Maść tygrysia – czym jest, na co pomaga, jak stosować?

Maść tygrysia – co to jest?

Maścią tygrysią (ang. Tiger Balm) potocznie nazywa się różnego rodzaju maści rozgrzewające lub ochładzające, produkowane przez singapurską spółkę Haw Par Corporation, a wcześniej – Haw Par Brothers. Nazwa maści pochodzi od loga znajdującego się na opakowaniu.

Różnego rodzaju maści tygrysie były dostępne już za PRL-u, importowane głównie z Wietnamu. Na stronie producenta można przeczytać, że „początki tej formuły sięgają czasów cesarzy chińskich, którzy szukali ulgi w bólach po stresie rozpraw sądowych i napięciach cesarskiego haremu. Balsam umarłby wraz z dynastiami, gdyby nie Aw Chu Kin, który tchnął nowe życie w starożytną recepturę.”

W rzeczywistości powiązania maści tygrysiej z remediami, które stosowali chińscy cesarze jest raczej wątpliwa. Bardziej prawdopodobne jest, że Aw Chu Kin, twórca maści, korzystał ze składników już powszechnie znanych we wschodnim ziołolecznictwie ze swoich właściwości przeciwbólowych i rozgrzewających. Niemniej jednak maść tygrysia odniosła spektakularny sukces i już w latach 20-tych XX wieku była produkowana w fabryce w Singapurze, a następnie eksportowana do wielu krajów świata.

Obecnie maść tygrysia jest jednym z najpopularniejszych azjatyckich produktów ziołoleczniczych. Corocznie sprzedaje się 66 milionów opakowań słynnej maści Tiger Balm.

Przeczytaj też: Padaczka – przyczyny, objawy, leczenie

Maść tygrysia – skład

Wbrew powszechnemu mitowi, maść tygrysia nie zawiera w składzie żadnych produktów pozyskanych z tygrysa.

Na maść tygrysią czerwoną (Tiger Balm Red) składają się:

• kamfora 11,0%;
• lewomentol 10,0%;
• olejek kajeputowy 7,0%;
• olejek goździkowy 5,0%;

a także substancje pomocnicze: dementolizowany olejek miętowy, olejek cynamonowy, parafina.

W składzie białej maści tygrysiej (Tiger Balm White) znajdują się:

• kamfora 1,0%;
• mentol 8,0%;
• olejek kajeputowy 13,0%;
• olejek goździkowy 1,5%;

oraz substancje pomocnicze: dementolizowany olejek miętowy, parafina.

Warto zaznaczyć, że producent oferuje wiele różnych produktów sprzedawanych pod nazwą „maść tygrysia”, w formie żelu, plastrów nasączonych roztworem, w wersji „bardzo silnej”, „delikatnej”, a nawet sprej odstraszający komary, oparty na formule maści tygrysiej. Wszystkie produkty z tej serii zawierają podobne składniki aktywne, zmieniają się jednak proporcje. W maści tygrysiej w formie żelu dodane zostały inne substancje pomocnicze. Sprej na komary zawiera olejek eukaliptusowy jako składnik aktywny.

Czytaj również: Maść rozgrzewająca – co powinna zawierać najlepsza i kiedy ją stosować?

Maść tygrysia – rodzaje

W Polsce dostępne są powszechnie dwie wersje maści tygrysiej – biała i czerwona.

Czerwona maść (Tiger Balm Red) produkowana jest według klasycznej formuły, opatentowanej przez wynalazcę maści. Ma być skuteczna w łagodzeniu zapalenia ścięgien, bólów mięśni i stawów, a także przy pospolitych bólach, stanach zapalnych, sztywności, bólach mięśni i kostno-stawowych, a także bólach pleców, bólach kolan, obrzękach, reumatyzmie, artretyzmie.

Z kolei biała maść tygrysia (Tiger Balm White) ma być stosowana w przypadku bólów głowy, migren i odstraszająco na owady. Producent podaje, że maść udrażnia nos podczas zapalenia zatok, przeziębienia czy nieżytu nosa, łagodzi kaszel oraz łagodzi ukąszenia owadów.

Sprawdź też: Jakie właściwości zdrowotne ma mąka owsiana?

