Stłuczenie mięśnia - przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja, powikłania

Stłuczenie mięśnia a uraz

Tkanki miękkie, czyli mięśnie, torebki stawowe, powięzi oraz więzadła wraz z kośćmi i stawami budują nasz układ ruchu. Są one niezwykle ważne, gdyż dzięki ich wydajności, elastycznej budowie oraz odżywianiu za pomocą sieci naczyń krwionośnych zależy nasza wytrzymałość oraz zdolność do podejmowania aktywności fizycznych. Ból mięśni doskwiera nam dość często podczas wysiłku fizycznego.

Zazwyczaj oznacza zwykłe przeciążenie tkanek miękkich. Jeśli jednak pojawiają się dodatkowe objawy w postaci obrzęku i powstania masywnego krwiaka może to oznaczać jego uszkodzenie. Najprostszym uszkodzeniem mięśnia jest stłuczenie, które dotyka nie tylko sportowców ale również zwykłych ludzi w wyniku upadku czy uderzenia w kończynę. Stłuczenie jest zamkniętym uszkodzeniem tkanek miękkich, mniej poważnym niż rana, skręcenie czy zwichnięcie, aczkolwiek rozpoznanie i leczenie powinno przebiegać w trybie pilnym, by uniknąć poważnych dla układu ruchu powikłań.

Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie

Stłuczenie mięśnia – przyczyny

Stłuczeniem jest uszkodzenie tkanki podskórnej wraz z uszkodzeniem naczyń krwionośnych z powodu urazu mechanicznego. Czasem uszkodzeniu może ulec warstwa głęboka mięśni i dochodzi do krwawego wylewu podskórnego, który nie zawsze jest widoczny. Przyczyną urazu jest duża, bezpośrednia siła, działająca kompresująco lub rozbijająco na tkankę podczas uderzenia o twardy przedmiot, pobicia lub w wyniku upadku na twarde podłoże. Nie jest jednak na tyle silna, aby doszło do przerwania skóry, ścięgien czy złamania kości. Jeśli w trakcie urazu mięsień jest napięty – mniej tkanek objętych będzie urazem. Im mniej napięty mięsień w trakcie urazu, tym stłuczenie jest głębsze.

Klasyfikacja stłuczeń mięśni opiera się na stopniu ograniczenia ruchów w stawie za który odpowiada uszkodzony mięsień i obejmuje:

• stłuczenia niewielkie – ruch w stawie mniejszy o 10-30% od zakresu fizjologicznego,
• stłuczenia dość ciężkie – ruch w stawie mniejszy o połowę od zakresu fizjologicznego,
• stłuczenia ciężkie – ruch w stawie mniejszy o więcej niż o połowę od zakresu fizjologicznego.

Stłuczenie mięśnia – objawy

Objawami stłuczenia mięśnia są:

• ostry ból okolicy urazu; ból jest kłujący i punktowy,
• krwiak lub siniak jeśli uszkodzeniu uległy naczynia krwionośne,
• obrzęk stłuczonej okolicy,
• charakterystyczne plamki na powierzchni skóry (drobne wylewy krwawe),
• wzmożone ocieplenie chorej okolicy,
• ropa; może towarzyszyć masywnie uszkodzonym naczyniom krwionośnym,
• wrażliwość na dotyk okolicy urazu,
• ograniczenia ruchów za które odpowiada uszkodzony mięsień,
• nasilenie dolegliwości bólowych przy próbie ruchu oraz ucisku mięśnia.

Nasilenie objawów zależy od stopnia uszkodzenia mięśnia. W przypadku delikatnych urazów objawy mogą pozostać niezauważone, aż do zakończenia podejmowanej aktywności fizycznej. Po jej zakończeniu i odpoczynku pojawia się najpierw dyskomfort, niewielki ból, wzmożone napięcie mięśni w okolicy urazu, a następnie krwiak podskórny.

Stłuczenie mięśnia – pierwsza pomoc

Są czynności, które powinno się wykonać jak najszybciej w razie stłuczenia mięśnia w warunkach domowych. Takie postępowanie zmniejsza dolegliwości bólowe, ogranicza obrzęk i przyspiesza gojenie uszkodzonych tkanek. Pierwsza pomoc obejmuje:

