Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – przyczyny

Aktualnie uważa się, że ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest bezpośrednim następstwem zamknięcia jego ujścia do światła kątnicy, czyli jelita ślepego. Zaczopowanie światła ujścia wyrostka robaczkowego do kątnicy najczęściej spowodowane jest kamieniem kałowym, powstającym na skutek gromadzenia się treści jelitowej wokół resztek włókien roślinnych i odwodnienia tak powstałej masy. Zamknięcie światła może być również konsekwencją powiększenia grudek chłonnych ściany wyrostka w wyniku zakażenia wirusowego. Spośród innych istotnych przyczyn obturacji światła wyrostka robaczkowego należy wymienić:

• zagęszczone grudki barytu po badaniu kontrastowym jelita grubego,
• pasożyty – owsiki, glista ludzka, tasiemiec,
• guzy – rakowiak,
• owrzodzenie wyrostka robaczkowego – w przebiegu zakażenia pałeczką Yersinia lub jako pierwszy objaw choroby Leśniowskiego-Crohna.

Gwałtowne namnażanie się obecnych w świetle wyrostka bakterii jelitowych oraz inwazja jego ściany prowadzą do wzrostu ciśnienia wewnątrz wyrostka. Powoduje to przekrwienie żylne oraz upośledzenie napływu krwi tętniczej, czego wynikiem jest zgorzel i perforacja oraz zapalenie otrzewnej.

Jeśli opisane zjawiska zachodzą powoli, to sąsiednie struktury anatomiczne, takie jak sieć, końcowy odcinek jelita krętego oraz kątnica oklejają okolicę wyrostka robaczkowego, ograniczając tym samym proces ropny – powstaje ropień okołowyrostkowy.

Czasem obserwuje się również drążenie pierwotnie ograniczonego ropnia okołowyrostkowego, z wytworzeniem przetoki z kątnicą, okrężnicą esowatą, pęcherzem moczowym lub jelitem cienkim.

Czytaj również: Skręt jajnika – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – objawy

Pacjent z ostrym zapaleniem wyrostka robaczkowego początkowo odczuwa dyskomfort w jamie brzusznej oraz skarży się na utratę apetytu. Ból początkowo umiejscowiony jest w okolicy okołopępkowej, a następnie przemieszcza się do prawego dołu biodrowego. Ból okolicy okołopępkowej jest następstwem rozciągnięcia światła wyrostka robaczkowego. Opisana klasyczna sekwencja wydarzeń dotyczy jednak zaledwie połowy wszystkich pacjentów.

Wraz z rozprzestrzenianiem się procesu zapalnego na otrzewną ścienną ból staje się stały, znacznie silniejszy oraz nasila się podczas ruchu i kaszlu. Nudności i wymioty występują u ponad połowy pacjentów. Jeśli zmieniony zapalnie wyrostek robaczkowy przylega do ściany okrężnicy esowatej, może pojawić się biegunka, natomiast jeśli styka się z pęcherzem moczowym, można zaobserwować częstomocz oraz objawy dyzuryczne.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – badanie

Objawy stwierdzane przez lekarza podczas badania palpacyjnego zależą nie tylko od umiejscowienia zmienionego zapalnie wyrostka robaczkowego, ale również od tego, czy została podrażniona otrzewna. Jeśli nie doszło do rozwinięcia się zapalenia otrzewnej, lekarz może stwierdzić bolesność uciskową w tzw. punkcie McBurneya – miejscu zlokalizowanym na granicy zewnętrznej i środkowej 1/3 linii łączącej prawy kolec biodrowy górny z pępkiem. Dodatni jest również:

• objaw Jaworskiego – opuszczanie przez leżącego pacjenta prawej kończyny dolnej wyprostowanej w stawie kolanowym przy równoczesnym ucisku okolicy wyrostka robaczkowego powoduje pojawienie się narastającego bólu;
• objaw Rovsinga – wzrost ciśnienia gazów jelitowych w okrężnicy wywołany uciskiem powoduje rozciągnięcie ściany wyrostka robaczkowego i wyzwolenie silnego bólu w prawym podbrzuszu.

Jeśli rozwinęło się zapalenie otrzewnej, lekarz badający pacjenta może stwierdzić:

• obronę mięśniową – deskowate napięcie mięśni brzucha,
• dodatni objaw Blumberga – pojawienie się silnych dolegliwości bólowych w momencie gwałtownego zwolnienia przez badającego ucisku powłok brzusznych.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – różnicowanie

Z uwagi na fakt, że obraz kliniczny ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego jest niejednorodny, zawsze należy przeprowadzić diagnostykę różnicową. Pod uwagę należy wziąć przede wszystkim następujące stany fizjologiczne i jednostki chorobowe:

• zapalenie narządów miednicy mniejszej u kobiet,
• pęknięcie pęcherzyka Graafa (występujące w połowie cyklu miesięcznego),
• pęknięcie ciałka żółtego w okresie przedmenstruacyjnym,
• pęknięcie ciąży pozamacicznej,
• skręt torbieli jajnika,
• endometriozę,
• ostre zapalenie węzłów chłonnych krezki,
• ostre zapalenie żołądkowo-jelitowe (zakażenie bakteriami Yersinia lub Salmonella),
• chorobę Leśniowskiego-Crohna,
• ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego,
• perforację wrzodu trawiennego,
• ostre zapalenie uchyłków,
• ostre zapalenie trzustki,
• niedrożność w wyniku zadzierzgnięcia jelit,
• odmiedniczkowe zapalenie nerek,
• kamicę moczowodową.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego – leczenie

Jeżeli rozpoznanie nasuwa wątpliwości, to niegroźne i korzystne wydaje się kilkugodzinne odroczenie operacji z jednoczesną obserwacją i częstym badaniem brzucha. W tym przypadku lepiej nie podawać antybiotyków, które mogą maskować dokonującą się bądź już dokonaną perforację ściany wyrostka robaczkowego.

Leczeniem z wyboru w przypadku podejrzenia ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego jest appendektomia, czyli jego chirurgiczne usunięcie podczas zabiegu operacyjnego. Na dzień dzisiejszy coraz częściej przeprowadza się ten zabieg metodą laparoskopową, co pozwala zmniejszyć zapotrzebowanie na leki przeciwbólowe w okresie pooperacyjnym oraz umożliwia szybsze wypisanie pacjenta ze szpitala w porównaniu z operacją metodą klasyczną.