Niedowaga to stan, w którym dochodzi do znacznego obniżenia BMI – masa ciała jest zbyt niska dla osoby o danym wieku, wzroście i płci. Przyczyną niedowagi jest długotrwale utrzymujący się ujemny bilans energetyczny związany np. z chorobą lub stosowaniem restrykcyjnej diety. Skutkiem zbyt małej wagi jest m.in. osłabienie, apatia, skłonność do infekcji. Jak radzić sobie z niedowagą?
Niedowaga – przyczyny, skutki, dieta
Spis treści
Co to jest niedowaga?
Co to jest niedowaga? To stan, kiedy masa ciała jest poniżej normy, biorąc pod uwagę wiek, płeć i wzrost. Najbardziej powszechnym wskaźnikiem do oceny masy ciała jest BMI (wskaźnik masy ciała – masa ciała w kilogramach podzielona przez wzrost w metrach do kwadratu), który określa, czy masa ciała jest odpowiednia do wzrostu.
Ile BMI to niedowaga? Przy wartościach mieszczących się w przedziale 17,00–18,49 mamy do czynienia z niedowagą. Dotyczy to tylko osób dorosłych. W przypadku dzieci korzysta się z siatek centylowych. Niepokojące są wartości poniżej 5. centyla.
Zobacz, jak obliczyć BMI?
Niedowaga – przyczyny
Co może powodować niedowagę? Dostarczanie za małej ilości energii w stosunku do zapotrzebowania w wyniku mniejszej podaży pokarmu – odchudzanie, problemy z przeżuwaniem i połykaniem, lub w wyniku większego zapotrzebowania – aktywność fizyczna, ciąża. Przyczyną niedowagi bywają także choroby, przy których zwiększa się zapotrzebowanie na składniki odżywcze, a współistniejące objawy uniemożliwiają prawidłowe jedzenie – brak apetytu, wymioty, biegunka, gorączka. Jeżeli spadek masy ciała jest niezamierzony, to należy dowiedzieć się, co powoduje niedowagę i podjąć odpowiednie kroki, aby to zmienić.
Do przyczyn zbyt niskiej masy ciała zaliczają się takie choroby, jak m.in.:
- gruźlica,
- choroby nowotworowe,ie
- choroby pasożytnicze,
- zaburzenia hormonalne,
- AIDS,
- bulimia, anoreksja.
Czytaj również: Dieta na przytycie – co jeść, żeby przytyć?
Co gorsze – nadwaga czy niedowaga?
Zarówno nadwaga, jak i niedowaga niosą za sobą konsekwencje, dlatego warto zawsze dążyć do normalizacji masy ciała. Badacze zauważyli tzw. paradoks otyłości. Osoby starsze z chorobami serca mające BMI powyżej normy, mają lepsze rokowania niż osoby z niedowagą. Prawdopodobnie jest to związane z większym zapasem energii zmagazynowanej w tkance tłuszczowej. Nie oznacza to jednak, że nie należy przejmować się nadmierną masą ciała. Wiele dolegliwości zależnych jest od diety, w tym choroby związane z układem sercowo-naczyniowym. Nadciśnienie tętnicze, miażdżyca częściej występują u osób z nadmierną masą ciała. Należy pamiętać, że często na schorzenia tego układu “pracuje” się nawet 30 lat. Skutki niedowagi mogą być jednak równie groźne.
Zamiast zastanawiać się, co gorsze – nadwaga czy niedowaga – lepiej skupić się na wprowadzeniu zdrowych nawyków żywieniowych. Należy zwrócić uwagę na ilość, ale też jakość dostarczanych kalorii, składników mineralnych i witamin, aby organizm był dobrze odżywiony. Istotna jest także regularna aktywność fizyczna, która pomaga w zachowaniu zdrowia.
Niedowaga u dzieci, nastolatków, kobiet i mężczyzn
Niedowaga w każdej grupie wiekowej jest niepożądana. Skutki niedowagi u dzieci to przede wszystkim spowolnienie wzrostu, a także ogólnego rozwoju, w tym umysłowego. Niedostateczna masa ciała wiąże się z osłabieniem m.in. układu odpornościowego, co może sprzyjać zwiększonej częstotliwości występowania infekcji.
Niedowaga u nastolatków także powinna być niepokojąca, zwłaszcza że w tym okresie pojawia się często wzmożone wyczulenie na wygląd własnego ciała. Znaczny spadek masy ciała może być spowodowany celowym chudnięciem świadczącym o zaburzeniach odżywiania w postaci anoreksji czy bulimii.
Również u dorosłych niska masa ciała może być niebezpieczna. Kobiety powinny wiedzieć, że niedowaga wpływa na płodność, zaburzając funkcje reprodukcyjne. Problem może być nie tylko z zajściem w ciążę, ale także i jej utrzymaniem. Warto tu także wspomnieć o panującym przekonaniu, że zmniejszająca się masa ciała u osób przewlekle chorych jest czymś normalnym. Jest to nieprawdą. Należy zawsze tak dobrać dietę, aby zachować prawidłową masę ciała.
Jakie są efekty diety 1700 kcal?
Skutki niedowagi – czy jest groźna?
