Zespół dziadka do orzechów – przyczyny, objawy, leczenie

Zespół dziadka do orzechów – jakie są przyczyny?

Zespół dziadka do orzechów (zespół ucisku lewej żyły nerkowej przez aortę i tętnicę krezkową górną, poszerzenie lewej żyły nerkowej) to przypadłość, w której lewa żyła nerkowa zostaje uciśnięta przez aortę i tętnicę krezkową górną. Taka sytuacja wywołuje szereg objawów, takich jak: ból brzucha, zmęczenie, krwiomocz (krew w moczu) oraz białkomocz. Czasami zespół dziadka do orzechów ustępuje samoistnie. W przypadku dużego nasilenia symptomów konieczne może okazać się specjalistyczne leczenie, nawet przeszczep nerki.

Zespół dziadka do orzechów należy do całej grupy schorzeń nazywanych naczyniowymi zespołami uciskowymi. Trudno jednak sklasyfikować go jako typową chorobę, ponieważ jest to wada anatomiczna naczyń. Zespół dziadka do orzechów powstaje w sytuacji, gdy tętnica krezkowa górna pod bardzo małym kątem odchodzi od aorty brzusznej.

Podłożem jest ściśnięcie lewej żyły nerkowej pomiędzy aortą brzuszną a tętnicą krezkową górną, w wyniku czego obserwuje się poszerzenie lewej żyły nerkowej. Naczynia uciskają żyłę w charakterystyczny sposób, który do złudzenia przypomina zasadę działania dziadka do orzechów. Wskutek długotrwałego nacisku, wzrasta ciśnienie żylne i rozwija się krążenie oboczne, a wraz z nim szereg objawów i powikłań.

Objawy zespołu dziadka do orzechów

Zespół dziadka do orzechów może wywoływać szereg objawów, ale większość z nich nie jest charakterystyczna. Do symptomów choroby należą m.in.: wymuszona postawa ciała – odchylenie w lewo, bóle brzucha, ból pleców po lewej stronie (w lędźwiach bądź w krzyżu) czy ból lewego jajnika. Wśród innych objawów poszerzenia lewej żyły nerkowej wymienia się:

• żylaki kończyn dolnych (żylaki nóg),
• żylaki powrózka nasiennego u mężczyzn,
• żylaki splotów okołojanikowych u kobiet,
• żylaki odbytu,
• ból okolicy krocza (wulwodynia),
• objawy ze strony przewodu pokarmowego: nudności, wymioty,
• krwiomocz (szczególnie krwiomocz u dziecka),
• białkomocz (obecność białka w moczu).

Z uwagi na fakt, że zespół dziadka do orzechów jest wadą anatomiczną naczyń, krew w moczu u dziecka może być jego pierwsza oznaką.

Zespół dziadka do orzechów – badanie moczu czy USG brzucha?

Pierwsze podejrzenie zespołu zwykle wysuwa się po otrzymaniu wyników badania ogólnego moczu. W przebiegu choroby występuje bowiem typowy białkomocz i krwiomocz. Mocz z krwią pojawia się wskutek połączenia między zatokami żylnymi, a przylegającymi do nich kielichami nerkowymi.

Następnym etapem diagnostyki jest USG jamy brzusznej z Dopplerem oraz tomografia komputerowa, ewentualnie rezonans magnetyczny. Na postawie tych badań obrazowych zwykle można postawić rozpoznanie. W przypadku wątpliwych wyników wykonuje się flebografię wsteczną lewej żyły nerkowej z pomiarem ciśnienia w żyle przed zwężeniem oraz w żyle głównej dolnej. Badanie to wykonuje się rzadko ze względu na wiele możliwych powikłań.

Jak leczyć poszerzenie lewej żyły nerkowej?

Często zespół dziadka do orzechów ustępuje samoistnie bez zastosowania leczenia. Dzieje się tak głównie u: dzieci, nastolatków oraz młodych dorosłych. Ma to związek ze wzrostem oraz zmianą proporcji ciała i położenia narządów wewnętrznych względem siebie.

Ostatecznie ucisk na żyłę nerkową może się zmniejszyć lub całkowicie ustąpić. Kiedy jednak anomalia ta przetrwa, należy podjąć decyzje o dalszym postępowaniu. W łagodnych przypadkach zaleca się jedynie obserwacje pacjenta i regularną kontrolę w postaci badań laboratoryjnych. U pozostałych osób konieczne staje się leczenie zabiegowe.

Zespół dziadka do orzechów – leczenie chirurgiczne

Do niedawna ciężkie przypadki ucisku na żyłę nerkową leczono wyłącznie chirurgicznie. Przeprowadzało się operacje, która polegała na udrożnieniu uciśniętego naczynia i przywrócenia przepływu. Obecnie, dzięki współczesnym technikom radiologii interwencyjnej, stosuje się leczenie wewnątrznaczyniowe lub tzw. postępowanie hybrydowe, czyli połączenie leczenia wewnątrznaczyniowego z chirurgią małoinwazyjną.

Takie zabiegi wiążą się z założeniem stentu do zwężonej żyły nerkowej oraz wyeliminowaniu skutków choroby, czyli najczęściej zamknięciu powstałych wskutek choroby żylaków (np. za pomocą embolizacji). Leczenie zespołu dziadka do orzechów tego typu umożliwia zwykle całkowite wyeliminowanie problemu.