Kamienie w woreczku żółciowym – przyczyny, objawy, leczenie, usuwanie

Kamienie żółciowe – skąd się biorą?

Kamienie w woreczku powstają w wyniku wytrącania się nierozpuszczalnych składników żółci, takich jak cholesterol, sole kwasów żółciowych, białka, bilirubina, inne barwniki żółciowe. W zależności od składu złogu, dzieli się je na: cholesterolowe, barwnikowe (związane ze związkami bilirubiny) i mieszane.

Występowanie kamieni cholesterolowych może mieć związek z nadmierną produkcją i wydzielaniem cholesterolu przez wątrobę lub zmniejszeniem aktywności enzymu rozkładającego ten związek. Zmniejszenie ilości kwasów żółciowych oraz zastój żółci także predysponują do wytrącania się złogów cholesterolowych. Wśród czynników ryzyka kamicy cholesterolowej wymienić należy również:

• predyspozycję genetyczną,
• płeć żeńską – kobiety częściej cierpią na choroby pęcherzyka żółciowego,
• podeszły wiek,
• przyjmowanie preparatów estrogenowych,
• występowanie cukrzycy, hipertriglicerydemii,
• otyłość oraz wahania masy ciała,
• leczenie fibratami.

Kamica barwnikowa powstaje w wyniku nadmiaru bilirubiny wydzielanej do żółci. Sytuacja taka może być spowodowana różnymi jednostkami chorobowymi, ale najczęstszymi stanami, które zwiększają ryzyko wystąpienia złogów barwnikowych są: niedokrwistość hemolityczna, choroba Leśniowskiego-Crohna, a także marskość wątroby. W krajach europejskich większość (ponad 75 proc.) stanowią kamienie cholesterolowe.

Przeczytaj: Wymiotowanie żółcią – co oznacza?

Kamienie w woreczku żółciowym – objawy

Choroba powodowana przez złogi w pęcherzyku żółciowym nazywana jest kamicą żółciową . W wyniku wzrostu ciśnienia w narządzie, wywołanego zamknięciem przewodu pęcherzykowego, rozwija się tak zwana kolka żółciowa. Jest to nagły, bardzo silny ból brzucha zlokalizowany w nadbrzuszu środkowym lub pod prawym łukiem żebrowym. Może promieniować w okolice prawej łopatki. Zazwyczaj pojawia się po spożyciu tłustego pokarmu. Często pojawiają się również nudności i wymioty. Po upływie kilku godzin ból stopniowo ustępuje.

Niektórzy pacjenci zgłaszają dodatkowo zgagę, dyskomfort w nadbrzuszu lub wzdęcie brzucha. Dolegliwości bólowe mają tendencję do nawrotów – co kilka dni, tygodni lub miesięcy – w zależności od konkretnego chorego. Ich nasilenie jest zwykle podobne podczas kolejnych napadów. Jeżeli ból utrzymuje się ponad 6 godzin i towarzyszą mu gorączka lub dreszcze, może to świadczyć o rozwoju niebezpiecznych powikłań kamicy żółciowej. Trzeba wiedzieć, że u ponad połowy pacjentów obecność złogów w pęcherzyku żółciowym nie daje żadnych objawów.

Kamienie w woreczku żółciowym – badania

Istnieje wiele jednostek chorobowych, których przebieg jest bardzo podobny do epizodu kolki żółciowej wywołanej kamicą pęcherzyka żółciowego. Wymienić tu należy przede wszystkim: perforację wrzodu żołądku lub dwunastnicy, ostre lub przewlekłe zapalenie trzustki, tętniaka rozwarstwiającego aorty brzusznej, świeży zawał serca.

Ze względu na tak niecharakterystyczny obraz kliniczny choroby, rozpoznanie kamicy żółciowej ustala się na podstawie wyników badań dodatkowych. Najważniejszym z nich jest ultrasonografia pęcherzyka żółciowego. W badaniu USG zauważyć można powiększenie narządu, zmiany jego kształtu oraz obecność kamieni żółciowych, jeżeli ich średnica przekracza 3 mm. Pozwala ono również na ocenę dróg żółciowych.

By postawić diagnozę, czy to kamienie w woreczku żółciowym, pomocne jest badanie radiologiczne jamy brzusznej, które uwidacznia złogi żółciowe. U niektórych pacjentów z kolką żółciową występują również nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych: zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych: AspAT (aminotransferaza asparaginianowa) i AlAT (aminotransferaza alaninowa), fosfatazy zasadowej, amylazy lub lipazy w surowicy oraz zwiększone stężenie bilirubiny. Zazwyczaj jednak, jeżeli nie doszło do rozwoju powikłań, badania biochemiczne pozostają w normie.

Leki na kamienie żółciowe i kolkę

Na leczenie kamicy żółciowej składa się terapia farmakologiczna i zabiegi operacyjne. Podczas napadu kolki żółciowej zaleca się przyjęcie niesterydowych leków przeciwzapalnych lub paracetamolu w celu złagodzenia odczuwanego bólu. Jeżeli jego natężenie jest silne, zastosowanie mają opioidy: petydyna lub pentazocyna. Stosuje się równocześnie leki rozkurczowe, m.in. papawerynę lub drotawerynę.

Usuwanie, rozkruszanie i rozbijanie kamieni w woreczku

W terapii przewlekłej u pacjentów, którzy ze względu na przeciwwskazania nie mogą być leczeni operacyjnie, można zastosować kwas ursodeoksycholowy, który rozpuszcza kamienie cholesterolowe. Należy jednak wiedzieć, że średnica złogów zmniejsza się w tempie 1 mm na miesiąc kuracji, a nawet sumienne przestrzeganie leczenia nie chroni przed nawrotami kamicy. Kwas ursodeoksycholowy nie może być stosowany, gdy średnica złogu przekracza 15 mm, w przypadku kamieni barwnikowych, u pacjentów otyłych, z chorobą wątroby oraz w ciąży.

Objawowa kamica, a szczególnie wystąpienie jej powikłań, są wskazaniami do leczenia operacyjnego. Cholecystektomię (wycięcie pęcherzyka żółciowego) można przeprowadzić laparoskopowo lub klasycznie – poprzez otwarcie powłok brzusznych (metoda rzadziej stosowana i obarczona większą ilością powikłań).

Kamienie w woreczku żółciowym – rokowania i powikłania

Występowanie kamicy żółciowej wiąże się z ryzykiem pojawienia się innych schorzeń. O ile rokowanie dla pacjenta ze złogami w pęcherzyku żółciowym jest dobre, to pogarsza się ono znacznie w momencie rozwoju powikłań. Należą do nich:

• zapalenie pęcherzyka żółciowego prowadzące do rozwoju wodniaka lub ropniaka,
• zapalenie dróg żółciowych,
• ostre zapalenie trzustki,
• rozwój ropnia wątroby,
• perforacja (przedziurawienie) pęcherzyka żółciowego,
• przetoka (połączenie) między pęcherzykiem żółciowym a jelitem,
• niedrożność jelit.

Trzeba pamiętać, że ryzyko wystąpienia wymienionych jednostek chorobowych, ich częstość, a także związana z nimi śmiertelność zwiększają się z wiekiem pacjenta i korelują z czasem trwania kamicy żółciowej.