Cholangiografia – co to jest? Na czym polega rezonans magnetyczny dróg żółciowych?

Cholangiografia – na czym polega?

Słowo „cholangiografia” pochodzi od słów „chole”, „angeion” i „graphein”, oznaczających w języku greckim „żółć”, „naczynie” i „rysować”. Często używa się też określenia cholangiopankreatografia, gdyż badanie to pozwala uzyskać obraz całości dróg żółciowych i przewodu trzustkowego (pankreas – trzustka).

Drogi żółciowe – budowa i funkcja

Żółć to wydzielina komórek wątrobowych (hepatocytów), transportowana do światła jelita, gdzie bierze udział w procesie trawienia tłuszczów. Drogi żółciowe to system przewodów, pełniących funkcję transportującą i magazynującą. Sieć przewodząca żółć zaczyna się w wątrobie, gdzie kanaliki wątrobowe łączą się ze sobą w przewód wątrobowy wspólny. Ten wyprowadza żółć poza wątrobę i tworzy odgałęzienie (przewód pęcherzykowy), prowadzące do pęcherzyka żółciowego, pełniącego funkcję magazynującą. Dalsza droga żółci to przewód żółciowy wspólny, który zbiera ją z wątroby oraz pęcherzyka i uchodzi do dwunastnicy.

Zmiany w budowie i funkcjonowaniu dróg żółciowych mogą prowadzić do zaburzeń przepływu żółci, wywołując bóle w nadbrzuszu, żółtaczkę, czy zmianę zabarwienia kału i moczu. Najczęstsze zaburzenia w obrębie dróg żółciowych to kamica żółciowa i jej powikłania oraz zmiany zapalne i nowotworowe.

To też może Cię zainteresować: Badanie kwalifikacyjne do pracy – co wchodzi w ich zakres?

Metody badania dróg żółciowych

Badaniem pierwszego wyboru w przypadku objawów sugerujących problem w funkcjonowaniu dróg żółciowych lub trzustki jest zwykle USG jamy brzusznej – metoda ta jest łatwo dostępna, szybka i nieinwazyjna, dlatego świetnie się sprawdza jako badanie przesiewowe, ale ma też pewne ograniczenia. Obraz może nie być jasny w przypadku otyłości brzusznej czy zalegających w jelitach gazów. Wiele zależy też od wprawności osoby wykonującej badanie.

Bardziej dokładna diagnostyka dróg żółciowych polega na uwidocznieniu wszystkich dróg przepływu od wątroby aż do dwunastnicy – na tym właśnie polega istota cholangiografii.

Zobacz też: Rezonans otwarty i półotwarty – co to jest?

Cholangiografia „klasyczna” z kontrastem

Jest to badanie dróg żółciowych wykonywane z podaniem substancji cieniującej, wykorzystujące promieniowanie RTG. Kontrast może być podany doustnie lub dożylnie przed badaniem, strzykawką przez skórę lub podczas operacji.

Obecnie najczęściej stosowana metoda to endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW) lub ERCP (ang. endoscopic retrograde cholangiopancreatography) z podaniem kontrastu przez endoskop do ujścia przewodu żółciowego w dwunastnicy.

Cholangiografia MR

Rezonans magnetyczny dróg żółciowych – MRCP (ang. magnetic resonance cholangiopancreatography) – to najnowsza metoda obrazowa, nie wymagająca podawania kontrastu, wykorzystująca pole magnetyczne. Źródłem sygnału magnetycznego jest w tym przypadku sam płyn znajdujący się w przewodach żółciowych. Metoda ta jest coraz popularniejszą alternatywą dla inwazyjnej metody ECPW.

Czytaj również: Wątroba – jak zadbać o jej zdrowie?

Rezonans magnetyczny dróg żółciowych – kiedy wykonać i jak przebiega?

Rezonans magnetyczny to coraz bardziej dostępna technika diagnostyki obrazowej i nie powinna budzić obaw pacjentów. Jakie są wskazania do wykonania rezonansu magnetycznego dróg żółciowych?

Rezonans magnetyczny dróg żółciowych – wskazania

Cholangiografia MR jest wskazana przy każdym badaniu USG, które nie daje rozstrzygającej diagnozy, szczególnie gdy obraz kliniczny pacjenta (np. uciążliwe bóle brzucha) i wyniki badań laboratoryjnych wskazują na dysfunkcje w obrębie jamy brzusznej.

Ponadto badanie dróg żółciowych wykonuje się w celu:

• potwierdzenia kamicy żółciowej: przewodowej lub pęcherzykowej;
• wykrycia zmian nowotworowych i zapalnych oraz torbieli;
• zlokalizowania zwężeń przewodów żółciowych i przewodu trzustkowego oraz wrodzonych anomalii w ich budowie;
• określenie przyczyn żółtaczki;
• wykrycia zaburzeń przepływu płynów ustrojowych;
• kontroli stanu zdrowia pacjenta po przebytej chorobie lub operacji oraz po przeszczepie wątroby w celu oceny powikłań;
• przygotowania do operacji lub przeszczepu i doprecyzowania jej zakresu oraz przed przeszczepem wątroby.

Przeczytaj również: Tomografia czy rezonans – które badanie wybrać?

