Leki na migrenę na receptę i bez recepty – rodzaje, działanie. Jakie wybrać?

Czym jest migrena?

Migrena to najczęściej występujący samoistny ból głowy. Szacuje się, że dotyka nawet 18% wszystkich kobiet i ok. 6% mężczyzn. Jej oznaki pojawiają się przede wszystkim u osób młodych – w 90% przypadków występują już przed 40. rokiem życia. U pacjentów powyżej 50. roku życia migrena zdarza się rzadko, choć nie można jej wykluczyć.

Jakie są przyczyny migreny?

Pomimo ciągłego rozwoju medycyny nie udało się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie o przyczyny migreny, choć na przestrzeni lat powstało kilka teorii.

Teoria naczyniowa zakłada 3-etapowy proces powstawania migreny:

1. skurcz naczyń wewnątrzczaszkowych;
2. rozkurcz naczyń z nadmiernym tętnieniem w tętnicach zewnątrzczaszkowych;
3. obrzęk okołonaczyniowy.

Dolegliwości bólowe powstają na 2. i 3. etapie procesu, przy czym przebiega on tak samo w przypadku migreny z aurą i bez aury.

Teoria neurogenna sugeruje jako bezpośrednią przyczynę bólu zaburzenia aktywności elektrycznej w mózgu. Koncepcja zapalenia tkanki nerwowej zaś – występowanie zapalenia sterylnego.

W literaturze nie wskazuje się jednoznacznie, która z tych teorii jest właściwa, ponieważ stawianie diagnozy bazuje przede wszystkim na wywiadzie z pacjentem. Diagnostyka neuroobrazowa – jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, a także elektroencefalografia, potencjały wywołane czy ocena krążenia mózgowego – nie wykrywają nieprawidłowości u pacjentów cierpiących na migrenę. Z tego względu nie ma jednego, uniwersalnego leku, ani nawet grupy leków, które sprawdziłyby się w przypadku każdego pacjenta z migreną.

Do czynników wyzwalających atak migreny zaliczamy przede wszystkim:

• stres,
• zmiany pogody,
• niektóre zapachy,
• ostre światło,
• picie alkoholu i stosowanie innych używek,
• spożywanie produktów bogatych w tyraminę (np.: sery twarde, czekolada, czerwone wino),
• wahania hormonalne.

Objawy migreny

Napady migreny obejmują zwykle podobne objawy, których nasilenie jest uwarunkowane osobniczo. Należą do nich:

• ból trwający od 4 do 72 godzin – zwykle występujący po jednej stronie głowy;
• nudności i wymioty;
• zaburzenia widzenia;
• nadwrażliwość na światło, hałasy lub zapachy;
• zawroty głowy.

Bóle migrenowe powodują, że pacjenci izolują się od otoczenia, wybierając do tego ciemne pomieszczenia. Warto wspomnieć, że wyróżnia się migrenę z aurą oraz migrenę bez aury. Nadejście tej pierwszej jest zapowiadane już z kilkudniowym wyprzedzeniem, przez: wyczerpanie, senność i spowolnienie funkcji kognitywnych oraz ból głowy. Z kolei migrena bez aury występuje spontanicznie.

Towarzyszą mu takie objawy – uniemożliwiające normalne funkcjonowanie – jak:

• nudności i wymioty,
• światłowstręt,
• nadwrażliwość na dźwięki,
• jadłowstręt.

Rzadziej spotykaną postacią migreny jest migrena z aurą, w której dodatkowo na krótko przed wystąpieniem bólu głowy pojawiają się przejściowe, trwające średnio 5–20 min, neurologiczne objawy ubytkowe, czyli:

• zawroty głowy,
• zaburzenia czucia,
• objawy oczne (zjawiska migotania i błysków światła lub ciemnych plamek z współistniejącym osłabieniem ostrości widzenia),
• czasem zaburzenia mówienia, porażenia (np. paraliż rąk), zmiana zachowania, utrata łaknienia.

Jak wygląda leczenie migreny?

Leczeniu migreny przyświecają dwa cele. Przede wszystkim dąży się do przerwania dolegliwości bólowych. W drugiej kolejności zaś do zapobiegania ich wystąpieniu w przyszłości. Z nawracającymi napadami bólu głowy można walczyć na kilka sposobów, przy czym leki można podzielić na OTC, które są dostępne bez recepty, oraz pozostałe – dostępne wyłącznie na receptę.

Leki bez recepty

W leczeniu migreny wysoką skuteczność wykazuje kwas acetylosalicylowy, czyli popularna aspiryna. Jego działanie polega na hamowaniu enzymów cyklooksygenazy oraz blokowaniu syntezy prostaglandyn i tromboksanu. Zaleca się łączenie aspiryny z lekiem przeciwwymiotnym.

