Ból żołądka – jak i dlaczego boli żołądek?

Bóle żołądka – jak boli żołądek i jakie są przyczyny?

Ból jest reakcją obronną i alarmową organizmu. Jego powstawanie wiąże się z uszkodzeniem tkanki, co pociąga za sobą całą kaskadę reakcji, zmierzających do przywrócenia stanu prawidłowego. Ból w obrębie jamy brzusznej może być spowodowany wieloma różnymi przyczynami. Dla bólu żołądka charakterystyczną lokalizacją jest ból w nadbrzuszu, czyli okolicy pępka i nad pępkiem.

Ból żołądka, w potocznej mowie, często określany jest jako ból w dołku. Bywa bardzo różnie opisywany jako:

• silne i częste, bardzo uporczywe bóle żołądka, pieczenie i kłucie w żołądku – taki objaw jest charakterystyczne dla wrzodów – ból występuje wówczas na czczo i ustępuje po jedzeniu, bywa, że nasila się w nocy;
• skurcze, ucisk i gniecenie żołądka – pacjenci często opisują tak niestrawność; objaw pojawia się także w zatruciach pokarmowych;
• ostry ból w nadbrzuszu połączony z odbijaniem i uczuciem pieczenia w przełyku jest objawem refluksu przełykowego;
• ostry, silny ból w okolicy żołądka i podbrzusza, zwłaszcza prawego, który promieniuje do brzucha i pleców (jest opasujący) – może być objawem zapalenia trzustki;
• ból w okolicy prawego nadbrzusza i pod żebrami – może wskazywać na obecność chorób wątroby, dróg żółciowych.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Nie należy lekceważyć żadnego bólu żołądka, ponieważ niekiedy zwiastuje on raka żołądka. Bywa też, że ból żołądka, któremu towarzyszą nudności i wymioty, wskazuje na maskę brzuszną zawału. Wówczas pacjent będzie zgłaszał silny ból w podbrzuszu i objawy bardzo niecharakterystyczne jak np. nudności.

Gdzie boli żołądek – rysunek

Czytaj również: Ból brzucha i pleców

Wrzody na żołądku – przyczyna częstego bólu żołądka

Najczęstszą przyczyną bólu żołądka są stany zapalne błony śluzowej żołądka oraz jej owrzodzenia. W warunkach zdrowia, gdy błona śluzowa żołądka jest prawidłowa, znajdujący się w świetle żołądka kwas solny nie drażni zakończeń nerwowych, w związku z czym na co dzień nie odczuwamy związanych z jego obecnością dolegliwości.

W momencie uszkodzenia śluzówki żołądka, a tak dzieje się właśnie w przypadku jej stanu zapalnego czy owrzodzenia. Pojawiają się nadżerki na żołądku. Dochodzi do ciągłego drażnienia zakończeń nerwowych przez kwaśny odczyn soku żołądkowego, co powoduje odczucie bólu.

Najczęściej choroba wrzodowa żołądka czy zapalenie błony śluzowej żołądka spowodowane są nadmiernym przyjmowaniem leków, szczególnie z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które powszechnie dostępne są bez recepty. Kolejnym ważnym czynnikiem prowadzącym do uszkodzeń śluzówki żołądka jest alkohol, tytoń, potrawy smażone, konserwowane, duże ilości kofeiny. Stresujący tryb życia jest kolejnym czynnikiem ryzyka wystąpienia tej patologii. Ogromną rolę w etiologii choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy ma także zakażenie bakterią Helicobacter pylori.

Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu

Ból żołądka w przebiegu choroby wrzodowej i zapalenia błony śluzowej schorzeń jest najczęściej bólem okresowym, występującym w czasie głodu oraz tuż po spożyciu pokarmu. Dokuczliwy jest zwłaszcza ból żołądka w nocy. Może wybudzać w godzinach nocnych. Towarzyszyć mu mogą inne dolegliwości, takie jak nudności i wymioty, utrata apetytu, spadek masy ciała. Zarówno zapalenie błony śluzowej żołądka, jak i jej owrzodzenie mają tendencję do przewlekania się, co oznacza, że nieleczone mogą trwać przez wiele miesięcy, zaburzając prawidłowe funkcjonowanie człowieka.

Przewlekłe bóle żołądka – czy to rak żołądka?

Drugim rodzajem bólu żołądka jest ból przewlekły. Ból taki zawsze powinien wzbudzić niepokój i skłonić do poszukania jego przyczyny, gdyż może świadczyć o rozwijającym się procesie nowotworowym. W przeciwieństwie do bólu żołądka spowodowanego przez stan zapalny błony śluzowej czy chorobę wrzodową żołądka, ból związany z procesem nowotworowym jest stały, często w początkowym etapie rozwoju choroby raczej określany jako dyskomfort w obrębie jamy brzusznej. Innymi dość charakterystycznymi objawami jest uczucie pełności w obrębie jamy brzusznej, znaczny spadek masy ciała w krótkim okresie czasu, stany podgorączkowe, osłabienie.