Przeciwwskazania do rezonansu magnetycznego

Rezonansu magnetycznego nie powinno się wykonywać kobietom w ciąży oraz osobom cierpiącym na klaustrofobię, a także w przypadku niemożliwości pozostania w bezruchu przez dłuższy czas, np. u osób z padaczką czy tikami nerwowymi.

Przeciwwskazaniem są również obecne na stałe w ciele pacjenta takie obiekty jak neurostymulatory, rozruszniki serca oraz inne metalowe elementy. Warunkowo mogą być dopuszczone implanty wykonane z materiałów izomagnetycznych. Metalowe implanty oraz metaliczne drobinki zawarte w kosmetykach pod wpływem pola magnetycznego mogą się przemieszczać i nagrzewać, uszkadzając ciało i zakłócając obraz badania. Wszczepione urządzenia elektroniczne w polu magnetycznym aparatu mogą ulec trwałemu uszkodzeniu.

Cholangiografia MR – jak się przygotować?

Rezonans magnetyczny dróg żółciowych nie wymaga szczególnego przygotowania. Zazwyczaj pacjent proszony jest o stawienie się na czczo, może też normalnie zażyć wszystkie przyjmowane leki. Każdorazowo jednak przygotowanie do badania należy dostosować do wskazówek placówki, w której będzie ono wykonywane oraz lekarza prowadzącego.

Cholangiografia MR – jak przebiega?

W miejscu badania należy stosować się do instrukcji wydawanych przez personel.

Urządzenie do rezonansu magnetycznego to dużych rozmiarów maszyna z okrągłym otworem, do którego wsuwane jest łóżko z leżącym pacjentem. Wnętrze urządzenia jest oświetlone i wentylowane, a operator pozostaje w kontakcie z pacjentem za pomocą systemu głośników. Podczas trwania procedury wykonywana jest seria zdjęć, które trafiają do systemu komputerowego, a następnie podlegają ocenie i interpretacji lekarza. Samo badanie trwa około 15 minut.

Czytaj również: Objaw Courvoisiera – co to jest, czy oznacza chorobę lub nowotwór?

Cholangiografia MR – zalety

Liczne publikacje naukowe potwierdzają ogromne znaczenie wykorzystania rezonansu magnetycznego dróg żółciowych w diagnostyce medycznej. Metoda ta wyróżnia się nie tylko skutecznością, ale i bezpieczeństwem.

Skuteczność

Czułość i swoistość tej metody dorównuje, a w niektórych przypadkach przewyższa wskaźniki endoskopowej cholangiografii wstecznej, uważanej za „złoty standard” diagnostyki dróg żółciowych. Cholangiografia MR wykazuje o 10-15% więcej przypadków występowania kamicy przewodów żółciowych oraz pęcherzyka żółciowego. Szczególnie przydatna jest w wykrywaniu zmian o charakterze rozsianym – uwidacznia je liczniej i wyraźniej niż metody oparte o promieniowanie rentgenowskie.

Zastosowanie rezonansu magnetycznego dróg żółciowych jest również przydatne do oceny stopnia niedrożności dróg żółciowych. Miejsce i zasięg zwężenia określane jest z czułością 91-100%. Metoda ta jednak nie do końca pozwala określić charakter zmiany blokującej światło przewodów.

Oprócz uwidaczniania anatomii i zmian w drogach żółciowych cholangiografia MR pozwala również na ich rekonstrukcję 3D, co jest bardzo przydatne przy planowaniu operacji.

Bezpieczeństwo

Ogromną przewagą rezonansu magnetycznego nad metodą ERCP jest jego bezinwazyjność. Nie wymaga on podawania kontrastu, który jest obciążeniem dla nerek osoby badanej. Podawanie kontrastu drogą endoskopową lub przezskórną wiąże się z ryzykiem uszkodzenia przewodów żółciowych lub przewodu trzustkowego i wystąpienia powikłań. Cholangiografia MR jest pozbawiona tego ryzyka.

Czytaj również: Objawy otrzewnowe – co to jest, przyczyny, badanie

Cholangiografia MR – nowy standard?

Rezonans magnetyczny dróg żółciowych (cholangiografia) po raz pierwszy został opisany w 1991 r. Od tego czasu stale zwiększają się możliwości techniczne, dzięki czemu zwiększa się czułość i specyficzność metody oraz skraca czas trwania badania. Ze względu na stosunkowo wysoki koszt rezonansu magnetycznego w porównaniu do endoskopowej cholangiografii wstecznej, wciąż to ta druga pozostaje „złotym standardem” w diagnozowaniu schorzeń dróg żółciowych.

Rezonans magnetyczny dróg żółciowych nie jest też jeszcze dostępny w mniejszych ośrodkach zdrowia ze względu na użycie wysoko specjalistycznych urządzeń, ale dostęp ten wciąż się poszerza. Należy pamiętać, że rozwój nowoczesnych metod obrazowania postępuje bardzo szybko. Dzięki wdrażaniu bardziej bezpiecznych i precyzyjnych badań możliwe jest wcześniejsze wykrywanie ognisk chorobowych i właściwa diagnostyka różnicowa ich przyczyn, przy zachowaniu komfortu i bezpieczeństwa pacjentów. Wszystko wskazuje na to, że w przyszłości w miejsce cholangiografii ECPW to właśnie cholangiografia MR (MRCP) stanie się nowym standardem w diagnostyce dróg żółciowych.

Czytaj również: Endermologia – wskazania, efekty, przebieg zabiegu