• ochronę i zaniechanie obciążania chorej kończyny, bezwzględną przerwę w aktywności fizycznej oraz ograniczenie ruchu do niezbędnego minimum,
• szybkie schłodzenie okolicy urazu – wykonujemy zimny okład w postaci kawałków lodów otoczonych ręcznikiem bądź samego ręcznika zmoczonego zimną wodą. Ważne jest, żeby nie przykładać lodu do odsłoniętej skóry, ponieważ można doprowadzić do jej odmrożenia. Takie chłodzenie można powtarzać co 2-3 godziny,
• zastosowanie bandaża elastycznego, który ograniczy narastanie obrzęku i dodatkowo ochroni okolicę urazu. Stabilizacja uszkodzonego miejsca zapobiega zwłóknieniu mięśnia i opóźni utratę jego elastyczności oraz kurczliwości. Należy pamiętać aby bandaż był odpowiednia naciągnięty, tak by nie tamował przepływu krwi do palców stopy bądź ręki. Jeśli okolica zacznie sinieć to znak, że trzeba poluzować bandaż,
• uniesienie chorej kończyny do góry, czyli ułożenie jej na podwyższeniu o około 15-20 centymetrów, co ułatwi odpływ z niej krwi i ograniczy narastanie obrzęku oraz zmniejszy dolegliwości bólowe.

Stłuczenie mięśnia – leczenie

W każdym przypadku podejrzenia uszkodzenia mięśnia najlepiej skontaktować się z lekarzem, zajmującym się tego typu urazami. Specjalista zbiera dokładny wywiad, przeprowadza badanie kliniczne oraz zleca badania dodatkowe w postaci badania USG. Badanie USG potwierdzi stłuczenie mięśnia oraz określi stopień jego uszkodzenia jeśli jest ono umiejscowione głęboko.

Czasem trzeba rozszerzyć diagnostykę o tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Jeśli jest podejrzenia złamania kości należy zlecić badanie RTG. W przypadku stłuczeń mięśni zaleca się 2-3 tygodniowy odpoczynek, aby tkanki się zregenerowały, przyjmowanie leków przeciwzapalnych, przeciwbólowych i rozluźniających mięśnie oraz aktywną rehabilitację.

Jeżeli stłuczeniu mięśni towarzyszy wyciek ropy zadaniem lekarza jest jego usunięcie za pomocą punkcji. Rzadko konieczna jest chirurgiczna lokalna naprawa uszkodzonego fragmentu mięśnia. Leczenie stłuczenia trwa do 3 miesięcy i prawidłowo leczony mięsień powinien wrócić po tym czasie do pełnej sprawności.

Stłuczenie mięśnia – rehabilitacja

Aby chory odzyskał sprawność fizyczną sprzed urazu konieczna jest rehabilitacja. Rehabilitacja przy uszkodzeniu mięśni obejmuje:

• w okresie ostrym stosowanie sprzętu pomocniczego w postaci kul, jeśli uszkodzony jest mięsień na nodze lub temblaka na ramię w celu odciążenia uszkodzonej kończyny górnej. Dodatkowo w przypadku stłuczeń mięśni kończyny dolnej zaleca się stabilizator na staw skokowy lub kolanowy, który należy nosić do 10 dni, a potem można ściągać okresowo na czas rehabilitacji,
• fizykoterapię – zaleca się stosowanie pola magnetycznego, laseroterapii oraz ultradźwięków, czyli zabiegów o działaniu regenerującym i naprawiającym uszkodzone tkanki. W okresie ostrym pourazowym można stosować miejscową krioterapię celu zmniejszenie obrzęku i dolegliwości bólowych,
• masaż poprzeczny tkanek miękkich w celu poprawy krążenia i odżywienia tkanek,
• ćwiczenia lecznicze: izometryczne w celu poprawy regeneracji i trofiki oraz zapobiegania zwiotczeniu mięśni, koncentryczne, rozciągające w celu poprawy elastyczności i kurczliwości, oporowe; wzmacniające siłę mięśniową oraz techniki obniżające napięcie mięśni i usprawniające krążenie: terapia powięziowa, poizometryczna relaksacja mięśnia oraz metoda PNF,
• kinesiotaping, czyli oklejanie okolicy urazu elastycznymi plastrami, które mają działanie sensoryczne, odciążające oraz stabilizujące. Można je wykorzystać jako zabezpieczenie okolicy urazu mięśnia w okresie ostrym zamiast typowego elastycznego bandaża, również w okresie późniejszym jako wspomaganie regulacji jego napięcia i podczas podejmowania pierwszej aktywności fizycznej w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia kontuzji.

Stłuczenie mięśnia – powikłania

Źle postawiona diagnoza lub błędnie prowadzone leczenie oraz rehabilitacja stłuczenia tkanek miękkich może doprowadzić do ciężkich powikłań w postaci:

• zwłóknień – są to blizny wewnątrz mięśnia powstałe na skutek nieprawidłowo leczonego krwiaka, które powodują ograniczenie ruchomości włókien mięśniowych,
• zwapnień – kiedy wytrąca się wapń, może to prowadzić nawet do skostnienia mięśnia,
• uszkodzenia naczyń krwionośnych,
• ograniczenia funkcji mięśnia.