Infekcje dróg moczowych – jak leczyć zapalenie dróg moczowych?

Jakie są przyczyny infekcji dróg moczowych?

Prawidłowo drogi moczowe powyżej zwieracza pęcherza moczowego są jałowe, czyli pozbawione drobnoustrojów – bakterie w moczu są nieobecne. Zatem gdy dojdzie do kolonizacji dróg moczowych przez chorobotwórcze bakterie, wirusy lub grzyby, mowa jest o zakażeniu układu moczowego (w skrócie ZUM). Infekcje dolnych dróg moczowych zdarzają się częściej niż te zajmujące górne odcinki układu moczowego.

Z punktu widzenia pacjenta ZUM to przede wszystkim szereg bardzo charakterystycznych objawów wskazujących na infekcję układu moczowego. Najczęściej jest to ból podczas oddawania moczu, szczypanie, pieczenie, czasami pojawia się krwiomocz.

Do najczęstszych przyczyn zakażenia układu moczowego należą bakterie takie jak Escherichia coli (w czasie badania laboratoryjnego bakteria ta często jest wykrywana w moczu), Proteus mirabilis, Klebsiella czy Pseudomonas spp. U kobiet aktywnych seksualnie przyczyną około 30% infekcji dolnego odcinka dróg moczowych jest zakażenie takimi patogenami jak Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhoeae czy wirus opryszczki.

Grzybicze infekcje układu moczowego występują częściej u chorych w trakcie antybiotykoterapii, po immunosupresji, cierpiących na cukrzycę, czy z cewnikiem w pęcherzu moczowym.

Przeczytaj też: Nieprzyjemny zapach moczu – przyczyny

Zakażenie układu moczowego u kobiet

Na infekcje moczowe, w tym szczególnie zapalenie pęcherza moczowego częściej cierpią kobiety, co związane jest z anatomią dróg moczowych – cewka moczowa jest krótsza niż u mężczyzn, a jej ujście zewnętrzne znajduje się w bliskiej lokalizacji odbytu, co przy niezachowaniu właściwej higieny sprzyja infekcjom.

Wyróżnia się następujące postacie kliniczne zakażenia układu moczowego:

• ostre zapalenie pęcherza moczowego u kobiet;
• nawracające zapalenie pęcherza moczowego u kobiet;
• niepowikłane ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek u kobiet;
• powikłane zapalenie układu moczowego;
• bakterie w moczu, które nie dają objawów zapalenia układu moczowego (bakteriomocz bezobjawowy).

To też może Cię zainteresować: Zielony mocz – przyczyny

Jakie są objawy zapalenia pęcherza moczowego?

Zapalenie pęcherza moczowego najczęściej związane jest z takimi objawami, jak ból i pieczenie przy oddawaniu moczu, częste mikcje oraz dolegliwości bólowe w okolicy nadłonowej. Czasem pacjenci uskarżają się na nietrzymanie moczu oraz hematurię, czyli obecność krwi w moczu.

W badaniu ogólnym moczu stwierdza się występowanie białych krwinek, czyli leukocyturię, oraz bakterie w ilości większej niż 10⁵ CFU (jednostek tworzących kolonię).

Nawracające zapalenie pęcherza spowodowane jest przetrwaniem w drogach moczowych drobnoustrojów, pomimo zastosowanego leczenia. Odrębnym pojęciem jest natomiast ponowne ZUM, czyli reinfekcja, którą rozpoznaje się, gdy objawy pojawiają się po upływie dwóch tygodni od zakończenia terapii poprzedniej infekcji.

Znany jest związek pomiędzy stosunkami płciowymi a kolejnymi infekcjami układu moczowego u części kobiet. Zapalenie pęcherza po stosunku zdarza się częściej niż u kobiet, które nie mają partnerów.

Zapalenie nerek – górnych dróg moczowych

Gdy infekcja postępuje (zapalenie dolnych dróg moczowych przechodzi wyżej i jest to tak zwane zakażenie wstępujące), proces zapalny dotyka nerek: miąższu oraz układu kielichowo-miedniczkowego.

