Hipersomnia – czyli nadmierna senność jest odczuwana przez dużą część populacji. Zwykle uczucie nadmiernej senności jest wynikiem zbyt krótkiego czasu snu i nieregularnego trybu życia. Niezwykle rzadko występują hipersomnie, których podłożem jest nieprawidłowa praca ośrodkowego układu nerwowego, takie jak narkolepsja i hipersomnia idiopatyczna.
Hipersomnia (nadmierna senność) – które choroby ją powodują?
Spis treści
Hipersomnia – co to jest?
Hipersomnia to inaczej nadmierna senność, okresowo jest odczuwana przed większość ludzi. Ma to związek ze zbyt krótkim, nieefektywnym snem i nieregularnym trybem życia. Do zaburzeń snu przyczynia się też ciągle zwiększający się poziom stresu i niezdrowa dieta.
O patologicznej senności można mówić wtedy, gdy nie ustępuje ona po długim śnie i pojawia się podczas sytuacji wymagających zaangażowania i koncentracji, takich jak: rozmowa, prowadzenie samochodu, egzamin. Wykluczenie nadmiernej senności wynikającej z nieprawidłowej higieny snu jest pierwszym krokiem w diagnostyce hipersomnii ośrodkowych – narkolepsji i hipersomnii idiopatycznej.
Przeczytaj też: Wariant Lambda koronawirusa – co o nim wiemy?
Narkolepsja – pierwotna hipersomnia
Narkolepsja to choroba, na której obraz składają się cztery główne objawy.
- Nadmierna senność – ma zmienne nasilenie, zwiększa się podczas mało absorbujących zajęć i spoczynku. Występują także napady snu, po których chory budzi się wypoczęty. Po kilku godzinach znowu pojawia się nadmierna senność. Drzemki trwają od kilku do kilkunastu minut.
- Nagła, krótkotrwała i obustronna utrata napięcia mięśni – wyzwalana przez silne emocje, takie jak złość, strach, radość. W wyniku utraty panowania nad mięśniami często dochodzi do upadków i urazów. Świadomość podczas napadu jest w pełni zachowana, chory potrafi opisać, co się działo dookoła niego podczas upadku. Czasami występują ataki niepełne, objawiające się na przykład opadnięciem głowy lub zaburzeniami mówienia.
- Niemożność poruszenia się i mówienia podczas zapadania w sen lub podczas budzenia się (to tak zwany paraliż przysenny).
- Omamy wzrokowe, słuchowe lub czuciowe pojawiające się podczas przechodzenia z czuwania w sen.
Przeczytaj też: Rodzaje leków na nerwicę
Choroba zwykle zaczyna się w okresie dojrzewania lub około 40. roku życia. Prawdopodobnie przyczyną narkolepsji są zaburzenia układu dopaminergicznego i noradrenergicznego. Stwierdza się niskie stężenie hipokretyny – peptydu stabilizującego stan czuwania i snu – w płynie mózgowo-rdzeniowym. Leczenie jest objawowe – stosuje się pochodne amfetaminy, selegilinę i modafinil. Ważne jest także przestrzeganie zasad dobrego snu, regularny, odpowiednio długi sen nocny i zaplanowane drzemki w ciągu dnia.
To też może Cię zainteresować: Zapalenie mięśnia sercowego jako NOP po szczepieniu na COVID-19
Hipersomnią pierwotną jest także hipersomnia idiopatyczna – czyli o nie do końca poznanej przyczynie. Jest to nadmierna senność, z którą nie występują inne charakterystyczne objawy dla narkolepsji. Sen nocny jest długi, a mimo to chory nie jest odpowiednio zregenerowany po przebudzeniu i z tego powodu pojawiają się drzemki w ciągu dnia. Choroba rozpoczyna się zwykle w młodym wieku i nie da się jej wyleczyć. Stosuje się tylko substancje działające objawowo, takie jak modafinil.
Przeczytaj też: Mówienie przez sen – przyczyny
Hipersomnia wtórna – nadmierna senność a inne choroby
Hipersomnia wtórna to nadmierna senność, która występuje w przebiegu różnych chorób.
Może pojawić się:
- po udarze mózgu,
- w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i zapaleniu mózgu,
- w stwardnieniu rozsianym,
- w chorobach układu pozapiramidowego,
- w padaczce,
- po urazie głowy,
- w niedokrwistości,
- podczas przeziębienia lub grypy,
- w obturacyjnym bezdechu sennym,
- w zespole niespokojnych nóg,
- w zaburzeniach psychicznych – takich jak depresja, schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa,
- po zastosowaniu leków nasennych – benzodiazepin, barbituranów,
- po zastosowaniu leków przeciwpsychotycznych – które są używane między innymi w leczeniu schizofrenii,
- w zaburzeniach wydzielania wewnętrznego – często ospałość towarzyszy niedoczynności tarczycy,
- w chorobach układu krążenia i układu oddechowego.
Przeczytaj też: NDE – czym są zaburzenia z pogranicza śmierci?
Jak diagnozuje się zaburzenia snu?
Pierwszym krokiem ułatwiającym odróżnienie nadmiernej senności związanej z nieprawidłową higieną snu od poważnych zaburzeń jest przeprowadzenia testu za pomocą skali Epworth. Pacjent wypełnia ankietę, w której w skali od 0 do 3 określa prawdopodobieństwo zaśnięcia w ośmiu przedstawionych sytuacjach. Wynik powyżej 10 punktów oznacza nadmierną senność i jest wskazaniem do dalszej diagnostyki.
