Ból brzucha nad pępkiem – co oznacza ból w okolicy pępka?

Ból nad pępkiem – co oznacza taki ból brzucha?

Ból brzucha powyżej pępka definiowany jest jako ból nadbrzusza. Bezpośrednio nad pępkiem wyróżnia się nadbrzusze środkowe, natomiast po jego bokach znajdują się dwie okolice podżebrowe – prawa i lewa. Okolica pępka zaliczana jest do śródbrzusza. Podział ten jest niezwykle ważny w celu dokładnego umiejscowienia objawów, co stanowi ważną wskazówkę w procesie diagnostycznym.

Bóle nadbrzusza najczęściej świadczą o problemach z narządami przewodu pokarmowego, takimi jak żołądek, jelita czy wątroba i drogi żółciowe, choć występują także w przebiegu chorób nerek i układu sercowo-naczyniowego.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Do najczęstszych przyczyn bólu brzucha nad pępkiem należą:

• choroba refluksowa przełyku i choroby przełyku,
• nieżyt żołądkowo-jelitowy i choroba wrzodowa żołądka,
• ostre zapalenie wątroby, zapalenie trzustki (ostre i przewlekłe),
• choroby jelit,
• zawał serca (tak zwana maska zawału – ból jest niecharakterystyczny i pojawia się w innych miejscach niż za mostkiem),
• choroby dróg żółciowych – kamica i zapalenie pęcherzyka żółciowego.

Zobacz też: Guzek w odbycie – co może oznaczać?

Ból brzucha po jedzeniu i ból jelit

Pod pojęciem dyspepsji kryje się zespół objawów obejmujący ból lub uczucie pieczenia nad pępkiem (w nadbrzuszu), wczesne uczucie sytości, które pojawia się po spożyciu niewielkiej ilości pokarmu (jest w stosunku do niej nieproporcjonalne, a chory nie jest w stanie dokończyć posiłku) oraz nieprzyjemne wrażenie zalegania pokarmu w żołądku, określane jako poposiłkowe uczucie pełności.

Czytaj również: Ból z lewej strony pod zebrami – co to może być?

Często pojawia się ból jelit i nieprzyjemne skurcze brzucha. Od pojęcia dyspepsji należy odróżnić zgagę, czyli pieczenie w okolicy zamostkowej – jest to odrębny objaw, choć bardzo często z nią współwystępuje.

• Niestrawność organiczna – powstaje w wyniku konkretnego schorzenia, bardzo często choroby refluksowej przełyku, choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy czy polekowego uszkodzenia błony śluzowej przełyku, żołądka lub dwunastnicy, spowodowanego m.in. antybiotykami, takimi jak doksycyklina oraz erytromycyna, niesterydowymi lekami przeciwzapalnymi, a także glikokortykosteroidami.
• Niestrawność czynnościowa – występuje gdy w wykonanych badaniach nie stwierdza się nieprawidłowości, a objawy trwają przez co najmniej 3 miesiące, z początkiem przed co najmniej 6 miesiącami. W przypadku dyspepsji czynnościowej istotny jest także fakt, że objawy nie ustępują po wypróżnieniu, a pacjent nie zgłasza zmian w wyglądzie stolca oraz w rytmie wypróżnień. Tego typu symptomy mogłyby bowiem sugerować zespół jelita drażliwego.
• Niestrawność niediagnozowana – występuje u pacjentów od niedawna lub chory nie był wcześniej diagnozowany w związku z objawami dyspepsji.

Zobacz też: Ból z prawej strony pod żebrami – co może oznaczać?

Ból nadbrzusza – jaka może być przyczyna bólu w nadbrzuszu?

Oprócz niestrawności najczęstszą przyczyną bólu brzucha nad pępkiem jest refluks żołądkowo-przełykowy oraz wrzody żołądka. Refluks oznacza zarzucanie kwaśnej treści pokarmowej do przełyku. Powoduje to wystąpienie przewlekłego stanu zapalnego śluzówki przełyku, zbliżonego do bólu, który pojawia się powyżej pępka, w nadbrzuszu.

Równie częstą przyczyną dolegliwości bólowych są wrzody żołądka. Powodują palenie i pieczenie w nadbrzuszu, które ustępuje po jedzeniu.

Czytaj również: Ból pod piersiami – co może oznaczać?

Kolejną bardzo częstą przyczyną opisywanych dolegliwości jest nieżyt błony śluzowej żołądka powodujący ból w górnej części brzucha. Ból może być tępy, rozlany, piekący, ostry. Nasila się po spożyciu ciężkostrawnych posiłków lub alkoholu. Nieżyt żołądka pojawia się często u pacjentów, u których zdiagnozowano zakażenie bakterią Helicobacter pylori.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Kiedy ból brzucha nad pępkiem jest groźny?

