Żylaki kończyn dolnych u mężczyzn

Czy żylaki u mężczyzn są groźne?

Żylaki – najczęstsza z form przewlekłej niewydolności żylnej – to poszerzone, wydłużone, kręte żyły, najczęściej powstające w wyniku cofania się i zalegania krwi, zwykle wskutek niewydolności zastawek żylnych.

Z problemem żylaków kończyn dolnych do gabinetów lekarskich przychodzą przede wszystkim kobiety. Dzieje się tak po pierwsze dlatego, że żylaki kończyn dolnych częściej spotykane są u kobiet niż u mężczyzn, po drugie, ze względów estetycznych.

Żylaki kończyn dolnych u mężczyzn to efekt niewydolności żylnej, jednak problem ten jest zwykle bagatelizowany. Jest to dość często występujący problem – szacuje się, że dotyczy on około 37% mężczyzn.

Panowie cierpiący na żylaki często nie zgłaszają się do lekarza, niesłusznie myśląc, że jest to wyłącznie defekt kosmetyczny. Warto pamiętać, że żylaki to choroba, która postępuje i w konsekwencji może powodować owrzodzenia, zakrzepicę, zapalenie tkanki podskórnej i inne powikłania.

Żylakom można zapobiegać, zarówno poprzez modyfikację stylu życia, warunków wykonywanej pracy, jak i farmakologicznie – poprzez przyjmowanie leków na żylaki, z których niektóre dostępne są bez recepty.

Przyczyny powstawania żylaków

Żylaki kończyn dolnych to wydłużone żyły o krętym przebiegu, które powstają wskutek:

• niewydolności żylnej – niewydolności zastawek żylnych, których rolą jest ochrona przed cofaniem się krwi,
• niewydolności żył głębokich (częsty efekt tzw. zespołu pozakrzepowego),
• obecności przetok tętniczo-żylnych (bardzo rzadka przyczyna).

Do powstawania żylaków kończyn dolnych prowadzi zwiększenie ciśnienia w kończynach dolnych i zastój krwi, czemu sprzyjają:

• długotrwałe przebywanie w pozycji stojącej (stąd wysokie ryzyko zachorowania u niektórych grup zawodowych, np. chirurgów),
• otyłość i nadwaga,
• siedzący tryb życia,
• długotrwałe i częste uprawianie sportów siłowych, np. podnoszenia ciężarów,
• dźwiganie,
• zaparcia, zwłaszcza zaparcia nawykowe,
• wysoki wzrost,
• częste gorące kąpiele, częste korzystanie z sauny,
• urazy nóg,
• płaskostopie.

Dodatkowo czynnikiem sprzyjającym powstawaniu żylaków nóg są predyspozycje genetyczne. Na postęp przewlekłej niewydolności żylnej istotny wpływ ma także palenie papierosów.

Jakie są objawy żylaków?

Objawami żylaków kończyn dolnych, poza obecnością widocznych poszerzonych, krętych żył powierzchownych na kończynach dolnych (tak zwanych warkoczy) są:

• uczucie ciężkości nóg – pojawiające się przede wszystkim wieczorem,
• obrzęki nóg, uczucie puchnięcia nóg,
• ból nóg,
• bolesne skurcze łydek,
• drętwienie kończyn dolnych.

W zaawansowanych stadiach na skórze kończyn dolnych pojawiają się brązowe przebarwienia i ogniska zanikowe.

Charakterystyczne jest to, że objawy żylaków na nogach zmniejszają się po relaksie z uniesionymi kończynami górnymi – chory odczuwa wówczas ulgę i zniesienie uczucia ciężkich nóg.

Diagnostyka żylaków u mężczyzn

W diagnostyce żylaków kończyn dolnych wykorzystuje się:

• badanie podmiotowe (wywiad z pacjentem) i przedmiotowe (badanie dotykiem),
• próby czynnościowe – oceniające wydolność żył kończyn dolnych, np. próba Trendelenburga, próba Pratta (stosowane są one sporadycznie),
• badanie USG doppler – najważniejsze badanie na żylaki kończyn dolnych,
• pletyzmografię – wykonywana bardzo rzadko,
• flebografię – wykonywana bardzo rzadko.

Czy można zapobiegać żylakom?

Można zapobiegać powstawaniu żylaków. Pierwszym krokiem w profilaktyce i leczeniu żylaków kończyn dolnych jest zmiana stylu życia.

• W miarę możliwości, należy unikać długotrwałego przebywania w pozycji stojącej i siedzącej; w sytuacjach, gdy istnieje konieczność długotrwałego przebywania w jednej pozycji, zaleca się stosowanie podnóżka pod stopy, wykonywanie jak najczęstszych ruchów kończynami dolnymi, robienie sobie przerw i wstawanie.
• Zaleca się, aby czas wolny przeznaczać na aktywność ruchową (bieganie, pływanie itp.), jednak należy zachować zasadę „złotego środka” – wysiłek nie powinien być zbyt obciążający dla organizmu.
• Mężczyźni, którzy mają tendencję do powstawania żylaków, powinni zrezygnować z dźwigania ciężkich przedmiotów.
• Gdy pojawia się uczucie ciężkich nóg, należy w miarę możliwości przyjąć pozycję półleżącą lub leżącą i unosić nogi powyżej poziomu serca.
• Istotna jest również rezygnacja z palenia papierosów – nikotynizm sprzyja postępowi przewlekłej niewydolności żylnej.
• Należy ograniczyć do minimum gorące kąpiele i pobyty w solarium.
• W przypadku tendencji do pojawiania się częstych zaparć, należy wprowadzić do jadłospisu produkty bogate w błonnik.
• Należy dbać o normalizację masy ciała; niebezpieczna jest zwłaszcza otyłość brzuszna, tak zwana wisceralna.

