Pigwa – właściwości odżywcze i zdrowotne, wskazania i przeciwwskazania, przepisy na przetwory z pigwy

Jak wyglądają i smakują owoce pigwy?

Pigwa pospolita (Cydonia oblonga) to roślina z rodziny różowatych (łac. Rosaceae), pochodząca z Azji. Osiąga wysokość do 5 m, charakteryzuje się lekko błyszczącymi liśćmi z owłosionym ogonkiem, białymi lub różowymi kwiatami i owocami jabłkowatymi.

Zatrzymajmy się na chwilę przy owocach, które są wykorzystywane w celach zdrowotnych, kulinarnych, a także w kosmetyce. Są to tzw. owoce jabłkowate o średnicy około 6 cm i żółtym kolorze. Ich smak zależy od odmiany. Zazwyczaj są bardzo kwaśne, a nawet gorzkie. Do tego są twarde, więc rzadko spożywa się je na surowo.

Pigwa doskonale radzi sobie w naszym klimacie, dlatego każdy może ją mieć w swoim ogródku, ale sprawdzi się również jako niewielki krzew na balkonie. Kiedy można zbierać pigwę? Owoce dojrzewają w październiku. Jednak z ich zbiorem najlepiej wstrzymać się do pojawienia się pierwszych przymrozków. Wówczas tracą cierpki smak i stają się delikatniejsze.

Pigwa a pigwowiec

Pigwa i pigwowiec to dwie różne rośliny. Pigwowiec to krzew należący do rodziny różowatych, który dorasta do 2-3 metrów i występuje we wschodniej Azji.

Wyróżnia się 3 odmiany pigwowca: japońską, chińską i pośrednią. Owoce pigwowca japońskiego są płasko-kuliste i wyjątkowo pięknie pachną. Z kolei owoce pigwowca chińskiego charakteryzują się podłużnym kształtem.

Pigwowiec traktowany jest głównie jako roślina ozdobna. W przeciwieństwie do pigwy zwyczajnej, której owoce wykorzystuje się m.in. w kuchni.

Właściwości odżywcze i zdrowotne owoców pigwy

Pigwa pospolita zawiera liczne składniki odżywcze. Znana jest przede wszystkim z wysokiej zawartości polifenoli, a także witaminy C. To sprawia, że znajduje szczególne zastosowanie podczas tzw. sezonu grypowego. Jednak, czy tylko okres jesienno-zimowy powinien być czasem spożywania pigwy? Nie, ponieważ jej właściwości zdrowotne nie ograniczają się do wspomagania układu odpornościowego!

Na co jest dobra pigwa?

Dlaczego warto sięgać po owoce pigwowca? Oto kilka ważnych powodów.

• Wysoka zawartość związków o właściwościach antyoksydacyjnych i przeciwzapalnych: owoce pigwy są bogate w witaminę C i polifenole. Są to składniki, które wspomagają walkę organizmu z nadmiarem wolnych rodników. Tym samym opóźniają proces starzenia i zmniejszają ryzyko niektórych chorób (m.in. miażdżycy, cukrzycy typu 2, chorób nowotworowych).
• Wspomaganie walki z infekcjami bakteryjnymi: owoce, a także nasiona pigwy zawierają związki o właściwościach antybakteryjnych.
• Korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy: owoce pigwy zawierają składniki bioaktywne, które pomagają zmniejszyć poziom cholesterolu LDL, regulować poziom glukozy, a także ciśnienie krwi.
• Naturalny środek na dolegliwości żołądkowe: w tym przypadku mowa o nasionach, a nie owocach. Zawarte w nich składniki mogą pomóc przy zaparciach, niestrawności czy zgadze. Oprócz tego wzmagają apetyt, więc są polecane przy jego osłabieniu (np. w czasie choroby, zaburzeń smaku i węchu).
• Oczyszczanie organizmu: pigwa pospolita zawiera związki, które usprawniają usuwanie metali ciężkich.

Pigwa – działanie i zastosowanie

Dzięki dużej zawartości pektyn, pigwa z powodzeniem nadaje się do zagęszczania dżemów oraz galaretek. Popularna jest także marmolada z pigwy. Może stanowić dodatek do ciast, a także przetworów z innych owoców o mdłym smaku.

Z owoców świeżych można przygotowywać wyciągi, napoje dietetyczne czy kompoty. Można je również piec oraz gotować.

Pigwa stosowana może być także do mięsa, np. pod postacią sosu. Przygotowuje się z niej również wina i nalewki. Może być ciekawą alternatywą dla cytryny. Pigwa stanowi doskonały dodatek do herbaty.

