Podwyższone trójglicerydy – przyczyny i leczenie

Czym są trójglicerydy?

Trójglicerydy są z jednym z kilku rodzajów tłuszczów występujących w organizmie człowieka. Są to tłuszcze proste (lipidy) stanowiące podstawowy składnik tkanki tłuszczowej. Są one przede wszystkim dostarczane z zewnątrz – wraz z jedzeniem, a w pewnej części produkowane również przez wątrobę z kwasów tłuszczowych i węglowodanów. Ich odpowiednia ilość jest niezbędna do funkcjonowania organizmu – zmagazynowane w tkance tłuszczowej trójglicerydy stanowią główny materiał energetyczny organizmu, wykorzystywany w razie głodu bądź zwiększonej aktywności fizycznej.

Wchodzą ponadto w skład zewnętrznej warstwy skóry zapobiegając nadmiernej utracie wody oraz stanowiąc warstwę termoizolacyjną chroniącą przed utratą ciepła. Jednak, występując w nadmiarze – podwyższone trójglicerydy wpływają negatywnie na stan zdrowia i mogą prowadzić do rozwoju wielu chorób.

Trójglicerydy – norma

Norma trójglicerydów określana jest w zależności od płci i wieku. Prawidłowa wartość wynosi poniżej 150 mg/dl (1,7mmol/l). Natomiast podwyższone wartości dzielą się na określone stopnie:

• 150–199mg/dl (1,69–2,25 mmol/l) – wynik graniczny;
• 200–499 mg/dl (2,26–5,63 mmol/l) – wynik wysoki;
• powyżej 500 mg/dl (5,64 mmol/l) – wynik bardzo wysoki.

Próbkę oznacza się na czczo, z krwi żylnej jako lipidogram (profil lipidowy), w skład którego wchodzi dodatkowo cholesterol całkowity, LDL oraz HDL.

Trójglicerydy podwyższone – przyczyny

Przyczyny podwyższonych trójglicerydów dzielą się na pierwotne oraz wtórne.

Pierwotne przyczyny, powodujące wysoki poziom trójglicerydów to:

• hipertrójglicerydemia wielogenowa – występuje tu predyspozycja genetyczna, która wraz z czynnikami środowiskowymi, takimi jak nieodpowiednia dieta i styl życia prowadzi do podwyższenia poziomu trójglicerydów we krwi;
• hipertrójglicerydemia rodzinna;
• niedobór lipazy lipoproteinowej;
• rodzinna dysbetalipoproteinemia.

Wtórne przyczyny podwyższonych trójglicerydów to:

• nieodpowiednia dieta – bogata w tłuszcze nasycone, nadmiar cukru, alkohol;
• nadwaga, otyłość;
• niska aktywność fizyczna;
• niektóre choroby – niedoczynność tarczycy, dna moczanowa, zespół nerczycowy, akromegalia, zespół Cushinga, toczeń;
• niektóre leki – estrogeny, leki moczopędne, doustne środki antykoncepcyjne, beta – adrenolityki, glikokortykosteroidy.

Trójglicerydy podwyższone – jakie są konsekwencje dla zdrowia?

Podwyższony poziom trójglicerydów niesie za sobą wiele niekorzystnych konsekwencji dla ludzkiego zdrowia. Najbardziej niebezpiecznym jest wpływ ich nadmiaru na układ krążenia. Wysoki poziom trójglicerydów we krwi prowadzi do ich odkładania w ścianie naczyń krwionośnych, prowadząc do miażdżycy i wielu jej konsekwencji – nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca, zawału serca, udaru mózgu.

Otyłość, zwłaszcza brzuszna poprzez mechanizm insulinoporności prowadzi do rozwoju cukrzycy, która jest kolejnym czynnikiem prowadzącym do uszkodzenia naczyń i rozwoju wyżej wymienionych schorzeń. Wysokie trójglicerydy odkładając się w wątrobie prowadzą do jej stłuszczenia, a wywołany przez nie stan zapalny może doprowadzić do uszkodzenia trzustki.

Szczególnie niebezpieczne jest współistnienie podwyższonego poziomu trójglicerydów z wysokim poziomem cholesterolu LDL i niskim poziomem cholesterolu HDL. Jest to tak zwana dyslipidemia aterogenna, która stanowi wysoki czynnik ryzyka rozwoju miażdżycy.

Jak obniżyć trójglicerydy?

Kiedy wynik badania krwi wskazuje na trójglicerydy podwyższone warto zastanowić się, jak je obniżyć.

Z uwagi na to, że trójglicerydy w wysokim stopniu dostarczane są z zewnątrz wraz ze składnikami pokarmowymi bardzo ważną rolę w tym jak obniżyć poziom trójglicerydów spełnia stosowanie odpowiedniej diety wraz z modyfikacją stylu życia. W większości przypadków takie postępowanie wystarcza, aby wyrównać poziom trójglicerydów we krwi.

Stosując dietę należy:

• przestrzegać proporcji podstawowych składników w pożywieniu – 60 proc. stanowić powinny węglowodany, mniej niż 30 proc. tłuszcze, a 10–15 proc. białko;
• zastąpić nasycone tłuszcze zwierzęce (smalec, masło, śmietana, pełnotłuste mleko) nienasyconymi tłuszczami roślinnymi (oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, olej sojowy);
• ograniczyć spożycie cukrów, zwłaszcza prostych, obecnych w słodyczach;
• unikać smażonych potraw, wskazane jest gotowanie na parze, duszenie, pieczenie;
• unikać wysokoprzetworzonych, gotowych produktów;
• spożywać wysokie ilości błonnika (warzywa, owoce, otręby pszenne), witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), wielonienasyconych kwasów tlusczowych (ryby morskie, orzechy włoskie, soja, kukurydza);
• nawadniać organizm – przynajmniej 2 litry dziennie, najlepiej mineralnej, niegazowanej;
• ograniczyć spożycie alkoholu.

Do zmian w stylu życia należy:

• zwiększenie aktywności fizycznej – spacery, bieganie, jazda na rowerze – przynajmniej 2–3 razy w tygodniu przez 30–60 minut;
• redukcja masy ciała w przypadku nadwagi lub otyłości;
• zaprzestanie palenia tytoniu oraz picia alkoholu.

Gdy modyfikacja diety oraz stylu życia nie przynoszą poprawy i triglicerydy podwyższone nadal się utrzymują konieczne może być zastosowanie farmakoterapii. Do leków obniżających stężenie trójglicerydów we krwi należą statyny oraz fibraty.