Wybity bark – co oznacza?
Wybity bark to potoczne określenie zwichnięcia stawu ramiennego (barkowego). Ze względu na budowę anatomiczną staw ten w sposób szczególny jest narażony na urazy. Panewka stawu barkowego jest płaska, a głowa kości ramiennej duża. Bezpośredni lub pośredni uraz związany z kończyną górną może spowodować zwichnięcie głowy kości ramiennej, niekiedy z uszkodzeniem więzadeł lub torebki stawowej.
Ze względu na przemieszczenie głowy kości ramiennej można wyróżnić zwichnięcie przednie barku – to często spotykana kontuzja (z tendencją do nawrotów), gdzie głowa kości ramiennej przemieszcza się do dołu i do przodu w stosunku do panewki łopatki.
Drugim rodzajem urazu jest tylne zwichnięcie stawu barku – występuje ono rzadziej i wynika z przemieszczenia się głowy kości ramiennej do tyłu w stosunku do panewki łopatki.
Przeczytaj też: Wybity palec – przyczyny i objawy
hnięcie barku – jakie są przyczyny?
Łagodniejszą odmianę wybitego barku stanowi podwichnięcie stawu barkowego. W tym przypadku powierzchnie stawowe stykają się ze sobą, lecz ich ustawienie anatomiczne nie jest prawidłowe. Stan ten wymaga interwencji lekarskiej w celu przywrócenia prawidłowego ustawienia.
Mechanizmem pośrednim prowadzącym do wybicia barku jest upadek na wyprostowaną, odwiedzoną do boku kończynę górną. Do tego typu urazu dochodzi w momencie silnego uderzenia, np. podczas upadku z wysokości bezpośrednio na ramię czy zderzenia się podczas gier zespołowych.
Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie
Kontuzja barku – jakie są objawy?
Pierwszym objawem zwichnięcia barku jest silny ból w okolicy stawu ramiennego. Wspomniana kontuzja jest często związana z powstaniem obrzęku (opuchlizny), czasami krwiaka.
Ból barku nasila się szczególnie podczas poruszania kontuzjowaną ręką (kończyną górną). Z reguły pacjenci trzymają kończynę górną przywiedzioną do ciała i ograniczają jej ruchy. Po urazie barku dochodzi do ograniczenia ruchomości w stawie barkowym. Pacjenci często podają, że wybity bark jest związany z uczuciem przeskoczenia struktur kostnych w stawie ramiennym.
Zwichnięty bark daje obraz zniekształconego zarysu ciała w okolicy stawu ramiennego. Szczególnie jest to widoczne u osób szczupłych. Przy badaniu palpacyjnym (dotykiem rąk) można wyczuć przemieszczoną głowę kości ramiennej w dole pachowym.
W obrębie stawu ramiennego przebiegają nerwy pachowy i mięśniowo-skórny. Wybicie barku może wiązać się z ich uszkodzeniem. Głowa kości ramiennej stabilizowana jest przez cztery mięśnie: nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, podłopatkowy i obły mniejszy. Ich ścięgna tworzą tzw. stożek rotatorów. Zwichnięcie barku może prowadzić do zerwania tych ważnych ścięgien, co upośledza ruch w stawie ramiennym.
W wyniku wybicia barku może również dojść do uszkodzenia obrąbka stawowego panewki, struktury chrzęstno-włóknistej, która swoją obecnością zwiększa powierzchnię panewki i dodatkowo stabilizuje głowę kości ramiennej w stawie. Jego uszkodzenie prowadzi do niestabilności barku.
Czytaj również: CrossFit – co to jest i na czym polega?
Nastawianie barku – jak leczyć zwichnięcie?
Pacjenci podejrzewający u siebie uszkodzenie (wybicie) barku powinni niezwłocznie zgłosić się do lekarza. W przypadku zwichnięcia ważne jest natychmiastowe odprowadzenie głowy kości ramiennej na jej prawidłowe anatomiczne miejsce, aby uniknąć dalszych powikłań.
