Słowem skleroza często określamy żartobliwie osobę, która nagminnie o czymś zapomina. Tymczasem jest to dość podstępna choroba powstająca na skutek twardnienia ścian tętnic w przebiegu miażdżycy i odkładania się złogów cholesterolowo-wapniowych. Skleroza doprowadza do zmniejszenia drożności naczyń krwionośnych, w wyniku czego do mózgu dociera znacznie mniejsza ilość tlenu oraz krwi. W znacznym stopniu przyczynia się do stopniowej utraty zdolności poznawczych i zaburzeń pamięci. Co warto wiedzieć na jej temat?
Skleroza – co to? Przyczyny, objawy, leczenie
Spis treści
Czym jest skleroza?
Nazwa pochodzi od greckiego słowa "sclerosis", czyli twardy. W potocznym rozumieniu skleroza to choroba pamięci, która w terminologii medycznej określana jest jako miażdżyca tętnic lub arterioskleroza. Zazwyczaj dotyka osoby starsze po 60. roku życia, ale występuje też u ludzi młodych. Miażdżyca jest chorobą cywilizacyjną XXI wieku, która powoduje odkładanie się szkodliwych estrów cholesterolowych i trójglicerydów w błonie wewnętrznej tętnic. Cząsteczki te wywołują przewlekły stan zapalny.
Czytaj również: Niepozorne objawy nadciśnienia
Skleroza – przyczyny
Zmiany miażdżycowe przyczyniają się do zwłóknienia naczyń krwionośnych i ich zwężenia. W wyniku zwapnienia szkodliwych substancji, może dojść do powstania skrzepu. Miażdżyca tętnic – potocznie nazywana sklerozą – jest schorzeniem, które przyczynia się do twardnienia naczyń krwionośnych. Zmiany patologiczne mogą powstawać w obrębie naczyń wieńcowych i mózgowych oraz doprowadzić do martwicy neuronów. W konsekwencji u chorego pojawiają się rozmaite zaburzenia neurologiczne czy psychiczne.
Przyczyny tej choroby nie zostały dokładnie poznane, wiadomo jednak, że znaczenie mają uwarunkowania genetyczne oraz środowiskowe. Do czynników ryzyka można zaliczyć:
- palenie papierosów;
- wysokie ciśnienie krwi;
- podwyższony poziom trójglicerydów i cholesterolu;
- procesy immunologiczne – substancje białkowe produkowane przez komórki odpornościowe atakują naczynia krwionośne;
- otyłość;
- brak ruchu, siedzący tryb życia;
- dietę bogatą w tłuszcze czy słodycze;
- ograniczony dopływ tlenu oraz substancji odżywczych do mózgu;
- utajoną cukrzycę;
- występowanie chorób układu krążenia w młodym wieku i w najbliższej rodzinie.
Objawy sklerozy
Choroba ta rozpoczyna się całkiem niewinnie. Stopniowo spada wydajność w pracy, pojawia się zmęczenie oraz wzmaga zapotrzebowanie na sen – wszystko to może wskazywać na pierwsze objawy sklerozy. Mimo trudności w skupieniu uwagi i przemęczenia, chory cierpi na uporczywą bezsenność. W miarę rozwoju choroby nasila się chwiejność emocjonalna, zdarzają się na przykład nagłe wybuchy gniewu lub ataki płaczu.
W bardziej zaawansowanym stadium sklerozy, pojawiają się symptomy charakterystyczne, tj.:
- coraz większe ubytki w pamięci;
- nieumiarkowanie w spożywaniu pokarmów;
- otępienie (demencja);
- zaburzenia mowy (afazja);
- niemożność wykonania podstawowych czynności (apraksja);
- nieskoordynowane ruchy (ataksja);
- zaburzona mimika twarzy;
- połowiczne niedowłady, np. paraliż lewej strony ciała lub porażenia ręki czy nogi;
- parkinsonizm albo ogólna sztywność kończyn.
Chory staje się bardziej egoistyczny i bezwzględny. Może odczuwać silne pobudzenie zwłaszcza w nocy, a rano nie pamięta nocnych incydentów. Skleroza prowadzi zwykle do głębokiego otępienia i zniedołężnienia. Zdecydowanie częściej dotyka mężczyzn, u kobiet ryzyko rozwoju miażdżycy wzrasta po menopauzie.
