Czym jest klindamycyna?
Klindamycyna jest półsyntetycznym antybiotykiem z grupy linkozamidów. Została opracowana jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku, ale jej skuteczność jest na tyle duża, że klindamycyna znalazła się na Liście Leków Podstawowych WHO. To substancje uznawane na najbardziej efektywne z punktu widzenia funkcjonowania systemów opieki zdrowotnej. Klindamycyna to także jeden z najczęściej przepisywanych antybiotyków w Stanach Zjednoczonych.
Klindamycyna jest lekiem generycznym oferowanym przez wielu producentów. W zależności od zastosowania może występować pod postacią: tabletek powlekanych, żelu, roztworu do wstrzykiwań lub infuzji, globulek, granulatu, emulsji lub kremu dopochwowego. Zasadniczo klindamycynę stosuje się doustnie lub na skórę. Aplikacja dożylna jest zalecana jedynie w przypadku ciężkich zakażeń.
Przy podaniu doustnym klindamycyna osiąga maksymalne stężenie już po 1–2 godzinach i niemal w całości wchłania się z przewodu pokarmowego. Substancja czynna jest metabolizowana w wątrobie i wydalana głównie z żółcią i moczem. Jeżeli lek jest stosowany dłużej niż przez 3 tygodnie, zalecana jest okresowa kontrola zdrowia poprzez badanie krwi.
Przeczytaj również:
Metronidazol – ulotka, opinie, działanie, skutki uboczne i dawkowanie
Wskazania do stosowania – klindamycyna
Klindamycyna działa bakteriostatycznie lub bakteriobójczo – w zależności od stopnia oporności bakterii. Skutecznie likwiduje takie drobnoustroje, jak: gronkowce (rodzina Staphylococcus), paciorkowce (rodzina Streptococcus), oraz drobnoustroje: Bacteroides, Fusobacterium, Actinomycetes, Peptococcus, Peptostreptococcus, Propionibacterium i Mycoplasma hominis. Klindamycyna może być też stosowana do zwalczania bakterii Clostridium, choć poszczególne szczepy są na nią odporne w różnym stopniu.
Stosowanie klindamycyny zaleca się w następujących przypadkach:
zakażenia kości i stawów;
zakażenia: ucha, nosa oraz gardła;
zakażenia w obrębie zębów i odzębowe zapalenia kości szczęki i żuchwy;
zakażenia dolnych dróg oddechowych;
zakażenia w obrębie jamy brzusznej;
zakażenia w obrębie miednicy i żeńskich narządów płciowych;
zakażenia skóry i tkanek miękkich;
płonica (szkarlatyna).
Oporność krzyżowa na klindamycynę występuje w stosunku do erytromycyny i linkomycyny. Oznacza to, że bakterie, które staną się odporne na jeden z tych antybiotyków, będą niewrażliwe także na drugi. Lek nie jest odpowiedni, jeżeli u pacjenta występują ostre, wirusowe zakażenia układu oddechowego.
Jak stosować klindamycynę?
Rekomendowane dawki klindamycyny są uzależnione od: stopnia zakażenia, wieku pacjenta i masy ciała. U dzieci powyżej 5. roku życia stosuje się od 8 do 25 mg klindamycyny na kilogram masy ciała, przy czym maksymalna dawka dobowa wynosi od 450 do 1200 mg substancji czynnej. W przypadku dzieci powyżej 14. roku życia, młodzieży oraz osób dorosłych zalecana dobowa dawka antybiotyku wynosi od 600 mg do nawet 1,8 g.
Nieco inaczej będzie wyglądał schemat dawkowania klindamcyny u osób z ciężką niewydolnością nerek lub wątroby – to szczególne grupy pacjentów. Ze względu na wydłużony okres półtrwania konieczne może być zmniejszenie dawki substancji czynnej lub wydłużenie okresu przerwy między kolejnymi dawkami substancji.
Przeczytaj również:
Triderm – co to za lek, jak działa, kiedy się go stosuje, dawkowanie, skutki uboczne
Środki ostrożności przy stosowaniu klindamycyny
Przede wszystkim należy skonsultować z lekarzem bezpieczeństwo przyjmowania klindamycyny, jeżeli pacjent cierpiał w przeszłości lub cierpi na: zaburzenia czynności wątroby, zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego (np. choroba Parkinsona) lub choroby żołądka i jelit. Dodatkowo należy obserwować organizm w związku z możliwymi zaburzeniami czynności nerek. Takie objawy, jak: zmniejszenie ilości wydalanego moczu, obrzęk nóg, kostek lub stóp, mdłości lub nudności powinny skłaniać do niezwłocznego przerwania kuracji oraz kontaktu z lekarzem.