Problem z niedowagą może być przyczyną różnych niedomagań zdrowotnych. Jednak wszystko zależy od organizmu. Osoby drobne, które mają genetyczne uwarunkowania i ich masa ciała w niewielkim stopniu odbiega od normy, ale odżywiają się racjonalnie, nie muszą się niczego obawiać. Jeżeli masa ciała zmniejsza się coraz bardziej, wówczas należy znaleźć przyczynę i temu zapobiec. Niewielka niedowaga grozi niedożywieniem, które może zagrażać życiu. Przyjmuje się, że przy BMI 16,99–16,00 mówi się już o wychudzeniu, a poniżej 16,00 o wyniszczeniu organizmu.
Niedowaga objawy manifestuje poprzez ciągłe zmęczenie i uczucie zimna. Może wpłynąć także na pogorszenie nastroju. Osłabieniu mogą ulec włosy i paznokcie. Skutkiem niedowagi jest również słabsza odporność, co zwiększa częstotliwość zachorowań. U niektórych kobiet mogą pojawić się zaburzenia miesiączkowania, a nawet zatrzymanie cyklu menstruacyjnego.
Konsekwencją niedowagi bywają także:
- niedokrwistość z niedoboru żelaza,
- niskie ciśnienie tętnicze,
- zaburzenia krążenia,
- paradontoza,
- osteoporoza,
- spowolnienie procesu gojenia się ran,
- apatia, nasilenie stanów depresyjnych.
Sprawdź, jaka jest najlepsza dieta na przytycie
Dieta przy niedowadze – jak zdrowo przytyć?
Aby przytyć, bilans energetyczny diety powinien być dodatni – dostarczać więcej energii niż potrzebuje organizm. Należy stopniowo zwiększać ilość kalorii w diecie, aby układ pokarmowy powoli przyzwyczaił się do zwiększonej ilości pokarmu. W zależności od dotychczasowego żywienia może to być dodatkowe 300–500 kcal na dzień. Na co zwrócić uwagę w praktyce? Można zwiększyć ilość posiłków np. z 4 do 6. Wybierając produkty, warto kierować się Piramidą Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej, aby przybrać na wadze, a jednocześnie odpowiednio odżywić organizm.
Jak walczyć z niedowagę? Dietę należy wzbogacić w produkty o małej objętości, ale wysokiej energetyczności. Przykładem są owoce suszone, gorzka czekolada, orzechy i nasiona, które mogą stanowić przekąskę między posiłkami lub być dodatkiem do koktajlu, sałatki czy owsianki. Warto wybierać tłuste ryby morskie, które oprócz źródła białka zawierają kwasy tłuszczowe omega 3 korzystnie wpływające na organizm. Innymi produktami o małej objętości są jajka, awokado, a także tłuszcze – oliwa z oliwek i olej rzepakowy.
Mając problemy z niedowagą do podprawiania zup, sosów można używać mąki rozprowadzonej w wodzie lub mleku albo zabielać śmietaną. W przypadku wyrobów zbożowych warto wybierać te o średniej zawartości błonnika pokarmowego, jak graham, orkisz czy owies. Duży udział włókna pokarmowego pęcznieje w żołądku i daje szybkie uczucie sytości.
Niezamierzony spadek masy ciała zawsze jest niepokojących i należy znaleźć jego przyczynę. Nawet niewielka niedowaga może wpływać na osłabienie, pogorszenie stanu skóry, włosów i paznokci, a także na obniżenie odporności. Utrzymująca się niska masa ciała może przerodzić się w niedożywienie, która zagraża życiu. Dlatego zawsze należy starać się normalizować masę ciała zarówno w przypadku nadwagi i otyłości jak i przy niedowadze.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Ciborowska H.: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo PZWL. Warszawa 2012.
- Jarosz M.: Dietetyka, żywność, żywienie w prewencji i leczeniu. Wydawca IŻŻ. Warszawa 2017.
- Sobotka L.: Podstawy żywienia klinicznego. Krakowskie Wydawnictwo Scientifica. Kraków 2013.
Opublikowano: 11.06.2019;
Oceń:
4.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Agnieszka Bernatowicz
Dietetyczka
Absolwentka studiów licencjackich na kierunku dietetyk kliniczny w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nysie oraz studiów drugiego stopnia na Uniwersytecie Medycznym im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. Prace dyplomowe poświęciła schorzeniom przewodu pokarmowego – roli błonnika pokarmowego w zaparciu oraz niedożywieniu w chorobie Leśniowskiego–Crohna. Ukończyła studia podyplomowe z psychodietetyki na Uniwersytecie Humanistyczno–społecznym SWPS we Wrocławiu, ponieważ wie, że dobrze zbilansowana dieta nie zawsze wystarczy. Cały czas rozwija się uczestnicząc w szkoleniach, kursach i warsztatach, aby jak najlepiej pomagać innym w powrocie do zdrowia. Stara się uświadamiać pacjentom, że żywienie ma znaczenie. Uczy ich świadomych i mądrych wyborów pamiętając, że żywienie nie może być karą.
324
Komentarze i opinie (1)
opublikowany 14.04.2023