To też może Cię zainteresować: Ból brzucha w okolicy pępka – możliwe przyczyny

Ze względu na postępujący charakter procesu nowotworowego w dalszym etapie dołączyć się mogą objawy związane z przewlekłym krwawieniem z górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli smoliste stolce (czarne stolce, ich zabarwienie i konsystencja smoły, utrudniająca sprawne oczyszczenie toalety). Zmiana nowotworowa w obrębie żołądka z czasem doprowadzić może do niedrożności przewodu pokarmowego, co objawiać się będzie obfitymi wymiotami przy jakiejkolwiek próbie przyjęcia pokarmu, zarówno stałego, jak i płynnego.

Rak żołądka jest jednym z najczęstszych nowotworów w obrębie układu pokarmowego, nie należy nigdy bagatelizować objawów w postaci bólu żołądka, utraty masy ciała, przewlekających się wymiotów czy nudności. Należy także pamiętać, iż choroba wrzodowa żołądka jest stanem przednowotworowym, co oznacza, że nieleczone owrzodzenie błony śluzowej żołądka zwiększa ryzyko zachorowania na raka żołądka.

Leki na ból żołądka – co na ból żołądka?

W przypadku okresowo pojawiającego się bólu żołądka, bez towarzyszących innych niepokojących objawów wymienionych wcześniej, leczenie należy rozpocząć od obserwacji, jakie czynniki wywołują ból oraz próby ich eliminacji. Czasami w przypadku stanu zapalnego śluzówki żołądka wystarczy wyeliminowanie substancji drażniących, takich jak tytoń, alkohol, kofeina, ostre przyprawy czy leki przeciwbólowe.

Gdy przyczyną bólu żołądka jest zwykłe podrażnienie śluzówki żołądka bardzo pomocne może okazać się zastosowanie diety lekkostrawnej, zawierającej duże ilości produktów mlecznych, które w naturalny sposób neutralizują kwaśne środowisko żołądka. Jeśli zastosowanie tych metod nie przyniesie ulgi, można krótkotrwale zastosować terapię lekami zmniejszającymi kwasowość żołądka.

Dostępne w aptece preparaty mają różne mechanizmy działania. Najprostsze z nich działają poprzez neutralizację kwasu solnego. W swoim składzie zawierają glin, magnez czy wapń. Inne działają hamująco na mechanizm wytwarzania kwasu solnego w żołądku (inhibitory pompy protonowej czy blokery receptora histaminowego).

Badania przy bólu żołądka

Jeśli krótkotrwała kuracja preparatami leczniczymi nie przyniesie pożądanego efektu w postaci ustąpienia dolegliwości bólowych żołądka lub dołączą się jakiekolwiek objawy niepokojące, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza w celu pogłębienia diagnostyki.

Przy podejrzeniu choroby wrzodowej żołądka wykonywane są badania nieinwazyjne (pozwalające wykryć zakażenie H. pylori), takie jak test oddechowy, badania serologiczne lub oznaczanie antygenów bakteryjnych w kale. Nie wszystkie patologie wywołujące ból żołądka wiążą się z zakażeniem tą bakterią, dlatego w wielu przypadkach niezbędne jest wykonanie badania inwazyjnego – gastroskopii.

Badanie to pozwala lekarzowi w czasie rzeczywistym dokładnie obejrzeć śluzówkę całego górnego odcinka przewodu pokarmowego, pobrać wycinki do badań histopatologicznych ze zmian podejrzanych. Wycinki te mogą również posłużyć do wykonania testu ureazowego (odpowiadającego na pytanie, czy istnieje zakażenie H. pylori). Badanie to jest najskuteczniejszą metodą diagnostyczną wszelkich dolegliwości w obrębie górnego odcinka przewodu pokarmowego.

W przypadku potwierdzenia zakażenia H. pylori towarzyszącego chorobie wrzodowej żołądka leczeniem z wyboru jest zastosowanie zwykle 10–14-dniowej antybiotykoterapii 2- lub 3-lekowej w połączeniu z dawkami terapeutycznymi leków hamujących wydzielanie kwasu solnego (inhibitory pompy protonowej lub inhibitory receptora histaminowego). Leczenie takie wraz z wyeliminowaniem substancji kwasotwórczych z diety najczęściej prowadzi do ustąpienia dolegliwości bólowych ze strony żołądka, jak również stopniowego wygojenia owrzodzenia śluzówki.

Przy braku zakażenia H. pylori (gdy obecne jest owrzodzenie błony śluzowej żołądka lub stan zapalny) najskuteczniejszym sposobem leczenia jest zastosowanie leków hamujących wydzielanie kwasu solnego.

Jeśli jednak pobrane wycinki błony śluzowej żołądka okażą się w badaniu histopatologicznym stanem nowotworowym, wymagane jest wdrożenie leczenia operacyjnego. Zakres takiej operacji uzależniony jest od stadium zaawansowania nowotworu.