Silny, ostry, częsty i przewlekły ból brzucha – jakie przyczyny są najczęstsze?

Częsty ból brzucha – co oznacza?

Najczęstszą przyczyną bólu brzucha jest niestrawność lub błąd dietetyczny. Wówczas pojawia się charakterystyczne gniecenie i ucisk w brzuchu, a ból pojawia się po jedzeniu. Towarzyszy mu ból jelit, uczucie ciężkości w brzuchu i rozpierania. Pojawiają się uciążliwy nadmiar gazów i wzdęcia. Skurcze jelit są bardzo dokuczliwe i powszechnie bywają określane jako kolka jelitowa. Często uporczywe bóle brzucha pojawiają się jako wynik błędów dietetycznych, np. po pokarmach tłustych, smażonych, ciężkostrawnych i po alkoholu. Pokarmy mleczne nasilają natomiast dolegliwości trzustkowe.

Ból w podbrzuszu ustępuję na kilka godzin po posiłku, często po lekach rozkurczowych, herbatkach na trawienie i ziołach na niestrawność. Część pacjentów na stres reaguje niekorzystnie i skarży się na nerwobóle brzucha. U kobiet bóle podbrzusza związane są miesiączką i zespołem PMS (napięcia pojawiającego się przez miesiączką).

Zobacz też: Ból z prawej strony pod żebrami – co może oznaczać?

Słysząc często – boli mnie brzuch, należy pomyśleć o alergii pokarmowej. Występuje po spożyciu konkretnego pokarmu, np. mleka i produktów mlecznych. Jest częstą przyczyną bólu brzucha u dziecka. Jej objawem są wymioty, biegunki, bolesny i wzdęty brzuch, zaparcia, a nawet krwawienie z przewodu pokarmowego. W wielu przypadkach objawy alergii pokarmowej to wysypka na skórze, często swędząca. Uciążliwe skurcze brzucha pojawiają się przy zatruciu pokarmowym, dodatkowo najczęściej występują biegunki i wymioty.

Czytaj również: Ból brzucha i pleców

Jakie choroby są przyczyną bólu w brzuchu?

Silne i częste, bardzo uporczywe bóle brzucha pojawiają się również w zaostrzonym przebiegu wielu chorób przewlekłych, takich jak np. choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Tutaj pojawia się nagły, ostry i kłujący ból brzucha, w wielu przypadkach pojawia się także ból żołądka. Może wystąpić w nocy oraz wcześnie rano i wybudzić ze snu. Nasila się zwłaszcza wczesną wiosną i jesienią. Dokuczliwy jest przede wszystkim na czczo, ustępuje po przyjęciu lekkiego posiłku. Z kolei jeszcze bardziej się zaostrzy po spożyciu pikantnych, ostrych potraw. Silny ból może być odczuwalny w nadbrzuszu, podobnie jak w przypadku refluksu żołądka.

Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu

Przewlekłe bóle brzucha mogą oznaczać choroby woreczka żółciowego, w tym kamicę pęcherzyka żółciowego. Opasujący ból brzucha i pleców wskazuje z kolei na przewlekłe zapalenie trzustki. Częste bóle w podbrzuszu i nadbrzuszu to objaw chorych jelit, zwłaszcza choroby Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącego zapalenie jelita grubego, zespołu jelita drażliwego, uchyłki jelit, przewlekłego niedokrwienia jelit, uszkodzenie wątroby. Kiedy brzuch boli od kilku dni, może być objawem kamicy nerkowej.

To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie

Ostry ból brzucha – tępy, promieniujący, rozlany, kłujący

Jeżeli ból brzucha pojawia się nagle, jest bardzo silny, ogranicza aktywność i zmusza do przyjęcia pozycji leżącej z podkurczonymi nogami, może wskazywać na jeden ze stanów, który wymaga szybkiej interwencji chirurga. Jeżeli dodatkowo brzuch jest wrażliwy na dotyk, twardy, a po jego uciśnięciu pojawia się ostry ból, może to wskazywać na tak zwany ostry brzuch. Lekarze określają, że jest brzuch deskowaty.

Typową przyczyną silnego i ostrego brzucha jest ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Rozwija się ból w okolicy pępka, z prawej strony brzucha na dole, w prawym boku w okolicy dołu biodrowego. Często diagnozowane jest u dzieci i młodych dorosłych. Towarzyszy mu gorączka i wysoka leukocytoza. Jest to stan nagły, który wymaga interwencji lekarza. Istnieje ryzyko perforacji i zapalenia otrzewnej.

Inne przyczyny bardzo silnego kłucia w brzuchu jest:

• niedrożność jelit – tu obecny jest ból brzucha z lewej i prawej strony)
• zator do krezki (czyli naczynia doprowadzającego krew do jelita),
• uwięźnięcie przepukliny,
• kolka żółciowa czy nerkowa,
• ostre zapalenie trzustki,
• tętniak aorty brzusznej.

