Kolka żółciowa – przyczyny, objawy, leczenie

Kamica żółciowa – czym jest?

Kamica żółciowa to określenie obejmujące zarówno kamienie zlokalizowane w pęcherzyku żółciowym, jak i drogach żółciowych. Kamica pęcherzyka żółciowego może przebiegać bezobjawowo (tak dzieje się w około 75 proc. przypadków). W tej sytuacji o istnieniu złogów pacjent dowiaduje się podczas badania USG jamy brzusznej wykonywanego z innego powodu. W pozostałych przypadkach pierwszym objawem kamicy pęcherzyka żółciowego jest kolka żółciowa (nazywana także kolką wątrobową).

Czynnikami ryzyka wystąpienia kamicy żółciowej są:

• płeć żeńska,
• wiek (wraz z upływem czasu ryzyko wzrasta),
• otyłość,
• zaburzenia lipidowe (hipertriglicerydemia, hipercholesterolemia),
• cukrzyca,
• leczenie hormonalne (hormonalna terapia zastępcza),
• predyspozycje genetyczne.

Kolka (wątrobowa) żółciowa – objawy

Najważniejszym objawem kolki żółciowej jest napadowy, silny ból brzucha zlokalizowany w obrębie prawego podżebrza (ból w prawym podżebrzu). Ból może promieniować do prawej łopatki, a także w okolicę kręgosłupa. Ulgę przynosi często pozycja leżąca z nogami podkurczonymi do klatki piersiowej. Dodatkowo bólowi towarzyszyć mogą nudności i wymioty oraz wzdęcie brzucha. Najczęściej ostry atak kolki żółciowej wywołany jest błędem dietetycznym, np. obfitym posiłkiem bogatym w tłuszcze.

W przypadku kamicy dróg żółciowej, tzw. kamicy przewodowej, do objawów typowych dla kolki żółciowej dołącza się zażółcenie błon śluzowych oraz powłok skórnych. W przypadku nasilonej żółtaczki wystąpić może także: świąd skóry, odbarwienie stolca oraz brunatne zabarwienie moczu (tzw. żółtaczka zastoinowa).

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Zapalenie pęcherzyka żółciowego – powikłania kamicy żółciowej

Najczęstszym powikłaniem objawowej kamicy pęcherzyka żółciowego jest ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego. Stan ten charakteryzuje się wystąpieniem, obok typowych objawów kolki żółciowej, dreszczy oraz wysokiej gorączki. Ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego wymaga intensywnego leczenia farmakologicznego, czyli: nawodnienia, antybiotykoterapii szerokospektralnej, leczenia przeciwbólowego i rozkurczowego, jak również interwencji chirurgicznej.

Dodatkowo utrudnienie odpływu żółci z pęcherzyka może prowadzić do jego perforacji, czyli przedziurawienia, co skutkuje zapaleniem otrzewnej. Stan taki również wymaga pilnej interwencji chirurgicznej.

Przewlekłe drażnienie ścian pęcherzyka żółciowego może doprowadzić do jej pogrubienia oraz bliznowacenia. Są to cechy typowe dla przewlekłego zapalenia pęcherzyka żółciowego. Innymi powikłaniami kamicy pęcherzyka żółciowego są: ropniak pęcherzyka, przetoka żółciowo-jelitowa czy martwica pęcherzyka żółciowego.

W przypadku kamicy przewodowej najczęstszymi powikłaniami są: zapalenie dróg żółciowych, ostre zapalenie trzustki, żółciopochodne zapalenie wątroby.

Atak kolki żółciowej – jak rozpoznać?

Rozpoznanie ostrego ataku kolki żółciowej opiera się na typowym obrazie klinicznym, czyli na rozpoznaniu napadowego, kolkowego bólu zlokalizowanego w okolicy podżebrowej prawej, z promieniowaniem do prawej łopatki oraz towarzyszącymi nudnościami i wymiotami. Dodatkowe objawy, takie jak zażółcenie powłok skórnych oraz zmiana zabarwienia moczu i stolca, pozwalają zróżnicować objawy kamicy pęcherzyka żółciowego z kamicą dróg żółciowych.

Wykonanie badań dodatkowych, np. USG jamy brzusznej (czasami także RTG jamy brzusznej), pozwala potwierdzić rozpoznanie oraz dokładnie zlokalizować umiejscowienie złogu. Metodą zarówno o wartości diagnostycznej, jak i terapeutycznej w przypadku kamicy przewodowej jest ECPW.

W przypadku kamicy pęcherzyka żółciowego w badaniach laboratoryjnych najczęściej nie stwierdza się istotnych odchyleń od stanu prawidłowego. Inaczej ma się sytuacja w przebiegu kamicy przewodowej. W badaniach biochemicznych typowe jest podwyższone stężenie aminotransferaz, fosfatazy zasadowej oraz bilirubiny.

Kolka wątrobowa (żółciowa) i kamienie żółciowe – leczenie

Ostry atak kolki żółciowej w przebiegu kamicy pęcherzyka żółciowego najczęściej ulega samoistnemu wyciszeniu w ciągu kilku godzin. Ponieważ ból w ataku kolki żółciowej jest bardzo silny, oczekiwanie na samoistne ustąpienie bólu może być próbą nie do wytrzymania. W takich przypadkach zastosowanie w łagodzeniu bólu kolkowego mają leki przeciwbólowe, takie jak: paracetamol, preparaty zawierające w składzie metamizol i leki z grupy NLPZ (ibuprofen, ketoprofen).

Dodatkowo bardzo pomocne w łagodzeniu bólu kolkowego są leki rozkurczające, zawierające substancje, takie jak papaweryna czy drotaweryna. U niektórych pacjentów odczucie bólu oraz nudności i wymioty są tak silne, iż konieczne jest leczenie dożylne. W warunkach szpitalnych możliwe jest zastosowanie silniejszych leków przeciwbólowych z grupy opioidów (petydyna, pentazocyna).

Objawowa kamica pęcherzyka żółciowego jest wskazaniem do leczenia operacyjnego metodą klasyczną lub obecnie najczęściej stosowaną metodą laparoskopową.

W przypadku ostrego ataku kolki żółciowej w przebiegu kamicy przewodowej zawsze, oprócz leczenia przeciwbólowego oraz rozkurczowego, konieczne jest leczenie zabiegowe. Najczęściej wykonywany zabieg to ECPW, czyli endoskopowa rewizja dróg żółciowych z nacięciem brodawki Vatera. Zabieg ten umożliwi swobodne przejście kamieni żółciowych (potocznie kamienie żółciowe na woreczku) z przewodów żółciowych do dwunastnicy.

Dieta przy kamicy żółciowej

Osoby z nawracającymi objawami kamicy żółciowej pod postacią ostrych ataków kolki żółciowej powinny stosować długotrwale dietę, która zminimalizuje częstość napadów kolki.

Dieta w kamicy żółciowej, oprócz podstawowych zasad racjonalnego żywienia, powinna eliminować pokarmy bogate w tłuszcze zwierzęce, które w naturalny sposób wzmagają kurczliwość pęcherzyka żółciowego.

Dodatkowo ważne jest unikanie: produktów wysokoprzetworzonych, produktów o dużej zawartości błonnika, warzyw o właściwościach wzdymających, a także intensywnego stosowania przypraw, szczególnie ostrych. Posiłki należy gotować lub dusić, unikając smażenia. Najważniejsza w stosowaniu diety jest konsekwencja. Każdy błąd dietetyczny jest czynnikiem ryzyka kolejnego ataku kolki żółciowej.