Około 90% nowotworów miedniczki i moczowodu wywodzi się z nabłonka przejściowego (urotelium) wyścielającego drogi moczowe. Jest to tzw. rak przejściowokomórkowy TCC (transitional cell carcinoma). Nowotwór ten może się rozwinąć w miedniczce nerkowej, moczowodzie oraz w pęcherzu moczowym.
Rak miedniczki nerkowej i moczowodu
Spis treści
Występowanie nowotworów miedniczki i moczowodu
Około 90% nowotworów miedniczki i moczowodu wywodzi się z nabłonka przejściowego (urotelium) wyścielającego drogi moczowe. Jest to tzw. rak przejściowokomórkowy TCC (transitional cell carcinoma). Może rozwinąć się w miedniczce nerkowej, moczowodzie oraz w pęcherzu moczowym, czyli w każdym miejscu, w którym występuje nabłonek przejściowy. TCC częściej dotyczy mężczyzn, najwięcej zachorowań notuje się między 50 a 60 rokiem życia. 3 razy częściej mamy do czynienia z rakiem miedniczki nerkowej niż moczowodu.
Pozostałe 10 % nowotworów to łagodne polipy i brodawczaki, rak kolczystokomórkowy oraz bardzo rzadko mięsaki i gruczolakoraki .
TCC często rozwija się w kilku miejscach jednocześnie. Do czynników ryzyka zaliczamy:
- palenie tytoniu,
- płeć męską,
- wiek powyżej 50 lat,
- narażenie zawodowe, np. na barwniki.
Obserwuje się częstsze występowanie u osób z poanalgetyczą nefropatią, spowodowaną nadmiernym stosowaniem leków przeciwbólowych, takich jak aspiryna, paracetamol. Opisano również nefropatię bałkańską, w której stwierdzono występowanie TCC u rodzin z tej samej miejscowości na Bałkanach. Do tej pory nie ustalono przyczyny tego zjawiska.
Objawy nowotworów miedniczki i moczowodu
TCC może mieć budowę litego guza wyrastającego do światła miedniczki, kielichów nerkowych lub moczowodu. Częściej jednak tworzą się zmiany brodawkowate. Do objawów zaliczamy:
- bóle lędźwiowe imitujące kolkę nerkową, świadczą o blokadzie w drodze odpływu moczu; najczęściej tą blokadą jest skrzep krwi przemieszczający się wzdłuż moczowodu,
- krwiomocz, występujący u 80 % pacjentów, jest bezbolesny,
- guz wyczuwalny przez powłoki (wodonercze lub masy nowotworowe).
Rozpoznanie nowotworów miedniczki i moczowodu
Diagnostyka TCC polega na wykonaniu badania cytologicznego moczu, urografii TK oraz na bezpośrednim badaniu wycinków z miedniczki nerkowej i moczowodu. W celu pobrania wycinków do badania należy wykonać ureterorenoskopię przy pomocy specjalnego giętkiego endoskopu. Dokładna ocena pacjenta z TCC wymaga również wykonania badań w celu wykrycia ewentualnych przerzutów: TK jamy brzusznej, RTG płuc, scyntygrafia kości.
Zaawansowanie kliniczne TCC ocenia się za pomocą klasyfikacji TMN (tumor-guz, nodus-węzeł, metastases-przerzuty). Opiera się ona na wynikach badań histopatologicznych potwierdzających obecność guza oraz na badaniach obrazowych i badaniu fizykalnym pacjenta.
Leczenie nowotworów miedniczki i moczowodu
Złotym standardem jest całkowita nefrektomia wraz z usunięciem moczowodu oraz z fragmentem pęcherza z okolicy ujścia moczowodu. Operacja może być wykonana z dostępu otwartego lub laparoskopowo. Laparoskopem usuwa się nerkę i górną część moczowodu, a dolną część moczowodu i fragment pęcherza poprzez dostęp otwarty lub endoskopowo z dostępu przezcewkowego. U osób z jedną czynna nerką lub z obustronnym TCC przeprowadza się operację oszczędzającą nerkę, a następnie włącza pacjentowi chemioterapię (np. mitomycyna), podawaną bezpośrednio do układu moczowego przez cewnik w moczowodzie lub nefrostomię. Chemioterapię stosuje się również w przypadku występowania przerzutów oraz w nieoperacyjnych guzach. W przypadku dużego krwiomoczu można wykonać embolizację tętnicy nerkowej, czyli zamknąć jej światło.