Pigwa doskonale sprawdza się w przypadku regeneracji wysuszonego i popękanego naskórka, dlatego zaleca się robienie okładów na dłonie ze świeżych owoców pokrojonych w plastry.

Dzięki dużej zawartości pektyn oraz garbników miąższ oraz pestki pigwy posiadają właściwości ściągające, dzięki czemu owoc stanowi skuteczny lek przeciwkrwotoczny oraz przeciwbiegunkowy. W razie rozstroju żołądka polecane jest spożywanie pieczonej pigwy. Owoce polecane są także chorym na gruźlicę. Dzięki śluzowatej substancji, która pozyskiwana jest z pestek, owoce pigwy wykazują działanie wspomagające na przeziębienia z kaszlem.

Pigwa spożywana na surowo zapobiega biegunkom, reguluje procesy trawienia oraz pobudza apetyt. Z suszonej pigwy przygotowywane są śluzowate odwary, które zaleca się spożywać w przypadku schorzeń żołądka.

Jak jeść owoce pigwy?

Chcesz kupować lub samodzielnie zrywać pigwę, ale nie masz pomysłu, jak wykorzystać jej owoce? Poniżej znajdziesz kilka praktycznych wskazówek.

Jak sprawdzić, czy pigwa nadaje się już do jedzenia?

Dojrzałość owoców pigwy pospolitej poznasz po ich kolorze. Niedojrzałe są zielone, a dojrzałe mają żółtą barwę. Poza tym te, które nadają się już do jedzenia, nie mają meszku.

Czy pigwę należy obierać ze skórki?

Nie musisz obierać owoców pigwy. Zaleca się, aby jeść je ze skórką, ponieważ to pod nią znajduje się najwięcej antyoksydantów.

Niestety, w praktyce jest to dość problematyczne. Pigwa pospolita ma owoce o bardzo twardej skórce. W związku z tym większość osób chce się jej pozbyć.

Czy pigwę można jeść na surowo?

Pigwę można jeść na surowo. Jednak nie wszyscy decydują się na takie rozwiązanie ze względu na twardość owoców. Większość osób wybiera różnorodne przetwory albo suszone owoce, które można dodać do rozgrzewającej herbaty.

Do czego można zastosować pigwę?

Przez wzgląd na właściwości żelujące pigwa znajduje zastosowanie w produkcji wielu przetworów domowych, między innymi marmolad. Samo przygotowanie takiej marmolady jest bardzo proste. Umyte i obrane owoce wystarczy rozdrobnić i dodać niewielką ilość cukru. Następnie smażyć powoli na niewielkim ogniu – i gotowe.

Owoce można także przygotować w formie przekąski, jako pigwę kandyzowaną. Wystarczy je umyć, obrać i pokroić w plasterki. Następnie wrzucić do garnka, zasypać cukrem i odstawić na kilka godzin, mieszając co pół godziny. Gdy owoce puszczą sok, a cukier niemal całkowicie się rozpuści, garnek należy postawić na niewielkim ogniu. Następnie zawartość zagotować i pozostawić na niewielkim ogniu jeszcze przez kilka minut.

Pigwę w syropie należy zagotować jeszcze 5 razy i każdorazowo ostudzić. Gdy plasterki pigwy będą już szkliste, syrop należy odlać, a owoce obtoczyć w cukrze i pozostawić na papierze do pieczenia, aż wyschną. Po kilku godzinach pigwę należy schować do szczelnych pojemników.

Pigwa do herbaty stanowi także popularny sposób na wykorzystanie tego produktu. Owoce zawierają znacznie więcej witaminy C niż cytryna. Herbata z pigwą wzmacnia odporność, w związku z czym będzie idealna na długie zimowe wieczory. Późną jesienią, gdy przypada czas na zbiór owoców, warto przygotować pigwę w słoiku do herbaty. Owoce można bez problemu dostać na lokalnych targach.

Przepisy na przetwory z pigwy

Twardość owoców, a także ich kwaśny smak, sprawiają, że nie każdy decyduje się na spożywanie surowej pigwy. Jeśli też zaliczasz się do tej grupy, wypróbuj przetwory z pigwy!

Dżem z pigwy

Dżem z pigwy może być zdrowym dodatkiem do pełnoziarnistego pieczywa czy placuszków. Wcale nie musisz dodawać do niego cukru.

Składniki:

• 1 kg owoców pigwy,
• 500 g ksylitolu,
• sok i skórka z 1 jednej cytryny,
• 200 ml wody.

