Ból brzucha i pleców – co oznacza ból krzyża i podbrzusza?

Silny ból brzucha i pleców – możliwe przyczyny

Jama brzuszna, jako rejon organizmu mieszczący nie tylko większą część układu pokarmowego, ale również narządy układu moczowego, wewnątrzwydzielniczego czy krwionośnego, może być źródłem bogatej gamy objawów chorobowych.

Ból brzucha towarzyszący chorobom narządów może mieć dwojaki charakter – ostry ból brzucha, dokładnie zlokalizowany, nasilający się podczas ruchu to tzw. ból somatyczny. Tępy ból całego brzucha, rozlewający się, niemożliwy do precyzyjnego zlokalizowania (często jest to kolkowy lub kłujący ból brzucha) to tzw. ból trzewny.

Zobacz też: Ból z prawej strony pod żebrami – co może oznaczać?

Ten „nieokreślony” charakter trzewnego bólu brzucha wynika ze specyficznego unerwienia narządów brzucha, zwłaszcza narządów „rurowatych” (jelit, przewodów żółciowych, przewodów trzustkowych, moczowodów itd.). Ciekawą jego cechą jest to, że impulsy nerwowe pochodzące z tych narządów „mieszają się” z informacjami z innych okolic ciała i „zlewają się”, tworząc charakterystyczne zjawisko tzw. bólu odniesionego, a więc bólu odczuwanego w okolicach odległych od ogniska chorobowego.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Choroby, w których boli brzuch i plecy

Właśnie w takim mechanizmie powstaje jednoczesny silny ból brzucha i pleców, który może towarzyszyć w szczególności chorobom:

• pęcherzyka żółciowego (ból brzucha w prawym boku pod żebrami, promieniujący do prawej łopatki w ostrym zapaleniu pęcherzyka żółciowego),
• trzustki (ból nadbrzusza – środkowej i górnej części brzucha, odczuwany również w plecach na tym samym poziomie, tzw. ból opasujący, w ostrym lub przewlekłym zapaleniu trzustki),
• nerek i moczowodów (ból pleców na dole, w okolicy lędźwiowej, promieniujący do dołu biodrowego w kamicy układu moczowego lub odmiedniczkowym zapaleniu nerek),
• aorty brzusznej (tętniak aorty brzusznej może powodować ból kręgosłupa i brzucha jednocześnie, jednak zwykle niepęknięte tętniaki są bezobjawowe).

To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie

Ból krzyża i podbrzusza – badania

Podstawą określenia przyczyny bólu brzucha i pleców jest ustalenie dokładnej lokalizacji dolegliwości i okoliczności ich wystąpienia. Często już samo zebranie tego rodzaju informacji pozwala postawić wstępną diagnozę i ukierunkować dalsze postępowanie.

Istotną informacją jest ponadto obecność (lub brak) objawów towarzyszących. Mogą to być np. żółtaczka (w pierwszej kolejności widoczna w obrębie twardówek oczu, silny ból brzucha pojawia się po prawej stronie pod żebrami), nudności i wymioty, zaburzenia w oddawaniu moczu, krew w moczu (ból w dole brzucha).

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Badania wykonywane w przypadku bólu brzucha i pleców

Dopiero w dalszej kolejności, po ustaleniu rozpoznania wstępnego, wykonuje się badania dodatkowe. W przypadku silnego bólu podbrzusza i pleców standardowo panel badań obejmuje:

• parametry czynności wątroby (amiontransferazy, fosfataza zasadowa, GGTP, bilirubina),
• poziom enzymów trzustkowych (amylaza w surowicy i w moczu, lipaza),
• badanie ogólne moczu,
• morfologię krwi (często podwyższony jest poziom krwinek białych),
• wykładniki stanu zapalnego (w tym CRP).