Bardzo poważną przyczyną bólu w nadbrzuszu są choroby nowotworowe. Najczęściej objawy w tej lokalizacji są związane z rakiem żołądka – we wczesnym etapie związany jest z dyskomfortem w okolicy pępka (środkowego nadbrzusza) oraz uczuciem szybkiej pełności i sytości po jedzeniu. W bardziej zaawansowanym stadium towarzyszą mu ponadto takie symptomy jak spadek masy ciała, wymioty, ból przy połykaniu. Czasem można wyczuć obecność guza w nadbrzuszu.

Bóle nadbrzusza mogą wskazywać na raka jelita grubego – w zależności od lokalizacji guza objawy mogą się różnić od siebie. Gdy zmiana zlokalizowana jest w prawej połowie okrężnicy, pojawiają się bóle brzucha z prawej strony oraz narastająca niedokrwistość spowodowana utajonym krwawieniem.

Czytaj również: Ból w klatce piersiowej po prawej stronie

Natomiast w przypadku zajętej lewej połowy okrężnicy oraz odbytnicy, krwawienie jest jawne, towarzyszy mu zmiana rytmu wypróżnień. W przypadku guza odbytnicy wykrycie guza jest możliwe podczas badania per rectum (przez odbyt).

Ostry ból brzucha nad pępkiem może być objawem raka trzustki. Na zachorowanie najbardziej narażeni są palacze tytoniu oraz chorzy cierpiący na przewlekłe zapalenie trzustki. Objawy wczesne są nieswoiste, występujące bardzo często w przebiegu innych schorzeń układu pokarmowego. Gdy choroba jest już zaawansowana, bardzo często pojawia się żółtaczka spowodowana uciskiem przewodu żółciowego wspólnego przez zmianę nowotworową, z towarzyszącym świądem.

Nagłe pojawienie się cukrzycy u osób bez predyspozycji (czyli bez towarzyszącej otyłości, występowania cukrzycy w rodzinie), zwłaszcza po 50. roku życia, również powinno budzić niepokój. Charakterystycznym objawem jest także wędrujące zakrzepowe zapalenie żył, czyli zespół Trousseau.

Przeczytaj również: Ból pod mostkiem – możliwe przyczyny

Ból w okolicy brzucha – jakie badania zrobić?

Pierwszym i bardzo ważnym elementem diagnostyki bólu brzucha nad pępkiem jest wywiad. Pacjent powinien jak najdokładniej opisać swoje dolegliwości, w tym charakter, natężenie i czynniki nasilające ból oraz przynoszące ulgę.

Istotne są także objawy towarzyszące, między innymi gorączka, spadek masy ciała, pojawienie się krwi w stolcu, zaburzenia rytmu wypróżnień (biegunki, zaparcia).

Konieczne może być wykonanie badań laboratoryjnych krwi, moczu oraz stolca, w tym oznaczenia wskaźników stanu zapalnego, parametrów pracy wątroby, trzustki oraz nerek, morfologii krwi, badania na krew utajoną w kale. Podstawowym badaniem na ból brzucha pozostaje USG jamy brzusznej.

To też może Cię zainteresować: Przelewanie w brzuchu – przyczyny

Przy podejrzeniu choroby nowotworowej układu pokarmowego oznacza się także markery nowotworowe:

• CEA (antygen rakowo-płodowy) – jego podwyższone wartości stwierdzane są w przypadku raka jelita grubego i odbytnicy, ale także nowotworów piersi, żołądka czy w nieswoistych zapaleniach jelit;
• CA 19-9 – poziom powyżej normy występuje w raku trzustki, dróg żółciowych, ale także w marskości wątroby oraz stanie zapalnym trzustki

Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu

Nieinwazyjnym i bezbolesnym badaniem w przypadku bólu brzucha w okolicy pępka oraz nad pępkiem jest USG jamy brzusznej, które pomocne jest zwłaszcza przy problemach związanych z wątrobą, nerkami czy trzustką.

Gdy lekarz podejrzewa, że przyczyną bólu w okolicy pępka jest chory żołądek, konieczne może być wykonanie endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego, natomiast w diagnostyce choroby refluksowej bardzo często wykonywana jest 24-godzinna pH-metria przełyku.

Nieraz (szczególnie w przypadku schorzeń trzustki oraz nowotworów) konieczna jest tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny jamy brzusznej.