Warto wiedzieć: Dieta miażdżycowa – co jeść przy miażdżycy
Skleroza – leczenie
Rozpoznanie choroby bywa trudne, ponieważ objawy napadowe mogą znikać po krótkim czasie występowania i powracać w kolejnym miesiącu. Współczesna medycyna zna sposoby na łagodzenie symptomów sklerozy oraz spowalniania jej rozwoju. Osobie chorej podaje się leki rozszerzające naczynia krwionośne, poprawiające przemianę materii mózgu, stabilizujące ciśnienie, preparaty przeciwcholesterolowe i łagodzące objawy miażdżycy tętnic wieńcowych. Niekiedy konieczne jest wdrożenie leczenia psychiatrycznego lub przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.
Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg
Dieta niskotłuszczowa przeciwko sklerozie
Osoby ze zdiagnozowaną miażdżycą powinny zmienić sposób odżywiania. Zalecana jest rezygnacja ze zwierzęcego tłuszczu, nabiału czy słodyczy. W diecie osób chorych powinny się znaleźć:
- ryby zawierające kwasy z grupy omega-3 (np. łosoś, tuńczyk, makrela, sardynki, śledź);
- warzywa i owoce bogate w witaminę C i beta-karoten, m.in. cebula, czosnek, brokuły, słodka papryka, natka pietruszki, soja, fasola oraz cytrusy, jabłka, truskawki, czarne porzeczki, aronia;
- luteina, której źródłem jest np. szpinak, żółtka jaj, jarmuż.
Spożywanie tłustego mięsa czy znacznej ilości fast-foodów może podwyższać poziom złego cholesterolu. W znacznym stopniu ogranicza drożność naczyń i tętnic krwionośnych, co sprzyja powstawaniu zmian miażdżycowych.
Jak zapobiegać sklerozie?
Istotnym czynnikiem profilaktycznym jest stosowanie odpowiedniej diety, w tym spożywanie dużej ilości owoców i warzyw oraz prowadzenie zdrowego trybu życia. Należy zrezygnować z palenia papierosów czy picia alkoholu. Na szczęście istnieją też sposoby, dzięki którym można opóźnić postęp choroby. Warto zadbać o ćwiczenie aktywności intelektualnej, na przykład czytanie książek lub gry pamięciowe. Istotna jest również regularna aktywność fizyczna i społeczna.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Tomasz Gabryelewicz, "Łagodne zaburzenia poznawcze", Borgis - Postępy Nauk Medycznych 8/2011, s. 688-691, http://www.czytelniamedyczna.pl/3752,agodne-zaburzenia-poznawcze.html.
- "Miażdżyca tętnic obwodowych: diagnostyka i leczenie", Medycyna po Dyplomie, vol.19, nr 6 2010, online https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/011/163/original/Strony_od_MpD_2010_06-13.pdf?1467899136.
- Andrzej Beręsewicz, Agnieszka Skierczyńska, "Miażdżyca — choroba całego życia i całej populacji krajów cywilizacji zachodniej", Choroby Serca i Naczyń 2006, tom 3, nr 1, s.1–6, https://journals.viamedica.pl/choroby_serca_i_naczyn/article/viewFile/12175/10053.
- Wiktor B. Szostak, "Zasady zdrowego żywienia w profilaktyce metabolicznych chorób cywilizacyjnych", Borgis - Postępy Nauk Medycznych 1-2/2004, s. 3-9, http://www.czytelniamedyczna.pl/2930,zasady-zdrowego-zywienia-w-profilaktyce-metabolicznych-chorlb-cywilizacyjnych.html.
Opublikowano: 21.02.2022;
Oceń:
1.0
Dagmara Osińska
dziennikarka
Dziennikarka z wieloletnim doświadczeniem, autorka tekstów reklamowych. Absolwentka studiów magisterskich na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. Prywatnie jest miłośniczką podróży, kuchni włoskiej i zdrowego stylu życia.
470
Komentarze i opinie (0)