Brachyterapia to obok teleradioterapii jedna z metod radioterapii, która pozwala na leczenie nowotworów wrażliwych na promieniowanie jonizujące. W trakcie zabiegu promieniowanie jonizujące jest nakierowane bezpośrednio na guz, przez co ryzyko uszkodzenia sąsiadujących z nim tkanek jest minimalne. Obecnie zastosowanie brachyterapii jest niezwykle szerokie zarówno w leczeniu radykalnym, jak i paliatywnym nowotworów.
Brachyterapia – co to jest, na czym polega, kiedy się ją stosuje?
Spis treści
Czym jest brachyterapia i jakie źródła promieniowania są podczas niej stosowane?
Brachyterapia, nazywana również curieterapią lub terapią kontaktową, to jedna z metod radioterapii wykorzystywanych w leczeniu nowotworów. Co ją wyróżnia? W odróżnieniu od teleradioterapii umieszczenie źródła promieniowania wewnątrz lub w bezpośrednim sąsiedztwie guza pozwala miejscowo dostarczyć wysokie dawki promieniowania, oszczędzając przy tym prawidłowe tkanki organizmu. Dzięki temu minimalizujemy skutki uboczne leczenia. Jest to bardzo ważne szczególnie w odniesieniu do guzów zlokalizowanych w sąsiedztwie tzw. narządów krytycznych, czyli wykazujących szczególną wrażliwość na promieniowanie, m.in.: jajników, jąder, szpiku kostnego.
W zależności od lokalizacji źródła promieniotwórczego wyróżniamy następujące rodzaje brachyterapii:
- brachyterapia śródtkankowa – w której aplikator ze źródłem promieniowania umieszczany jest wewnątrz guza nowotworowego, co pozwala na zwiększenie jego dawki;
- brachyterapia śródjamowa – umieszczenie źródła promieniotwórczego następuje w jamach ciała, np. jamie macicy czy jamie płucnej;
-
brachyterapia kontaktowa – wykorzystywana w leczeniu nowotworów znajdujących się na zewnątrz ciała, np. nowotworów skóry.
Natomiast ze względu na czas działania źródła promieniowania na guz nowotworowy istnieje:
- czasowa brachyterapia HDR (high dose rate), w której promieniowanie używane jest w wysokich dawkach przez krótki czas kilku minut;
-
brachyterapia z użyciem implantów stałych, w której stosowana jest niska moc dawki promieniowania (low dose rate).
W brachyterapii jako źródło promieniowania jonizującego wykorzystywany jest najczęściej izotop irydu (Ir-192), ale również jodu (I-125) oraz cezu (Ce-137). Co ciekawe, pierwszym pierwiastkiem promieniotwórczym wykorzystywanym w radioterapii był rad, odkryty przez Marię Curie-Skłodowską.
Brachyterapia w leczeniu nowotworów – kiedy się ją stosuje?
Warunkiem wykorzystania brachyterapii w leczeniu onkologicznym jest niewielka wielkość oraz dobra dostępność guza nowotworowego. Z tego powodu, w przypadku zaawansowanych miejscowo nowotworów, początkowo w pierwszym kroku konieczne może być zastosowanie leczenia chirurgicznego lub chemioterapii, a następnie radioterapii.
W odróżnieniu od teleradioterapii, w której źródła promieniowania umieszczane są na zewnątrz ciała, w pewnej odległości od guza, brachyterapia jest często metodą bardziej inwazyjną. Wszystko ze względu na to, że wymaga ona chirurgicznego wprowadzenia specjalnych aplikatorów do wnętrza guza lub w jego bezpośrednio sąsiedztwo, do czego niezbędne jest znieczulenie ogólne lub miejscowe.
Brachyterapia to metoda radioterapii, która może być stosowana jako leczenie radykalne lub paliatywne nowotworów. To ostatnie ma za zadanie złagodzenie objawów zaawansowanej choroby onkologicznej. Obecnie brachyterapia stosowana jest w leczeniu radykalnym:
- raka gruczołu krokowego,
- raka szyjki macicy,
- raka endometrium,
- raka piersi,
- raka skóry,
-
w nowotworach głowy i szyi.
A także w terapii paliatywnej raka końcowego odcinka przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, płuc oraz przełyku.
Leczenie raka gruczołu krokowego i innych nowotworów – jak wygląda zabieg brachyterapii?
Przebieg zabiegu brachyterapii jest zależny od rodzaju nowotworu. Jest on prowadzony w sali operacyjnej i wymaga wprowadzenia pacjenta w znieczulenie ogólne lub miejscowe. Jak długo trwa zabieg brachyterapii? Zazwyczaj około 2 lub 3 godziny i jest w głównej mierze zdeterminowany wielkością i lokalizacją nowotworu.
Pierwszy etap brachyterapii polega na chirurgicznym umieszczeniu specjalnego aplikatora w obrębie guza lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Następnie lokowane jest w nich źródło promieniowania jonizującego. Pozostaje on w tym miejscu przez kilka minut, dni lub nawet do końca życia. W przypadku brachyterapii prostaty lub narządów rodnych, przed rozpoczęciem zabiegu konieczne jest wprowadzenie cewnika do pęcherza moczowego, a także oczyszczenie przewodu pokarmowego przy użyciu środków przeczyszczających lub lewatywy.
Całkowity czas leczenia, a także wybór konkretnego rodzaju brachyterapii, jest zależny od typu nowotworu, jego stopnia zaawansowania, lokalizacji oraz wcześniej stosowanego leczenia. Po zakończeniu leczenia pacjent nie jest zagrożeniem radioaktywnym dla otoczenia.
Brachyterapia – możliwe skutki uboczne
Należy pamiętać o tym, że brachyterapia, podobnie jak każda inna metoda leczenia, obarczona jest ryzykiem wystąpienia pewnych powikłań. Z tego powodu do zabiegu kwalifikowani są tylko ci chorzy, u których potencjalne korzyści zastosowanej terapii przewyższają jej możliwe skutki uboczne. Aczkolwiek działania niepożądane brachyterapii są zazwyczaj łagodne.
Należą do nich:
- złuszczanie naruszonego naskórka,
- lekkie podrażnienie skóry,
- odczucie swędzenia skóry,
- stan zapalny powodujący miejscowy ból i obrzęk,
- niegroźne krwawienia,
-
sączenie treści surowiczej.
Niewątpliwą zaletą brachyterapii jest możliwość maksymalnego ograniczenie dawki promieniowania nakierowanego na tkanki sąsiadujące z nowotworem.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Bar K. (red.): Oksfordzki podręcznik urologii. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2011
- SkowronekJ. Current status of brachytherapy in cancer treatment—short overview. J Contemp Brachytherapy.2017;9:581-589
- ChargariC, VanLimbergenE, MahantshettyU, DeutschE, Haie-MederC. Radiobiology of brachytherapy: the historical view based on linear quadratic model and perspectives for optimization. Cancer Radiother.2018;22:312-318.
Opublikowano: 21.12.2022;
Oceń:
3.5
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Ewelina Zygmunt-Siembida
Lekarz
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Obecnie lekarz stażysta w I Wojskowym Szpitalu Klinicznym w Lublinie. Interesuje się ginekologią i położnictwem, a także endokrynologią. W wolnych chwilach uwielbia podróżować oraz oglądać dobre filmy.
168
Komentarze i opinie (0)