W przypadku bólu podbrzusza czy bólu brzucha po lewej lub po prawej stronie zaleca się także wykonanie USG jamy brzusznej, które przy sprzyjających warunkach (niewielka ilość gazów w jelitach) pozwala uwidocznić wszystkie główne narządy jamy brzusznej i zobrazować cechy wskazujące na choroby narządów.

Zobacz też: Ból kręgosłupa lędźwiowego promieniujący do nóg

Do przykładów należy obecność złogu w drogach żółciowych lub moczowych (lub poszerzenie tych dróg, wskazujące na obecność przeszkody poniżej poszerzenia), zmiana wyglądu trzustki czy powiększenie średnicy przekroju aorty brzusznej, charakterystyczne dla tętniaka.

W przypadkach skomplikowanych i niepewnych, kiedy dotarcie do przyczyny bólu krzyża i pleców jest utrudnione, możliwe jest przeprowadzenie dalszych, dokładniejszych badań, takich jak tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy. Często wykorzystuje się również zabiegi o profilu diagnostyczno-terapeutycznym, jak np. gastroskopia.

Przeczytaj również: Dlaczego bolą żebra?

Ból pleców i brzucha – jak leczyć?

Niezależnie od przyczyny bólu brzucha i pleców obowiązuje postępowanie dwutorowe, nastawione z jednej strony na kontrolę objawów, z drugiej zaś na usunięcie czynnika je wywołującego.

Stałym elementem objawowego leczenia bólu pleców na dole, promieniującego do kręgosłupa jest przyjmowanie leków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych i rozkurczających mięśnie gładkie. W zależności od towarzyszących objawów, zalecone mogą być też inne leki, jak np. środki przeciwwymiotne, antybiotyki itd.

Czytaj również: Ból z lewej strony pod zebrami – co to może być?

Leczenie przyczynowe ma na celu eliminację przyczyny bólu pleców i podbrzusza. Dokonuje się tego w różny sposób, zależny zwłaszcza od tego, w którym narządzie zlokalizowane jest ognisko chorobowe i od jego charakteru.

Przeczytaj też: Ból brzucha po alkoholu

W jakich chorobach leczenie bólu krzyża i brzucha odbywa się w szpitalu?

Niektóre, poniżej podane przypadki wymagają leczenia szpitalnego.

• W ostrym zapaleniu trzustki, wywołującym ból w prawym podżebrzu, podstawą jest leczenie zachowawcze, polegające na całkowitym zaprzestaniu doustnego przyjmowania jedzenia i picia nawet na kilka dni i dożylnym uzupełnianiu płynów. Jeśli podejrzewa się, że przyczyną choroby jest zablokowanie odpływu soku trzustkowego przez kamień z dróg żółciowych, wykonuje się tzw. ECPW (endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną) – zabieg endoskopowy, który w wielu przypadkach pozwala usunąć przeszkodę.
• W przypadku ostrego zapalenia dróg żółciowych (i/lub pęcherzyka żółciowego) wywołanego przez złogi „zatykające” drogi żółciowe konieczne jest operacyjne usunięcie kamieni. Zabieg można wykonać laparoskopowo lub metodą otwartą. W celu profilaktyki tworzenia złogów i nawrotu dolegliwości w przyszłości usuwa się pęcherzyk żółciowy (tzw. cholecystektomia).
• W kamicy układu moczowego, w której przesuwaniu się kamienia w drogach moczowych towarzyszą napady kolki nerkowej (ból pleców w okolicy lędźwiowej, promieniujący do pachwiny, narządów płciowych, dolnej części brzucha), postępowanie zależne jest od wielkości złogu. W przypadku małych kamieni możliwe bywa ich samoistne usunięcie. Podaje się wtedy leki przeciwbólowe i rozkurczowe. W przeciwnym przypadku możliwe jest zastosowanie kilku rodzajów zabiegów urologicznych – pozwalają one rozkruszyć złogi i ułatwić ich samoistne wydalenie lub usunąć je w całości drogą operacyjną.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?