Objawy zapalenia nerek są niezwykle zróżnicowane – schorzenie może bowiem zarówno dawać symptomy sugerujące zapalenie pęcherza, jak i prowadzić do urosepsy, czyli zespołu objawów, które pojawiają się w wyniku nadmiernej reakcji organizmu na zakażenie układu moczowego.

Do typowych objawów ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek należą:

• ból w okolicy lędźwiowej,
• podwyższona temperatura, dreszcze,
• dyzuria, czyli ból w trakcie oddawania moczu,
• tkliwość w podbrzuszu,
• nudności, wymioty.

W przypadku urosepsy początek bardzo często jest nagły, poza objawami występującymi w infekcji układu moczowego pojawia się spadek ciśnienia, przyspieszony oddech i akcja serca, wzrost temperatury powyżej 38 lub spadek poniżej 36^oC.

Jak leczyć infekcje układu moczowego?

Leczenie infekcji układu moczowego, które daje wyraźne objawy dyzuryczne opisane poniżej, wymaga konsultacji lekarskiej. Objawy mogą nasilać się w bardzo krótkim czasie, doprowadzając do zakażenia kolejnych pięter układu moczowego.

W leczeniu ambulatoryjnym, niewymagającym hospitalizacji stosuje się antybiotyki (cyprofloksacyna, furazydyna, kotrimoksazol) oraz leki przeciwbakteryjne dostępne bez recepty (np. furagina).

• Wśród domowych sposobów na zapalenie pęcherza i zakażenia układu moczowego zaliczyć należy odpowiednie nawodnienie – wskazane jest wypijanie co najmniej 2 litrów niegazowanej wody mineralnej.
• Sprawdzą się zioła na zapalenie pęcherza oraz herbatki ziołowe, zawierające pokrzywę, rumianek, borówkę brusznicę czy pietruszkę.
• Dobrym sposobem na infekcje moczowe są nasiadówki trwające około 15 minut, z naparów rumianku, krwawnika i dziurawca.
• Zalecany jest odpoczynek w łóżku.
• W przypadku wystąpienia gorączki zaleca się przyjęcie paracetamolu.

Powikłania i zapobieganie

Jako powikłane traktuje się każde zakażenie układu moczowego u mężczyzny, ale nie tylko. Również infekcja u kobiety z zaburzeniami utrudniającymi odpływ moczu (anatomicznymi lub czynnościowymi) bądź upośledzoną odpornością spowodowaną występowaniem np. cukrzycy zawiera się w tym pojęciu.

Do powikłanego ZUM zalicza się również przypadki spowodowane przez nietypowe drobnoustroje. Także i tu obraz choroby bywa różny – od łagodnych objawów zapalenia pęcherza moczowego, aż do urosepsy.

Tymczasem bakteriomocz bezobjawowy, jak sama nazwa wskazuje, charakteryzuje się brakiem objawów infekcji, pomimo występowania znamiennej ilości bakterii w moczu. Stan ten w większości przypadków nie powoduje szkodliwych dla zdrowia następstw, dlatego nie wymaga leczenia. Do wyjątków należą tu kobiety w ciąży, mężczyźni przed przezcewkowym usunięciem gruczołu krokowego oraz chorzy, u których zaplanowano zabieg urologiczny wiążący się z możliwym krwawieniem z błony śluzowej dróg moczowych.

Bardzo ważne jest zapobieganie infekcjom układu moczowego. Istotne są takie zasady, jak oddawanie moczu tuż po stosunku płciowym, przed snem oraz niezwłocznie po wystąpieniu parcia. Regularna higiena okolic intymnych oraz noszenie bawełnianej bielizny również są wskazane.

Unikać należy kąpieli bąbelkowych, stosowania dopochwowych środków plemnikobójczych oraz kapturków naszyjkowych. Korzyści przynosi codzienne stosowanie preparatów z żurawiny, która dzięki zawartym w niej substancjom, zmniejsza przyleganie bakterii do nabłonka pęcherza moczowego.