Sposób przygotowania

• Umyj i obierz owoce.
• Przekrój pigwę na ćwiartki i usuń gniazda nasienne.
• Pokrój owoce na małe kawałki.
• Wrzuć pigwę do dużego garnka i dodaj 200 ml wody. Doprowadź do wrzenia, a potem gotuj na małym ogniu przez około 20-30 minut. Do momentu, aż owoce zrobią się miękkie.
• Po zmiękczeniu pigwy dodaj zamiennik cukru i mieszaj, aż się rozpuści.
• Wyciśnij sok z cytryny, a skórkę zetrzyj na tarce. Oba składniki dodaj do pigwy i trzymaj całość na ogniu przez kolejne 30-45 minut.
• Gotowy dżem przelej do słoików i szczelnie je zamknij.
• Zakręcone słoiki obróć do góry dnem na kilka minut. Możesz pasteryzować je w garnku z wrzącą wodą przez około 10 minut.

Sok pigwowy

Pigwa doskonale nadaje się do przygotowania domowych soków czy syropów. Najpierw przedstawiamy przepis na sok.

Składniki:

• 1 kg pigwy,
• 1,5 litra wody,
• 150 g zamiennika cukru (np. ksylitolu),
• laska cynamonu lub kawałek imbiru (opcjonalnie).

Sposób przygotowania

• Dokładnie umyj, a następnie obierz owoce i usuń z nich gniazda nasienne.
• Pokrój oczyszczony miąższ pigwy na małe kawałki lub plastry.
• Włóż pokrojoną pigwę do dużego garnka i zalej 1,5 litra wody. Dodaj laskę cynamonu lub kawałek imbiru, jeśli chcesz. Doprowadź do wrzenia, a następnie zmniejsz ogień. Gotuj na małym ogniu przez około 40 minut.
• Po zmiękczeniu pigwy dodaj ksylitol lub erytrytol do garnka. Mieszaj, aż całkowicie się rozpuści i gotuj na małym ogniu przez kolejne 15 minut.
• Przecedź zawartość garnka przez drobne sitko lub gazę do innego naczynia, aby oddzielić płyn od miąższu.
• Pozostaw sok do ostygnięcia, a następnie przelej go do czystych butelek lub słoików.

Syrop z owoców pigwy

Jeśli chcesz dodać pigwę do rozgrzewającej herbaty, masz różne opcje do wyboru. Jedną z nich jest przygotowanie napoju z dodatkiem suszonych owoców. Inną jest zrobienie herbaty z domowym syropem z owoców pigwy. Oto przepis!

Składniki:

• 1 kg pigwy,
• 500 g ksylitolu lub innego zamiennika cukru (ewentualnie 800 g cukru),
• 500 ml wody,
• 1 cytryna (sok i skórka),
• kawałek imbiru lub odrobina cynamonu (opcjonalnie).

Sposób przygotowania

• Dokładnie umyj owoce i usuń z nich gniazda nasienne. Następnie pokrój je na mniejsze kawałki.
• W dużym garnku układaj warstwami pigwę i zamiennik cukru. Dodaj przyprawy, jeśli ich używasz.
• Odstaw garnek na kilka godzin (najlepiej na noc) w chłodnym miejscu, aby pigwa puściła sok.
• Dodaj wodę do garnka i doprowadź całość do wrzenia. Zmniejsz ogień i gotuj na małym ogniu przez około 30-40 minut, aż syrop zgęstnieje. Następnie dodaj sok z cytryny i startą skórkę.
• Jeśli syrop jest zbyt rzadki, kontynuuj gotowanie, aby odparować nadmiar wody.
• Przelej syrop przez drobne sitko lub gazę do innego naczynia.
• Pozostaw syrop do ostygnięcia, a później przelej go do czystych butelek lub słoików.

Nalewka pigwowa

Jeszcze innym pomysłem na wykorzystanie owoców pigwowca jest zrobienie domowej nalewki.

Składniki:

• 1 kg owoców pigwy,
• 500 g cukru,
• 1 litr alkoholu,
• goździki, cynamon, imbir lub cytryna do smaku (opcjonalnie).

Sposób przygotowania

• Umyj i obierz owoce, a potem usuń z nich gniazda nasienne. Następnie pokrój owoce na mniejsze kawałki.
• Umieść kawałki pigwy w dużym słoju. Przesyp je cukrem – tak, aby cukier równomiernie pokrył owoce. Na koniec dodaj przyprawy, jeśli ich używasz.
• Zakręć słój i odstaw w ciemne, chłodne miejsce na około 2-3 dni, co jakiś czas wstrząsając.
• Po maceracji dodaj alkohol do słoja z pigwą. Dokładnie wymieszaj zawartość, wstrząsając delikatnie słojem.
• Odstaw słój w ciemne miejsce na 4-6 tygodni, a potem przecedź nalewkę przez gazę lub drobne sitko.
• Przelej nalewkę do butelek.

współpraca: dietetyk Diana Chmielowiec