Na stronie marki dostępnych jest wiele innych produktów opartych o skład maści tygrysiej:

• Tiger Balm Joint Rub – balsam na bóle i zapalenie stawów;
• Tiger Balm Liniment – maść tygrysia w formie płynnej;
• Tiger Balm Soft – maść z dodatkiem olejku lawendowego, o podobnym działaniu co maść biała;
• Tiger Balm Back Pain Patch – duże plastry nasączone maścią tygrysią, do stosowania w przypadku bólu pleców;
• Tiger Balm Patch – plastry nasączone maścią tygrysią, w dwóch wersjach – rozgrzewającej (Warm) i ochładzającej (Cool);
• Tiger Balm Mosquito Repellent Aerosol – aerozol odstraszający komary, do rozpylania na ciele i ubraniu;
• Tiger Balm Mosquito Repellent Spray – bardziej skoncentrowany sprej odstraszający owady;
• Tiger Balm Lotion – balsam uśmierzający ból mięśni;
• Tiger Balm Neck & Shoulder Rub – balsam do masażu szyi i ramion, dostępny także w formie wzmocnionej (Boost);
• Tiger Balm Ultra Thin Patch – plastry nasączone maścią tygrysią w wersji „ultra cienkiej”;
• Tiger Balm Mosquito Repellent Patch – plastry odstraszające komary, przeznaczone dla dzieci;
• Tiger Balm Active Muscle Gel – żel przeznaczony dla sportowców, mający łagodzić zakwasy i zmęczenie. Ten sam produkt dostępny jest także w formie wcierki lub spreju.

Sprawdź też: Strupy w nosie – przyczyny, objawy, leczenie

Maść tygrysia – na co?

Istnieje ograniczona liczba badań na temat skuteczności maści tygrysiej.

Wydaje się, że maść tygrysia jest skuteczna na ból głowy, co więcej przynosi szybszą ulgę niż pojedyncza dawka paracetamolu, wspomaga także ukrwienie skóry. Kilka badań wskazuje, że maść tygrysia może działać wspomagająco przy leczeniu astmy – pacjenci stosujący maść raportowali mniejszą częstotliwość ataków astmy w porównaniu z tymi, którym zaaplikowano placebo.

Poszczególne składniki aktywne maści tygrysiej mają potwierdzone właściwości przeciwzapalne czy przeciwbólowe.

Olej z kamfory łagodzi ból, jest też stosowany w aromaterapii jako remedium na kaszel i nieżyt nosa. Kamfora może być pomocna także w przypadku niektórych chorób skórnych, jednak tylko w niskich stężeniach (mniej niż 11%), zwłaszcza w łagodzeniu atopowego zapalenia skóry. Nie zaleca się jednak nakładanie maści tygrysiej na zmienione chorobowo obszary, z uwagi na brak informacji o ewentualnych interakcjach.

Mentol wykazuje działanie przeciwbólowe, powoduje także uczucie chłodu i mrowienia. Stosowany jest w przypadku zapalenia stawów czy mięśni, ponieważ przynosi niemal natychmiastową ulgę. Można go stosować na niewielkie urazy, takie jak siniaki czy guzy na głowie, pod warunkiem, że nie doszło do przerwania skóry.

Olej kajeputowy ma działanie antyseptyczne, do tej pory jednak nie udowodniono, aby był środkiem przeciwbólowym.

W Internecie można znaleźć informację, że maść tygrysia leczy lub zapobiega zarażeniu COVID-19. Nie istnieje żaden dowód, który potwierdzałby tę tezę. Najprawdopodobniej nie ma żadnej zależności pomiędzy stosowaniem maści tygrysiej i SARS-CoV-2. Specyfik można stosować u chorych w celu złagodzenia bólu mięśni.

Czytaj również: Masaż tajski – co to jest i na czym polega?

Maść tygrysia – przeciwwskazania

Maści nie powinno się stosować u dzieci poniżej trzeciego roku życia.

Badania przeprowadzone na niemowlętach w Kambodży, które były nacierane przez rodziców maścią tygrysią, stwierdzają, że używanie tego produktu jest powiązane z niskim poziomem tiaminy. Inne badania jednak nie potwierdzają tej zależności. Warto jednak zachować odpowiednie środki ostrożności.

Możliwe jest także, że stosowanie miejscowych środków zawierających kamforę u dzieci może powodować poważne konsekwencje zdrowotne, w tym stan padaczkowy i zaburzenia czynności wątroby. Ponadto, przewlekła ekspozycja skóry na produkty na bazie kamfory może powodować zaburzenia ogólnoustrojowe, w tym kontaktowe zapalenie skóry i mocne reakcje alergiczne.

Alergia na którykolwiek ze składników preparatu jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania maści tygrysiej. Zarówno kamfora, jak i mentol, olejek goździkowy czy kajeputowy mogą wywoływać mocne reakcje alergiczne. Niektóre produkty (ale nie maść tygrysia czerwona lub maść tygrysia biała) mogą zawierać salicylan metylu. Preparaty z salicylanem metylu nie powinny być stosowane przez pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe.

Pomimo potencjalnych korzyści zdrowotnych, nie zaleca się stosowania maści tygrysiej u osób z astmą i zaburzeniami układu oddechowego, ze względu na nieprzewidywalną reakcję organizmu na produkt.

Czytaj również: Plastry rozgrzewające – działanie, zastosowanie, środki ostrożności

Maść tygrysia – jak stosować?