Rokowanie jest ściśle związane z klinicznym zaawansowaniem guza określonym w klasyfikacji TMN. 5-letnie przeżycie waha się od 10 % w przypadku przerzutowania do nawet 100 % w przypadku nowotworu ograniczonego do narządu i nieprzerzutujacego.
Wypowiedź urologa na temat nowotworów układu moczowgo-płciowego
Zdaniem eksperta
Nowotwory układu moczowo-płciowego obejmują głównie: nowotwory złośliwe męskich narządów płciowych – gruczołu krokowego, jądra, prącia (złośliwe nowotwory żeńskich narządów płciowych nie są zwykle łączone z układem moczowym i są leczone przez ginekologów); nowotwory złośliwe układu moczowego– nerki, miedniczki nerkowej, moczowodu, pęcherza moczowego, cewki moczowej.
Najwięcej zachorowań wśród mężczyzn dotyczy gruczołu krokowego (ok. 50 %), następnie w kolejności częstości występowania jest: rak pęcherza moczowego, rak nerki, rak jądra. Czynniki ryzyka nowotworu gruczołu krokowego nie są jeszcze do końca wyjaśnione, natomiast najważniejszym i niezależnym czynnikiem jest wiek: współczynnik zachorowalności na raka prostaty wzrasta liniowo wraz z wiekiem, począwszy od 50. roku życia, a około 75 % zachorowań występuje po 65. roku życia.
Rak pęcherza moczowego to drugi co do częstości występowania nowotwór układu moczowo-płciowego u mężczyzn. Do czynników ryzyka tego typu raka należy głównie palenie tytoniu, a także ekspozycja zawodowa, zwłaszcza na aminy aromatyczne w zakładach chemicznych.
Nowotwory nerki wykrywane są najczęściej w 6.-7. dekadzie życia, jednak ze względu na wzrastającą dostępność badań obrazowych (USG, tomografia komputerowa) zwiększa się liczba rozpoznań w młodszych grupach wiekowych. Etiologia raka nerki nie jest jeszcze wyjaśniona. Do czynników ryzyka należą: palenie tytoniu, otyłość i dieta wysokobiałkowa, długotrwałe stosowanie leków przeciwbólowych i odwadniających oraz nadciśnienie tętnicze.
Nowotwory jądra są najczęstszymi nowotworami złośliwymi u mężczyzn w wieku 20-34 lata oraz tych pomiędzy 60. a 70. rokiem życia. Wśród czynników ryzyka należy wymienić: wnętrostwo, tj. nieprawidłową, bo poza workiem mosznowym, lokalizację jądra (gdzie ryzyko związane z tą chorobą szacowane jest na ok. 10 %), przepuklinę pachwinową, wodniaka i zanik jądra oraz bezpłodność.
W związku ze zwiększeniem możliwości diagnostycznych i wprowadzeniem skutecznego leczenia od początku lat 80. XX wieku nastąpił zdecydowany spadek umieralności na nowotwory jąder. 5-letni wskaźnik przeżyć względnych nowotworów jąder wynosi 88%. Potwierdzeniem skuteczności leczenia raka jądra jest przykład znanego kolarza amerykańskiego Lance'a Armstronga, wielokrotnego zwycięzcy największego zawodowego wyścigu kolarskiego – Tour de France, który został wyleczony z tego nowotworu.
Opublikowano: 09.01.2014;
aktualizacja: 16.03.2015
Oceń:
4.2
130
Komentarze i opinie (0)