Zwichnięcie stawu ramiennego (barkowego) – objawy, leczenie, rehabilitacja

Czym jest zwichnięcie stawu ramiennego?

Zwichnięcia stawu ramiennego (lub barkowego) należą do najczęściej występujących w obrębie narządu ruchu. Przyczyną jest swoista budowa tego stawu, która dotyczy płaskiej panewki łopatki oraz dużej głowy kości ramiennej, które umożliwiają największy zakres ruchów wśród wszystkich stawów naszego ciała. Zwichnięciem nazywamy utratę kontaktu powierzchni stawowych ze sobą. Popularnie określane jest to „wybiciem”.

Do urazu dochodzi najczęściej podczas uprawiania niektórych sportów lub wypadków komunikacyjnych. Szczególnie predysponowani są sportowcy uprawiający siatkówkę, hokej, piłkę ręczną oraz sporty zimowe. Uszkodzenie częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. Zwichnięcie stawu barkowego jest poważnym urazem, więc poprawne rozpoznanie i odpowiednie leczenie jest konieczne, aby przywrócić czynności funkcjonalne stawu i uniknąć groźnych powikłań.

To też może Cię zainteresuje: Uszkodzenie łąkotki – przyczyny, objawy, leczenie

Zwichnięcie stawu ramiennego – przyczyny

Najczęstszą przyczyną zwichnięcia stawu ramiennego jest uraz podczas aktywności fizycznej wywołany mechanizmem pośrednim; upadek na wyprostowane, odwiedzione do boku ramię lub upadek na zewnętrzną (boczną) część ramienia. Przyczyną bezpośrednią może być wykręcenia ramienia lub silne uderzenie, np. przez innego gracza. Może dojść do urazu podczas upadku z wysokości np. podczas pracy na budowie. Podczas urazu dochodzi do przemieszczenia głowy kości ramiennej. W zależności od kierunku przemieszczenia głowy ramiennej w stosunku do panewki, zwichnięcia barku możemy podzielić na:

• przednie zwichnięcie stawu ramiennego – głowa kości ramiennej przemieszcza się w stosunku do panewki łopatki do przodu i dołu, jest to najczęstszy typ urazu i ma tendencję do nawrotów,
• tylne zwichnięcie stawu ramiennego – rzadsze, głowa kości ramiennej przemieszcza się do tyłu w stosunku do łopatki, ten typ jest trudniejszy do zdiagnozowania i leczenia, ulegają mu często motocykliści przy bezpośrednim urazie.

Zwichnięcie stawu ramiennego – objawy

Objawami zwichnięcia stawu barkowego są:

• nagły, bardzo silny ból w okolicy barku i uczucie, że coś „przeskoczyło”,
• duży obrzęk lub krwiak,
• ograniczenie ruchomości w stawie,
• zniekształcenie obrysu stawu (wygląda inaczej niż staw symetryczny),
• wyczuwalny brak głowy kości ramiennej w panewce stawu, często przesuwa się ona w okolicę pachy,
• ból się wzmaga przy próbie ruchu w stawie (dlatego chory trzyma ramię blisko ciała),
• urazowi mogą towarzyszyć wymioty, omdlenie i podwyższona temperatura ciała.

Podczas zwichnięcia stawu ramiennego może również dojść do uszkodzenia innych struktur w obrębie stawu barkowego:

• nerwu pachowego - objawia się zaburzeniami czucia w okolicy barku lub całkowitym jego porażeniem, ograniczony jest wtedy ruch unoszenia ramienia,
• nerwu mięśniowo-skórnego - objawia się zaburzeniami czucia po bocznej stronie przedramienia,
• obrąbka stawowego panewki – jest pierścieniem chrzęstno-włóknistym powiększającym panewkę stawu, uszkodzenie przybiera charakter uczucia niestabilności stawu,
• stożka rotatorów – ból i typowe ograniczenie ruchomości stawu.

Zwichnięcie stawu ramiennego – leczenie i diagnostyka

Zwichnięcie barku jest bardzo poważnym urazem i wymaga jak najszybszej interwencji lekarskiej. Rozpoznanie zwichnięcia stawu lekarz dokonuje na podstawie objawów, badania manualnego oraz wykonanego zdjęcia RTG. Konieczne jest nastawienie chorego barku, które dokonuje się w znieczuleniu ogólnym, aby zwiotczyć mięśnie i nie dopuścić do innych urazów w trakcie nastawiania. Im szybciej staw zostanie ponownie nastawiony, tym mniejsza szansa na wystąpienie powikłań oraz większa na szybszy powrót do pełnej sprawności. Po nastawieniu stawu konieczne jest ponowne zdjęcie RTG aby ocenić prawidłowość nastawienia.