Leczenie żylaków

Wygodnym i często stosowanym sposobem leczenia przewlekłej niewydolności żylnej jest farmakoterapia. Najczęściej stosowane są leki dostępne bez recepty, w formie doustnej lub jako preparaty działające miejscowo, do smarowania kończyn dolnych.

Jednak żylaków, które już pojawiły się na nogach, nie można usunąć przy pomocy środków farmakologicznych. Ponadto zmiany zazwyczaj powiększają się w miarę upływu czasu i tworzą tak zwane warkocze. Leki na żylaki, które dostępne są bez recepty, mają za zadanie wzmocnić śródbłonek naczyń, spowodować, że staje się on mniej przepuszczalny.

Najczęściej stosowanym lekiem bez recepty na żylaki jest diosmina. Preparat ten zwiększa napięcie ścian naczyń żylnych. Przywrócenie naczyniom włosowatym prawidłowej przepuszczalności warunkuje jej działanie przeciwobrzękowe i przeciwkrwotocznie.

Co ważne, diosmina skutecznie znosi uczucie tak zwanych ciężkich nóg, zmniejsza nieprzyjemne uczucie obrzęku nóg. Wykazuje także działanie przeciwzapalne. Zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia mrowienia i bolesnych skurczów łydek i nóg, a także kolejnych pajączków na nogach.

Do popularnej diosminy w ostatnim czasie dołączył kolejny lek na żylaki bez recepty, który dotąd dostępny był wyłącznie na receptę. Substancją chemiczną jest w tym przypadku dobesylan wapnia (Calcium dobesilate). Stosuje się go szeroko w leczeniu żylaków kończyn dolnych, żylaków odbytu, zapaleniu żył, owrzodzeniu podudzi, przy obrzękach kończyn dolnych. Leki te zmniejszają dolegliwości związane z żylakami kończyn dolnych i poprawiają komfort życia.

W leczeniu skutków niewydolności żylnej szeroko stosowane są także maści i zele na żylaki. Zawierają one wyciąg z kasztanowca, a także heparynę.

Specjaliści wskazują, że jednym ze sposobów na zapobieganie żylakom kończyn dolnych jest leczenie uciskowe, tak zwana kompresjoterapia. Najczęściej polega ona na stosowaniu pończoch uciskowych. Ważny jest odpowiedni ich dobór – w tym celu należy dokonać pomiaru kończyny dolnej – kończyna powinna być mierzona rano i nie może być obrzęknięta.

Poza farmakoterapią i kompresjoterapią w leczeniu żylaków stosuje się także inne metody.

• Skleroterapia, czyli nastrzykiwanie żylaków środkami chemicznymi w celu wywołania efektu zamknięcia naczynia, to ambulatoryjna metoda stosowana w leczeniu niewielkich żylaków i tzw. „pajączków naczyniowych”. Jest to metoda obarczona niewielkim ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych, jednak wywiera efekt tylko w przypadku niskiego zaawansowania przewlekłej niewydolności żylnej.
• Laserowe leczenie żylaków to nowoczesna metoda, która może być stosowana zarówno w przypadku małych, jak i większych żylaków kończyn dolnych. Po zabiegu nie pozostaje blizna, laseroterapia jest bezpieczna i obarczona niskim odsetkiem działań niepożądanych, a jej kolejną zaletą jest bardzo krótki czas rekonwalescencji.
• Kolejną nowoczesną metodą usuwania żylaków jest ablacja prądem RF. Jej skuteczność jest porównywalna do skuteczności leczenia operacyjnego. Metoda jest mniej obciążająca dla chorego, krótszy jest też czas rekonwalescencji.
• Często w przypadku żylaków kończyn dolnych istnieje konieczność leczenia operacyjnego. Najczęściej stosowaną operacją na żylaki jest tzw. stripping. Metoda polega na usunięciu żylaków i przecięciu niewydolnych żył przeszywających, łączących układ żył powierzchownych i głębokich.

Powikłania po żylakach

Żylaki kończyn dolnych mogą dawać powikłania. Należą do nich:

• choroba zakrzepowo-zatorowa – powikłanie mogące dawać poważne konsekwencje i zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta; jej postaciami są: zakrzepica żył głębokich oraz zatorowość płucna, czyli zamknięcie światła tętnic płucnych przez skrzeplinę pochodzącą z żył kończyn dolnych;
• zakrzepica żył powierzchownych;
• pęknięcie żylaka i krwotok;
• owrzodzenia (jako zaawansowane stadium przewlekłej niewydolności żylnej).