Nanieść niewielką ilość preparatu na bolesny obszar. Nie stosować dłużej niż kilka dni pod rząd, maksymalnie cztery razy dziennie.

Maść tygrysia powinna być używana jedynie zewnętrznie, na nieuszkodzoną skórę. Kamfora ma działanie toksyczne w przypadku spożycia. Jeśli maść tygrysia zostanie przypadkowo połknięta, należy natychmiast udać się na SOR. Maść nie powinna być stosowana wokół oczu i ust oraz na zmienioną chorobowo skórę. Preparat należy trzymać z daleka od dzieci, w temperaturze pokojowej.

Czytaj również: Ajurweda – czym jest, czego można się nauczyć ze staroindyjskiej medycyny?

Maść tygrysia – sposób działania

Spośród wszystkich związków wchodzących w skład maści tygrysiej za związki aktywne uważa się kamforę, mentol, kajeput, olejek miętowy i olejek goździkowy, jednak za większość właściwości preparatu odpowiadają kamfora i mentol.

Kamfora wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwkaszlowe i antynocyceptywne. Naukowcy są zdania, że właściwości przeciwbólowe oleju z kamfory mogą być spowodowane odczulaniem TRPV1 (receptora waniloidowego 1) i blokowaniem TRPA1 (potencjalnego kanału receptora ankyrin 1). Ponadto kamfora może aktywować i uwrażliwiać TRPM8 (potencjalny kanał receptorowy melastatyny 8). Te mechanizmy są prawdopodobnie odpowiedzialne za wzmocnienie subiektywnie odczuwanego zimna.

Mentol, cykliczny alkohol terpenowy występujący w mięcie, może stymulować kanały jonowe TRP (potencjalnego receptora przejściowego) i chociaż działa drażniąco i toksycznie w wysokich dawkach, w niewielkich ilościach powoduje przyjemne uczucie chłodu. Mentol ma działanie antynocyceptywne (hamujące przepływ bólu), poprzez wpływ na receptory bólowe. Wdychanie mentolu może również zmniejszyć intensywność kaszlu, a także wrażliwość na wdychaną kapsaicynę. Uważa się, że wdychanie mentolu w niskim stężeniu ma pozytywny wpływ na drogi oddechowe.

Olejek goździkowy jest pozyskiwany z pąków drzewa goździkowego, a za jego główny składnik aktywny uważa się eugenol. Może wykazywać działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwutleniające i przeciwbólowe. W badaniu na zwierzętach udowodniono, że eugenol hamuje ból poprzez aktywację kanałów TRP, w szczególności A1.

Olejek kajeputowy stosowany jest w tradycyjnych medycynach kultur wschodnio- i południowoazjatyckich, a także australijskich, głównie w leczeniu bólu i zmniejszeniu przekrwienia nosa. Za związek aktywny uważa się 1,8-cyneol, który wpływa na receptory M8, A1 i V3 TRP.

Parafina zawarta w maści tygrysiej może pełnić rolę środka wzmacniającego penetrację skóry oraz chroniącego skórę przed kontaktowymi czynnikami drażniącymi i alergenami.

Maść tygrysia – możliwe skutki uboczne

Kamfora, jeśli zostanie połknięta, ma właściwości toksyczne, a jej spożycie może powodować objawy neurologiczne, takie jak silne nudności, wymioty, drgawki, letarg, ataksja i nawet śmierć. Ma także działalności poronne oraz hepatotoksyczne. Jak wspomniano wcześniej, substancja ta może mieć negatywny wpływ na rozwój niemowląt i małych dzieci, nawet nakładana miejscowo, należy więc tego unikać.

Ponadto przewlekła ekspozycja skóry na maść może spowodować pojawienie się reakcji alergicznych i wskazujących na podrażnienia, takich jak kontaktowe zapalenie skóry, rumień, hiperkeratoza czy strupy. Nie należy stosować przewlekle maści tygrysiej.

Mentol może powodować alergię skórną, a nawet ogólnoustrojowe reakcje alergiczne. Olejek cynamonowy może powodować alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek zmian skórnych po nałożeniu maści, należy natychmiast przerwać stosowanie.

Czytaj również: Dieta pięciu przemian – zasady, produkty, wady, zalety diety według pięciu przemian

Maść tygrysia – gdzie kupić?

Maść tygrysia nie jest raczej preparatem, który można znaleźć w każdej aptece. Większość aptek ma jednak tę maść w ofercie sklepu internetowego, skąd można ją zamówić do dowolnej placówki lub własnego domu.

Maści tygrysiej można też szukać w sklepach oferujących artykuły ziołolecznicze i suplementy diety. Produkty inne niż Tiger Balm Red i Tiger Balm White mogą być trudniej dostępne, pojawiają się jednak na popularnych internetowych serwisach aukcyjnych oraz sklepach specjalistycznych.

Cena może się wahać od 10 do 25 zł za 21 ml maści tygrysiej.