Deskowaty, twardy brzuch, bolesny nawet przy niewielkim nacisku, a także wystąpienie objawów otrzewnowych wskazuje na zapalenie otrzewnej będące stanem zagrożenia życia.

Przeczytaj też: Biegunka po jedzeniu – przyczyny i leczenie

Przewlekły ból brzucha – co oznacza?

Za przewlekłe, rozlane bóle brzucha odpowiadają głównie choroby jelit zwłaszcza zapalenia jelit. Są to zaburzenia czynnościowe powodujące silne skurcze brzucha – zespół jelita drażliwego, dyspepsje i nadmierna reaktywność jelit w odpowiedzi na stres (najczęściej pojawiają się bolesne skurcze jelit i brzucha).

Przyczyny organiczne to m.in.:

• przewlekłe zapalenia jelit, w tym choroba Leśniowskiego-Crohna,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• zapalenie uchyłków,
• choroby pasożytnicze (np. tasiemczyca, glistnica, włośnica czy lamblioza),
• choroby jajnika.

Bóle brzucha zwykle nie są objawem odosobnionym. Często towarzyszą im: wzdęcia, uczucie pełności w brzuchu, biegunki lub zaparcia. Może także pojawić się śluz lub krew w stolcu, żółtaczka czy chudnięcie. Chorzy skarżą się na brak apetytu, często sami, w obawie przed bólem ograniczają jedzenie. Z czasem pogłębiają się zaburzenia trawienia i wchłaniania, pojawia się niedokrwistość, niedobory pokarmowe i witaminowe.

To też może Cię zainteresować: Ból brzucha w okolicy pępka – możliwe przyczyny

Co jeszcze oznacza kłucie w brzuchu i skurcze brzucha?

Bóle brzucha w ciąży, zwłaszcza zlokalizowane w okolicy podbrzusza wiążą się zwykle ze zmianami w układzie moczowym i narządach miednicy małej. Występują w zapaleniu pęcherza i dróg moczowych, w kamicy moczowej, zapaleniu przydatków (ból po lewej stronie brzucha lub po prawej), w torbielach jajników i w ciąży pozamacicznej.

Za bóle brzucha odpowiedzialny jest także cały szereg zaburzeń metabolicznych i endokrynologicznych. Pojawiają się one przy:

• cukrzycy, zwłaszcza zrekompensowanej,
• mocznicy,
• porfirii,
• celiakii,
• nietolerancji laktozy,
• nadczynności tarczycy,
• niedoczynności przytarczyc,
• chorobach przebiegających ze zwiększonym poziomem wapnia we krwi.

Osobną grupę stanowią bóle brzucha pochodzenia nowotworowego. Niestety, nie mają one żadnego specyficznego charakteru, stąd często przypisujemy je innym schorzeniom w jamie brzusznej, szczególnie jeżeli w przeszłości już na jakieś z nich chorowaliśmy.

Zdarza się również, że w brzuchu odczuwane są bóle pochodzące z narządów odległych. Dzieje się tak np. w przypadku choroby wieńcowej, zawału mięśnia sercowego, zapalenia osierdzia, zapalenia płuc.

Czytaj również: Ból z lewej strony pod zebrami – co to może być?

Jakie badania zrobić, kiedy boli brzuch?

Ból brzucha może mieć charakter tępy lub kolkowy, czasem określany jako gniecenie i pieczenie. Mogą wystąpić: nudności i wymioty, wzdęcia, biegunka, zatrzymanie stolca i gazów. O ciężkości stanu chorego wiele mówi też wystąpienie: gorączki, tachykardii czy spadku ciśnienia.

Ustalenie przyczyny bólów brzucha czasami nie jest łatwe. Niekiedy trzeba wykonać wiele badań, m.in. oznaczyć poziomy enzymów wątrobowych i trzustkowych, elektrolitów, cukru, a także wykonać morfologię lub badanie moczu czy oznaczyć markery nowotworowe.

Natomiast z badań obrazowych przeprowadzić należy RTG jamy brzusznej, gastroskopię, kolonoskopię, badanie komputerowe, a także ocenić wycinki histopatologicznie pobrane do badania. Czasem jest to możliwe dopiero po laparotomii, czyli chirurgicznym otwarciu jamy brzusznej.

W badaniach dodatkowych obserwuje się wzrost leukocytozy i białka CRP, które są wskaźnikami ostrego stanu zapalnego. Mogą pojawić się zaburzenia elektrolitowe i niedokrwistość.

Rozpoznanie ułatwia również wykonanie: przeglądowego zdjęcia RTG jamy brzusznej, gastroskopii, badania USG lub tomografii komputerowej.

O wiele częściej mamy jednak do czynienia z przewlekłymi bólami brzucha utrzymującymi się, ze zmiennym nasileniem, nawet wiele miesięcy czy lat. Bóle te są zależne głównie od przewlekłych schorzeń narządów jamy brzusznej.