Inna strategia opiera się na podawaniu pacjentom preparatów z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) w minimalnych dawkach, które skutecznie łagodzą dolegliwości bólowe. Do tej grupy można zaliczyć, m.in.: pochodne kwasu fenylopropionowego, indolooctowego czy aminofenylooctowego.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne to, m.in.: diklofenak, naproksen czy ibuprofen. Niekiedy są one łączone z substancjami pomocniczymi, takimi jak kofeina.

Za skuteczną jego dawkę uznaje się 12,5 mg. Dla porównania efektywna dawka aspiryny to 900–1000 mg.

Stosowanie NLPZ w profilaktyce migreny ma kilka wad. Przede wszystkim pacjenci dosyć szybko przyzwyczajają się do dawek preparatów. Co więcej, sięganie po leki przeciwzapalne przez długi czas może powodować szereg efektów ubocznych, jak: uszkodzenie wątroby, nadciśnienie czy podrażnienie żołądka.

Leki na receptę

W zależności od siły i częstotliwości napadów migreny popularne leki dostępne bez recepty mogą okazać się niewystarczające lub wręcz zupełnie nieskuteczne. W takich sytuacjach zaleca się rozpoczęcie kuracji od ergotaminy lub innych pochodnych sporyszu. Nie zawsze będzie to jednak idealne rozwiązanie. Niestety sama ergotamina może również powodować bóle „z odbicia”.

W leczeniu migreny stosuje się także inne grupy leków, w tym:

• beta-blokery (np. proplanolol, metoprolol) – ich wadą jest konieczność wolnego zwiększania dawki prepartu;
• leki przeciwpadaczkowe (np. kwas walproinowy) – stosowanie kwasu walproinowego jest niedozwolone w przypadku osób w wieku rozrodczym z uwagi na działanie teratogenne;
• leki przeciwdepresyjne (np. amitryptylina, wenlafaksyna) – stosowane zwłaszcza w radzeniu sobie z migreną przewlekłą.

W przypadku wyjątkowo długich i uciążliwych objawów można przyjmować steroidy i neuroleptyki. U osób cierpiących jednocześnie na migrenę oraz napięciowy ból głowy skuteczne są leki beta-adrenolityczne oraz flunarizina.

Poznaj najnowsze leki na migrenę – przeciwciała monoklonalne

Nową bronią w starciu z migreną są też przeciwciała monoklonalne – w szczególności przeciwciała humanizowane anty-CGRP (m.in. eptinezumab) oraz ludzkie przeciwciało przeciw receptorowi CGRP (erenumab).

W zależności od tego, czy ból migrenowy ma charakter epizodyczny, czy też migrenowe bóle głowy są przewlekłe, dobór przeciwciał monoklonalnych powinien być nieco inny. W obu przypadkach pacjentom można podawać: erenumab, fremanezumab oraz galkanezumab, ale przy dolegliwości o charakterze przewlekłym dodatkowo pojawia się eptinezumab.

Częste napady migreny skutecznie utrudniają normalne funkcjonowanie. Dlatego naukowcy nie ustają w poszukiwaniu preparatów mających pomóc w łagodzeniu bólu oraz zniesieniu jego występowania. Zaleca się, aby w pierwszej kolejności sięgnąć po powszechnie dostępne leki stosowane bez recepty. Często są one mniej obciążające dla organizmu niż preparaty dostępne na receptę.

Domowe sposoby na migrenę

Pacjenci cierpiący na migrenę powinni pamiętać o działaniu profilaktycznym. Zaleca się, aby: unikali wieczorem nadmiernego spożywania pokarmów i płynów, ograniczyli konsumpcję napojów alkoholowych, a także zadbali o uregulowanie snu.

Migrenowcy powinni oczywiście (w miarę możliwości) unikać wymienionych wcześniej czynników wyzwalających atak migreny.

Niektórym osobom w łagodzeniu dolegliwości bólowych głowy pomaga również masaż skroni albo picie naparów z takich ziół, jak: rumianek, melisa, imbir, czy stokrotka.

Naturalny lek na migrenę

Ziele złocienia maruny (Chrysanthemi herba) oraz sok z ziela złocienia maruny (Chrysanthemi succus) to surowce głównie o działaniu: przeciwzapalnym, przeciwgorączkowym i antyagregacyjnym. Jednakże najważniejsze zastosowanie znajdują one w zapobieganiu bólom głowy oraz w leczeniu migreny.

Dzieje się tak dlatego, ponieważ zawarte w nich związki czynne (laktony seskwiterpenowe z głównym składnikiem – partenolidem, który hamuje agregację płytek krwi i uwalnianie serotoniny): zmniejszają częstotliwość ataków oraz nasilenie bólów migrenowych, powodują ustąpienie bólu wraz z towarzyszącą migrenie aurą, a także łagodzą współistniejące objawy, takie jak nudności i wymioty oraz jadłowstręt.

Nie zaleca się jednak stosowania tego surowca przez kobiety w ciąży i w okresie karmienia piersią.

współpraca: farmaceutka Monika Pyzio