Kolejnymi testami wykonywanymi w ośrodkach zajmującymi się zaburzeniami snu jest polisomnografia i wielokrotny test latencji snu.
Polisomnografia polega na wykonaniu badanie EEG (elektroencefalografii), EMG (elektromiografii) i EOG (elektrookulogramu) podczas snu.
Zobacz też: Jak prowadzić kalendarzyk miesiączkowy?
Wielokrotny test latencji snu ocenia skłonność do zasypiania w ciągu dnia. Pięć razy w ciągu dnia co dwie godziny pacjent udaje się do zaciemnionego, cichego pomieszczenia na 20–30-minutowe drzemki. Średni czas zasypiania poniżej 5 minut wskazuje na patologiczną senność, a wynik powyżej 10 minut świadczy o braku nadmiernej senności w ciągu dnia.
Na podstawie wyżej wymienionych badań można ocenić, jak bardzo poważne są zaburzenia snu i w razie potrzeby wdrożyć odpowiednie leczenie.
Zobacz również: Drętwienie rąk podczas snu – co je powoduje?
Jakie są konsekwencje nadmiernej senności?
Osoby cierpiące na nadmierną senność mają problemy z funkcjonowaniem w społeczeństwie.
Pojawiają się:
- zaburzenia koncentracji,
- problemy w nauce,
- trudności z wykonywaniem pracy zawodowej,
- zwiększa się ryzyko wypadków komunikacyjnych z powodu zaśnięcia podczas prowadzenia pojazdu,
- istnieje duże prawdopodobieństwo urazu w wyniku upadku,
- osoby cierpiące na nadmierną senność częściej sięgają po używki, takie jak papierosy i kawa,
- może pojawić się uzależnienie od substancji pobudzających, jak amfetamina.
Czytaj również: Bradykinezja – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie
Jak leczy się nadmierną senność?
W przypadku hipersomnii wtórnych poprawę może przynieść odpowiednie leczenie choroby podstawowej.
W hipersomniach pierwotnych stosuje się leki stymulujące, takie jak pochodne amfetaminy, modafinil, selegilina. Można także podjąć próbę wydłużenia odpoczynku nocnego. Pacjent spędza w łóżku minimum 8 godzin, próbując jak najdłużej spać. W ciągu dnia planuje się drzemki, które trwają ok. 30 minut. Dzięki temu istnieje szansa, że uda się kontrolować napady senności w ciągu dnia i uchroni to chorego przed poważnymi następstwami, jak urazy w wyniku upadku.
Jak poprawić jakość snu?
W zaburzeniach snu ważne jest utrzymywanie odpowiedniej higieny snu, która sprawi, że odpoczynek nocny będzie lepiej wykorzystany i poprawi się koncentracja w ciągu dnia. Należy:
- codziennie kłaść się spać o podobnej porze,
- zadbać o to, by w sypialni w czasie snu było ciemno i cicho,
- spać w wygodnym łóżku,
- unikać jedzenia tłustych potraw przed snem,
- unikać wysiłku fizycznego przed snem i regularnie ćwiczyć w ciągu dnia,
- zadbać o to, by sypialnia kojarzyła się ze snem i relaksem.
Wypowiedź neurologa na temat hipersomnii
Zdaniem eksperta
Hipersomnia jest to niezdolność do utrzymania odpowiedniego poziomu czuwania w ciągu dnia niezależnie od długości snu nocnego. Przyczynami nadmiernej senności w ciągu dnia są: bezsenność, niewystarczająca ilość snu nocnego wynikająca z niewłaściwej higieny snu, pracy w nocy, uzależnienie od gier komputerowych, telewizji, Internetu, użalenie od kawy, nikotyny, alkoholu, nieregenerujący sen, np. w zespole bezdechu sennego, w okresowych ruchach kończyn, w zespole niespokojnych nóg, zaburzenia rytmu okołodobowego, tzw. opóźniona faza zasypiania (pacjenci, którzy zasypiają dopiero o godzinie 3:00, 4:00 czy 5:00) i przyspieszona faza zasypiania (pacjenci, którzy zasypiają bardzo wcześnie o 19:00, 20:00), podróże międzykontynentalne, choroby psychiczne, takie jak depresja, choroba afektywna dwubiegunowa, choroby somatyczne, takie jak niedoczynność tarczycy, niedokrwistość, cukrzyca, toczeń rumieniowaty, przyjmowanie niektórych leków, szczególnie antyhistaminowych, neuroleptyków i leków przeciwpadaczkowych.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Anatomia narządów wewnętrznych i układu nerwowego człowieka, Zofia Ignasiak. Wyd. 2014 r.
- Neuroanatomia kliniczna, Daniel L Tolbert, Paul A. Joung, Paul H. Young. Wyd. 2021 r.
Opublikowano: 23.07.2015;
aktualizacja: 06.09.2021
Oceń:
4.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Katarzyna Talowska
Lekarz
Lekarz w trakcie stażu podyplomowego. Absolwentka Wydziału Lekarskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. W trakcie studiów działała w Studenckich Kołach Naukowych: onkologicznym i dermatologicznym.
186
Komentarze i opinie (0)