorób ogólnoustrojowych.
Nierzadko mamy do czynienia z ostrym bólem brzucha, który może wymagać interwencji chirurgicznej. Dużą część dolegliwości brzusznych jest jednak w stanie opanować lekarz rodzinny, pediatra czy internista.
Przeczytaj też: Gorączka u dziecka bez innych objawów
Najczęstsze przyczyny bólu w nadbrzuszu to:
- refluks żołądkowo-przełykowy – piekącemu bólowi w nadbrzuszu i za mostkiem towarzyszy zgaga, wymioty, kaszel;
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy – ból podbrzusza po posiłku ma charakter ściskający;
- zapalenie trzustki (ostre lub przewlekłe) – opasujący, silny ból w środkowej części brzucha, który może promieniować do pleców;
- zapalenie błony śluzowej żołądka czy dwunastnicy – nawracające bóle brzucha, dyskomfort w jamie brzusznej, brak apetytu;
- kamica pęcherzyka żółciowego – kłujący ból w prawym boku pod żebrami, czasem promieniujący do łopatki;
- maska brzuszna zawału mięśnia sercowego – najczęściej ból nadbrzusza po prawej stronie na górze.
To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie
Ból w dołku – po jedzeniu, na czczo, pulsujący, tępy
Różnicowanie bólów w nadbrzuszu to ważny element diagnostyki, pozwalający określić przyczynę dolegliwości. W każdym przypadku bólu nadbrzusza należy udać się do lekarza, który zbierze dokładny wywiad i zbada pacjenta.
Ból brzucha i ból w nadbrzuszu możemy podzielić na ostry lub przewlekły. Ważne jest opisanie lekarzowi charakteru bólu (opasujący, ściskający, rozpierający, tępy, kłujący, silny, pulsujący, stały) i jego dokładnej lokalizacji (ból w środku nadbrzusza, ból w lewym podżebrzu, ból w prawym podżebrzu, ból nadbrzusza promieniujący do pleców itp.).
Ponadto istotne jest, czy pojawia się ból nadbrzusza po jedzeniu (po jakich posiłkach), czy na czczo, rano czy w nocy.
Czytaj również: Ból z lewej strony pod zebrami – co to może być?
Należy sprawdzić, czy bólowi towarzyszą inne objawy: nudności, wymioty, zgaga, biegunka, zaparcia, krew w stolcu, smoliste stolce, brak apetytu, problemy z połykaniem, spadek masy ciała, gorączka. Pacjenci często skarżą się także na ból w nadbrzuszu i wzdęcia.
Należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach i wszelkich chorobach przewlekłych. U kobiet wywiad dotyczący potencjalnej możliwości bycia w ciąży jest także istotny.
Przeczytaj również: Dlaczego bolą żebra?
Jakie badania wykonać, gdy boli nadbrzusze?
Podstawą diagnozowania bólu nadbrzusza jest badanie fizykalne, nie tylko badanie skupione na samym brzuchu, ale na ogólnym stanie pacjenta – ocena układu krążenia, układu oddechowego.
W skład badania samego brzucha wchodzi:
- oglądanie – lekarz możne ocenić występowanie np. przepuklin czy zmian skórnych,
- palpacja – ocena występowania bólu w nadbrzuszu przy ucisku, występowania obrony mięśniowej, lekarz badając brzuch może też wyczuć obecność guza, wodobrzusza,
- osłuchiwanie – pozwala ocenić perystaltykę jelit,
- opukiwanie – ocena odgłosu znad jamy brzusznej.
Kiedy boli w nadbrzuszu, lekarz bada także inne objawy, takie jak:
- objaw Chełmońskiego – ból brzucha przy uderzeniu prawego łuku żebrowego, charakterystyczny dla zapalenia pęcherzyka żółciowego,
- objaw Blumberga – dodatni przy zapaleniu otrzewnej,
- objaw Goldflama – ból przy uderzeniu okolicy pleców w rzucie nerek, sugeruje on ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek czy kamicę nerkową.
Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?
Jak rozpoznać, co oznacza ból pod mostkiem?
W rozpoznaniu bólu w nadbrzuszu, w zależności od zebranego wywiadu i wyników fizykalnego badania brzucha, lekarz może zalecić podstawowe badania laboratoryjne – np. morfologię krwi obwodowej, jonogram, stężenie glukozy, aktywność aminotransferaz, czyli tzw. próby wątrobowe, stężenie amylazy pod kątem problemów trzustkowych.
Ważne jest także badanie ogólne moczu, wykonywane pod kątem ewentualnej infekcji w drogach moczowych czy ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek. W kamicy nerkowej może występować np. krwinkomocz.
Kiedy boli w nadbrzuszu zaleca się również badanie kału – pod kątem obecności krwi utajonej, ewentualnie badanie w celu wykluczenia chorób pasożytniczych.
Z kolei USG jamy brzusznej może uwidocznić kamienie w pęcherzyku żółciowym czy kamienie nerkowe. W przypadku zapalenia trzustki czy pęcherzyka żółciowego, poza bólem pod mostkiem widoczne są także charakterystyczne zmiany.
Gastroduodenoskopię przeprowadza się w razie podejrzenia refluksu żołądkowo-przełykowego, zapalenia błony śluzowej czy choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Badanie to wykryje także infekcję Helicobacter pylori, której towarzyszą bóle żołądka, nudności i inne objawy niestrawności (dyspepsji).
Jeżeli za przyczynę bólu brzucha na górze podejrzewa się problemy kardiologiczne, pomocne jest badanie EKG.
To też może Cię zainteresować: Ból brzucha w okolicy pępka – możliwe przyczyny
Kiedy ból w nadbrzuszu jest groźny i wymaga szybkiego leczenia?
Jeżeli ból w nadbrzuszu jest na tyle niepokojący, że nie może czekać na diagnostykę ambulatoryjną, konieczna bywa hospitalizacja (np. w zawale mięśnia sercowego, ostrym zapaleniu pęcherzyka żółciowego, ostrym zapaleniu trzustki, perforacji wrzodu żołądka – powikłaniu choroby wrzodowej). Interwencja kardiologiczna czy chirurgiczna jest w tych przypadkach zabiegiem ratującym życie.
Jeżeli bólowi w nadbrzuszu towarzyszy znaczne pogorszenie się stanu ogólnego pacjenta, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, przyspieszone bicie serca, gorączka, chory jest blady, spocony, kontakt z nim bywa utrudniony – może to sugerować wstrząs.
Jest to bezwzględne wskazanie do pilnej hospitalizacji – wiele ostrych stanów brzusznych może przebiegać ze wstrząsem, np. ostre zapalenie trzustki, ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, niedrożność jelit o różnej etiologii.
Objawy towarzyszące bólowi, takie jak smoliste stolce czy krwiste wymioty są także wskazaniem do pilnej hospitalizacji, mogą bowiem świadczyć o krwawieniu z górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Ból brzucha bez innych objawów ze strony przewodu pokarmowego u osoby chorującej na chorobę niedokrwienną serca może sugerować zawał mięśnia sercowego i również wymaga pilnej interwencji.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- „Anatomia i fizjologia człowieka” Michajlik Aleksander, Ramotowski Witold, wyd. 2013 r.
- „Fizjologia człowieka, tom 5. Układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne” Stanisław Konturek, wyd. 2016 r.
Opublikowano: 16.08.2017;
aktualizacja: 24.08.2017
Oceń:
4.6
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Anna Krakowska
Lekarz
Lekarz w trakcie specjalizacji z pediatrii, absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
532
Komentarze i opinie (0)