Flebografia – co to jest, wskazania, przygotowanie, powikłania i cena

Flebografia – technika badania

Flebografia zaliczana do badań angiograficznych, czyli uwidaczniających naczynia. Polega ona na podaniu środka kontrastowego do światła żył, które mają być następnie zobrazowane. Ze względu na drogę wprowadzenia środka cieniującego, wyróżnia się tak zwaną flebografię pośrednią i bezpośrednią:

• flebografia pośrednia wiąże się z podaniem substancji cieniującej do tętnicy, w związku z czym na obrazie RTG najpierw kontrastuje się układ tętniczy, a następnie, w tak zwanej fazie późnej – układ żylny;
• flebografia bezpośrednia polega natomiast na podaniu kontrastu bezpośrednio do naczyń żylnych.

W zależności od jego przepływu, mówimy o flebografii zstępującej (kontrast przemieszcza się zgodnie z grawitacją, czyli w dół od miejsca podania, na przykład od okolicy pachwiny do kończyny dolnej) lub flebografii wstępującej (kontrast wędruje zgodnie z kierunkiem przepływu krwi, często wbrew grawitacji, na przykład ze stopy w stronę podudzia).

Jak przygotować się do flebografii?

Na flebografię pacjent powinien zgłosić się na badanie na czczo, po wcześniejszym wykonaniu podstawowych badań laboratoryjnych, w tym oceniających wydolność nerek, układ krzepnięcia oraz stopień ewentualnego odwodnienia. Ma to ważne znaczenie, ze względu na podawanie środka cieniującego, który może doprowadzić do uszkodzenia kanalików nerkowych, zwłaszcza w przypadku odwodnienia. Na szczęście tego typu powikłania należą do rzadkości.

Flebografia – jak wygląda badanie?

Chory otrzymuje środek cieniujący w niskim stężeniu, dożylnie lub dotętniczo, a następnie przybiera pozycję ciała zależną od badanego obszaru i zastosowanej metody (flebografia wstępująca lub zstępująca). Jeśli badana jest na przykład kończyna dolna, a kontrast podano w okolicę stopy, pacjent powinien przebywać w pozycji pionowej lub prawie pionowej, natomiast jeśli uwidocznione mają być żyły nerkowe, chory może leżeć.

W odpowiednim momencie lekarz poleca wykonać jedno lub kilka zdjęć RTG. W przypadku wspomnianych kończyn dolnych, oprócz uwidocznienia naczyń wypełnionych kontrastem, lekarz może także ocenić przepływ między powierzchownym i głębokim układem żylnym, szybkość przepływu krwi i funkcjonowanie zastawek żylnych. Stosuje się w tym celu dodatkowe opaski uciskowe zakładane i zwalniane w odpowiednich fazach badania.

Po zakończeniu flebografii pacjent otrzymuje dożylnie roztwór soli fizjologicznej w celu przepłukania naczyń. Następnie powinien także wypić dużą ilość płynów, by uniknąć stanu odwodnienia i jego ewentualnych konsekwencji.

Jakie są wskazania do wykonania flebografii?

Najważniejszym wskazaniem do flebografii jest ocena drożności i funkcjonalności naczyń żylnych. Jest to badanie wykorzystywane do oceny żylaków kończyn dolnych. Choć jest wypierana przez techniki, takie jak ultrasonografia dopplerowska, angiografia tomografii komputerowej czy angiografia rezonansu magnetycznego, wciąż jest popularnym i przydatnym badaniem umożliwiającym lekarzowi ocenę pod względem obecności zakrzepów i zatorów, prawidłowego działania zastawek zapobiegających wstecznemu przepływowi krwi obecnych w naczyniach żylnych, oraz istnienia jakichkolwiek anomalii naczyniowych.

Flebografię wykonuje się często u pacjentów z podejrzeniem zakrzepicy żył głębokich lub powierzchownych kończyn dolnych, przewlekłej niewydolności żylnej lub niedrożności dużych naczyń żylnych, na przykład żył nerkowych. Flebografia powinna także poprzedzać planowe zabiegi naczyń żylnych. Cena flebografii zależna jest od tego w zakresie jakiego narządu jest wykonywana. W przypadku kończyn dolnych jest to koszt około 120 zł za jedną nogę oraz 200 za dwie.

Jak interpretować wynik flebografii?

Prawidłowy obraz naczynia żylnego to obecność dobrze zakontraktowanego cienia o równych granicach. Wszelkie ubytki, poszerzenia lub całkowity brak zacieniowania naczynia świadczą o istniejącej patologii. Ubytek zakontrastowania otoczony cienką linią kontrastu oznacza natomiast obecność tak zwanej balotującej skrzepliny, czyli materiału zatorowego mogącego się łatwo oderwać i stać się przyczyna groźnego zatoru płuc.

Technikę flebografii zstępującej wykorzystuje się tez do oceny refluksu, czyli zalegania środka kontrastowego w wyniku nieprawidłowej funkcji zastawek żylnych, łączących powierzchowny i głęboki układ żylny. Lekarz określa poziom refluksu w skali od 0 do 4.

Flebografia – przeciwwskazania i możliwe powikłania

Zasadniczym powikłaniem flebografii jest możliwość wystąpienia uczulenia na środek kontrastowy zawierający jod, stan zapalny badanych naczyń oraz bolesność podczas badania. U części pacjentów występują także objawy takie jak nudności, gorączka lub świąd skóry.

Badanie flebografii jest przeciwwskazane u kobiet w ciąży, nie powinno być także stosowane u osób z guzem chromochłonnym lub niedokrwistością sierpowatą. Ograniczenia, jak już wspomniano, dotyczą także pacjentów z ostrą i przewlekłą chorobą nerek.