Lekarz z reguły początkowo bada pacjenta palpacyjnie i określa stopień bólu oraz zleca zdjęcie RTG. Na zdjęciu widać dokładnie rodzaj zwichnięcia lub podwichnięcia stawu barkowego.
Lekarz może podjąć próby nastawiania barku na izbie przyjęć. Jeśli pacjent jest w stanie wytrzymać ból, można to zrobić szybko i sprawnie. Jeśli głowa kości ramiennej mocno się zaklinuje lub ból jest intensywny, podejmuje się próbę nastawienia zwichnięcia w znieczuleniu ogólnym.
Warunkiem takiego działania jest odczekanie 6 godzin od ostatniego posiłku i przyjmowania płynów. Stosuje się znieczulenie dożylne – pacjent zasypia, nie czuje bólu, jego mięśnie ulegają rozluźnieniu – dzięki temu łatwiej można nastawić wybity bark.
Trzecią metodą nastawienia jest metoda operacyjna. Stosuje się ją w poważnych i trudnych do nastawienia urazach lub jeśli zwichnięciu barku towarzyszy złamanie kości ramiennej. W przypadku uszkodzenia obrąbka stawowego lub stożka rotatorów wykonuje się artroskopię barku. Nie jest to pilny zabieg, a należy się do niego odpowiednio przygotować. Naprawa tych struktur zabezpieczy przed kolejnym wypadaniem barku.
Po wykonanej repozycji stawu ramiennego zakłada się tzw. opatrunek Desaulta wykonany z gipsu lub bandaży obejmujących obojczyk, łopatkę, ramię oraz przedramię. Kończyna górna jest w nim przywiedziona do tułowia, co ogranicza ruchy.
Czytaj również: Artroskopia kolana – wskazania, przebieg zabiegu, rekonwalescencja, powikłania
Rehabilitacja barku – opatrunek Desaulta i ćwiczenia
Pacjentom po nastawieniu zwichniętego barku zaleca się ograniczenie ruchów w stawie ramiennym na 4 tygodnie – zakładany jest opatrunek Desaulta. Po tym okresie wdraża się rehabilitację uszkodzonego barku w celu przywrócenia sprawności ruchowej stawu ramiennego.
Początkowo nie należy wykonywać forsownych ćwiczeń. Ćwiczenia na bark należy wprowadzać stopniowo i pod okiem fizjoterapeuty. Pierwsza seria powinna się opierać na ćwiczeniach bez znacznego obciążenia – najlepiej wybierać ćwiczenia izometryczne, w odciążeniu na podwieszkach, a także rozciągające.
Następnie można wprowadzać ćwiczenia oporowe poprawiające siłę mięśniową i stabilizację stawu ramiennego. Ostatnim etapem jest zwiększenie siły mięśniowej całej kończyny górnej oraz przywrócenie pełnego zakresu ruchu w stawie ramiennym. Po przeprowadzonych ćwiczeniach można stosować zimne okłady z lodu zmniejszające obrzęk tkanek. W przypadku pojawienia się trudnego do zniesienia bólu można skorzystać z leków przeciwbólowych czy przeciwzapalnych.
W trakcie rehabilitacji wybitego barku zaleca się korzystanie z zabiegów fizykoterapii, które ułatwiają gojenie i działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Do zabiegów zlecanych pacjentom po zwichnięciu barku zalicza się: krioterapię, pole magnetyczne, laseroterapię, ultradźwięki, kąpiele wirowe kończyny górnej lub solux.
Wskazane jest również korzystanie z masaży okolicy obręczy barkowej w celu rozluźnienia mięśni. Profilaktycznie można korzystać z kinesiotapingu. Jest to metoda polegająca na naklejaniu plastrów w odpowiednich miejscach, co stabilizuje staw ramienny oraz zmniejsza dolegliwość bólowe barku.