Choć klindamycyna jest antybiotykiem o szerokim spektrum działania, może prowadzić do nadmiernego rozwoju opornych bakterii lub drożdżaków, a także do nadkażeń – przede wszystkim w obrębie skóry i błon śluzowych.
Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia późniejszych problemów zdrowotnych (np. dermatologicznych), nigdy nie należy stosować dłużej, niż jest to niezbędne.
Ze względu na możliwe interakcje trzeba zachować ostrożność na etapie jednoczesnego stosowania klindamycyny z lekami o działaniu zwiotczającym i zmniejszającym krzepliwość krwi (np. popularna warfaryna).
Czy stosowanie klindamycyny w ciąży jest bezpieczne?
Przyjmowanie preparatów zawierających klindamycynę przez kobiety w ciąży uważa się za względnie bezpieczne, choć trzeba skonsultować z lekarzem potencjalne korzyści i ryzyko związane z taką terapią. W okresie karmienia piersią trzeba zachować dalej idącą ostrożność, ponieważ antybiotyk przenika do pokarmu.
U noworodków przyjmujących klindamycynę lub jej metabolity mogą się pojawić: drażliwość, biegunka oraz zakażenie drożdżakami. Choć obecnie można je łatwo wyleczyć, to – zwłaszcza w przypadku wcześniaków – taka infekcja może zagrażać życiu.
Możliwe działania niepożądane klindamycyny
Jak każdy lek, także klindamycyna może powodować działania niepożądane. Ryzyko ich wystąpienia jest osobnicze, a poszczególne powikłania mogą (ale nie muszą) wystąpić u pacjenta. Wśród przykładowych działań niepożądanych związanych z przyjmowaniem antybiotyku należy wymienić:
bóle brzucha, nudności, wymioty lub biegunkę;
zapalenie przełyku i błony śluzowej jamy ustnej;
rumień wielopostaciowy (np. zespół Stevensa-Johnsona);
zespół Lyella (toksyczna martwica rozpływna naskórka);
zaburzenia obrazu krwi (np. trombocytopenia);
zapalenie wątroby;
podwyższenie aktywności aminotransferaz wątrobowych;
stany zapalne: skóry, pochwy lub stawów;
reakcje alergiczne i wstrząs anafilaktyczny.
Po podaniu dożylnym u pacjenta może wystąpić ból i zakrzepowe zapalenie żył. Wypada wskazać, że – choć w literaturze nie opisuje się objawów przedawkowania klindamycyny – nie da się usunąć jej z krwi poprzez dializę. Nie jest też znane antidotum na antybiotyk. Jedynym znanym sposobem na to, aby usunąć substancję czynną z organizmu, jest płukanie żołądka.
Amoksycylina a klindamycyna. Czym się różnią między sobą?
Amoksycylina należy do grupy aminopenicylin. Wraz z klindamycyną wykazują daleko idącą skuteczność w stosunku do wielu różnych szczepów bakterii, choć inny jest ich mechanizm działania. Klindamycyna hamuje syntezę protein tworzących drobnoustroje. Amoksycylina niszczy ściany komórkowe bakterii.
Spektrum działania amoksycyliny jest nieco węższe niż klindamcyny. Obejmuje głównie patogeny wywołujące infekcje: ucha, nosa, gardła, układu moczowo-płciowego, skóry. Jest też pomocniczo stosowana w leczeniu zakażenia Helicobacter pylori. Przyjmowanie amoksycyliny niesie ze sobą mniejsze ryzyko powikłań. Są one także słabsze – przede wszystkim obejmują: wysypkę, biegunkę, mdłości i wymioty.
Klindamycyna a alkohol
Nie stwierdzono zależności między klindamycyną a alkoholem. Dla bezpieczeństwa zaleca się jednak unikanie konsumpcji napojów procentowych w czasie przyjmowania antybiotyku i przez 72 godziny po zakończeniu terapii. Alkohol może podrażnić układ pokarmowy i niepotrzebnie pogorszyć stan zdrowia pacjenta.
Przeczytaj również:
Mesopral – co to jest? Ulotka, dawkowanie, skutki uboczne
Czy można kupić maść z klindamycyną bez recepty?
Preparaty zawierające klindamycynę (podobnie jak amoksycylinę) są dostępne wyłącznie na receptę. W zależności od rodzaju dolegliwości można jednak sięgnąć po inne – równie skuteczne – antybiotyki. Może to być na przykład bacytracyna i neomycyna w przypadku skórnych zakażeń bakteryjnych. Wszelkie wątpliwości należy konsultować z lekarzem.