Następnie staw barkowy jest unieruchomiony w opatrunku Desaulta (opatrunek unieruchamiający obojczyk, łopatkę, ramię i przedramię, przez ich zabezpieczenie do klatki piersiowej) wykonany z gipsu lub za pomocą bandaży. Takie unieruchomienie kończyny trwa zwykle około 4 tygodni. Oczywiście konieczne jest ograniczenie czynności ruchowych w obrębie barku. Po zdjęciu opatrunku niezbędna jest rehabilitacja w celu przywrócenia sprawności chorego stawu oraz zaleca się jeszcze przez 2-3 miesiące powstrzymanie od pełnej aktywności.

Czasem do leczenia wybicia barku konieczna jest operacja. Jest ona niezbędna gdy zwichnięciu towarzyszą inne urazy takie jak: złamanie kości ramiennej, urazy mięśni lub torebki stawowej, uszkodzenia naczyń krwionośnych lub nerwów i niemożność nastawienia zachowawczego stawu.Zazwyczaj przeprowadza się artroskopię. Chirurg wykonuje bardzo małe nacięcia tkanek, przez które wprowadza kamerę oraz niezbędne narzędzia chirurgiczne. Po takim zabiegu ramię jest unieruchomione przez okres około 6 tygodni.

Zwichnięcie stawu ramiennego – rehabilitacja

Rehabilitacja jest konieczna i powinna stanowić ciąga dalszy leczenia oraz uwzględniać:

• unikanie forsowania stawu barkowego w krótkim czasie po zdjęciu unieruchomienia,
• stosowanie zimnych okładów w celu zmniejszenia opuchlizny,
• kurację farmakologiczną polegającą na podawaniu leków przeciwzapalnych i rozluźniających tkanki mięśniowe; jeśli ból jest intensywny, można poprosić lekarza o środki przeciwbólowe,
• stosowanie zabiegów fizykoterapeutycznych o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym (krioterapia), naprawiających i regenerujących uszkodzone tkanki miękkie ( pole magnetyczne, laseroterapia, ultradźwięki), zwiększających masę i siłę mięśniową (elektrostymulacja) oraz rozluźniających i poprawiających ukrwienie i odżywianie tkanek (lampa solux, kąpiel wirowa kończyny górnej),
• masaż tkanek głębokichokolicy stawu zmniejszający występujące w tych strukturach wzmożone napięcie oraz poprawiający ich ukrwienie i odżywianie
• kinezyterapię, czyli wykonywanie ćwiczeń leczniczych. W początkowej fazie rehabilitacji najlepiej wykonywać z terapeutą delikatne ćwiczenia bez obciążania chorego stawu np.: ćwiczenia w odciążeniu na podwieszkach, izometryczne, rozciągające oraz pobudzające stymulację nerwowo-mięśniową. Stopniowo wprowadza się ćwiczenia oporowe wzmacniające siłę mięśniową, poprawiające stabilizację, elastyczność tkanek miękkich oraz propriocepcję, czyli czucie stawu w przestrzeni. Na końcu stosujemy ćwiczenia całej kończyny górnej, zwiększające siłę, kontrolujące ruch i pracę, poprawiające dynamikę ruchów stawu barkowego najlepiej metodą PNF. Dążymy do tego aby wszystkie ruchu w stawie były wykonane w pełnym zakresie ruchu nawet po przyłożeniu niewielkiego oporu,
• terapię manualną, której celem jest odblokowanie stawu i przywrócenie mu fizjologicznej biomechaniki. Po zastosowaniu odpowiedniej techniki dochodzi do zmniejszenia bólu, ustąpienia procesu zapalnego oraz poprawy ruchomości stawu,
• mobilizację łopatki,
• kinesiotaping, czyli plastrowanie, polega na oklejeniu stawu specjalnymi elastycznymi plastrami. Plastry mają działanie sensoryczne poprawiające funkcjonowanie lokalne stawu. Dzięki odpowiedniej aplikacji na staw barkowy plastry zapewnią lepszą stabilizację, usprawnią procesy gojenia oraz zmniejszą ryzyko kontuzji podczas podejmowanej niepewnie aktywności fizycznej.

Zwichnięcie stawu ramiennego – powikłania

Niestety zwichnięcie stawu barkowego jest dość poważną kontuzją i nieprawidłowe leczenie oraz rehabilitacja może prowadzić do licznych powikłań. Zaliczamy do nich:

• uszkodzenie nerwów obwodowych (wrażenie mrowienia, palenia lub kłucia, zaburzenia czucia w zakresie całej kończyny górnej),
• ograniczenie zakresów ruchów w stawie,
• nawykowe zwichnięcia (nawracające nawet po błahych urazach),
• niestabilność stawu,
• zmiany zwyrodnieniowe stawu ramiennego.