Objawy nadciśnienia tętniczego – czy i kiedy nadciśnienie daje objawy?

Nadciśnienie pierwotne i wtórne

Ze względu na etiologię, czyli czynniki sprawcze, nadciśnienie tętnicze dzielimy na dwie duże grupy: nadciśnienie tętnicze pierwotne i nadciśnienie tętnicze wtórne. W ponad 90% przypadków mamy do czynienia z nadciśnieniem tętniczym pierwotnym, o nieznanej przyczynie. O ile objawy nadciśnienia tętniczego pierwotnego są subtelne lub wręcz nieobecne, o tyle nadciśnienie tętnicze wtórne może mieć burzliwy i charakterystyczny przebieg.

Nadciśnienie tętnicze pierwotne (bez uchwytnej w badaniu lekarskim przyczyny) to częsta przypadłość, na którą w wieku podeszłym cierpi już większość osób. Problem nadciśnienia może pojawić się wtedy, gdy zwiększa się ilość krwi pompowanej przez serce, rośnie opór naczyń krwionośnych, lub gdy czynniki te działają synchronicznie. Nadciśnienie tętnicze nie pojawia się z dnia na dzień, choroba ta rozwija się przez lata, a nawet dekady. Wbrew powszechnemu przekonaniu, typowe, czyli pierwotne nadciśnienie tętnicze może przebiegać bezobjawowo, a pierwsze symptomy mogą być związane już w powikłaniami choroby.

Zobacz też: Czym jest zespół wazowagalny?

Pierwsze objawy nadciśnienia tętniczego

Niepowikłane nadciśnienie tętnicze zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Do niecharakterystycznych objawów nadciśnienia tętniczego, które mogą, lecz nie muszą pojawić się u chorych należą:

• bóle głowy, najczęściej zlokalizowane z tyłu głowy, w okolicy potylicznej;
• zawroty głowy;
• subiektywne uczucie nagłego wzrostu ciśnienia w postaci np szumu w uszach czy mroczków przed oczami;
• bezsenność;
• nerwowość;
• problemy ze snem;
• kołatanie serca;
• objawy naczynioruchowe (napadowe zaczerwienienie szyi i twarzy);
• krwawienia z nosa.

Objawy te są wysoce niespecyficzne i nie muszą towarzyszyć rozwijającemu się nadciśnieniu. Przykładowo, krwawienie z nosa może wystąpić podczas alergii, energicznego kichania, przeziębienia, zapalenia zatok, przy przebywaniu w miejscu o suchym powietrzu lub u osób przyjmujących leki rozrzedzające krew, nawet zwykłą aspirynę.

Przeczytaj: Acard – wskazania, dawkowanie, skutki uboczne

Objawy nadciśnienia, które nie jest leczone – powikłania

Jak już wspomniano, objawy nadciśnienia są trudne do zauważenia. Stwierdza się je zazwyczaj dopiero w czasie kilku pomiarów dokonanych w gabinecie lekarskim lub po badaniu metodą Holtera. Zdarza się, że diagnozowane jest dopiero w czasie pobytu w szpitalu, np na oddziale kardiologicznym.

Trudno więc mówić o tym czy nadciśnienie daje objawy, a raczej a jakie niesie za sobą powikłania, zwłaszcza jeżeli nie jest leczone. Powikłania nadciśnienia tętniczego nie zależą od jego przyczyny, lecz od czasu trwania choroby. Z tego względu, podczas wizyty u lekarza rodzinnego, ciśnienie tętnicze krwi powinno być rutynowo mierzone, w celu wykrycia go jeszcze we wczesnym stadium. Nadciśnienie tętnicze prowadzi do rozwoju zmian w tętnicach w całym organizmie, co pociąga za sobą powikłania ze strony wieku narządów.

Sprawdź również: Drętwienie lewej ręki i palców lewej ręki

Nadciśnienie – objawy i powikłania ze strony serca i układu krążenia

Wysokie ciśnienie tętnicze utrudnia sercu sprawne pompowanie krwi do tkanek obwodowych. Z tego względu warstwa mięśniowa lewej komory serca przerasta, aby mieć więcej siły i pokonać wysoki opór w tętnicach. Niestety przerost mięśni prowadzi również do upośledzenia rozkurczu lewej komory, co zmniejsza przepływ przez tętnice wieńcowe. Ponadto, jako że mięsień serca jest grubszy, potrzebuje więcej krwi i zawartego w niej tlenu.

Powyższe przyczyny prowadzą do dużego ryzyka rozwinięcia choroby niedokrwiennej serca, w której głównymi objawami są: bóle pojawiające się po wysiłku, po obfitym posiłku lub na chłodnym powietrzu, zlokalizowane typowo za mostkiem, promieniujące do szyi, żuchwy, lewego ramienia i lewej ręki, ustępujące po odpoczynku lub podjęzykowym podaniu nitrogliceryny.

Choroba niedokrwienna serca może prowadzić do zawału serca, co może skutkować niewydolnością serca. Podwyższone ciśnienie tętnicze prowadzi do wcześniejszego rozwoju miażdżycy oraz powstawania tętniaków w dużych naczyniach krwionośnych, np. aorcie, tętnicach biodrowych, udowych, podkolanowych. Niedokrwienie kończyn dolnych w przebiegu zmian miażdżycowych prowadzi do wystąpienia charakterystycznego objawu, nazywanego chromaniem przestankowym. Jest to ból mięśni kończyn dolnych, pojawiający się podczas wysiłku fizycznego, a ustępujący po odpoczynku.

Zobacz też: Podwyższone ciśnienie u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Nadciśnienie – objawy i powikłania ze strony układu nerwowego

Nadciśnienie daje objawy pod postacią uszkodzenia naczyń krwionośnych, co zwiększa ryzyko udaru. Ośrodkowego układu nerwowego, pod postacią udarów krwotocznych (w wyniku pęknięcia naczyń krwionośnych pod wpływem wysokiego ciśnienia) i niedokrwiennych (w wyniku powikłań zakrzepowych lub zakrzepowo-zatorowych). U osób w wieku podeszłym, chorujących na nadciśnienie tętnicze, może dochodzić do napadów TIA (ang. transient ichaemic attack), czyli krótkotrwałych, do 24 godzin, przemijających objawów niedokrwienia mózgu.

Podczas udaru mózgu dochodzi do wypadnięcia funkcji, za które odpowiadają jego niedokrwione obszary. Najczęstszymi objawami udaru są: połowicze zaburzenia czucia, niedowład lub porażenie połowicze, zaburzenia mowy, zaburzenia widzenia lub pola widzenia, podwójne widzenie, bóle i zawroty głowy, z uczuciem wirowania otoczenia oraz nudnościami i wymiotami, zaburzenia równowagi. Nadciśnienie tętnicze może również doprowadzić do rozwoju encefalopatii nadciśnieniowej, na którą składają się następujące symptomy: zaburzenia widzenia i mowy, drętwienia, dezorientacja, senność i głębsze zaburzenia przytomności.

Przeczytaj też: Jakie choroby mogą wywoływać nadciśnienie?

Inne objawy i powikłania nadciśnienia

Nadciśnienie tętnicze może także doprowadzać do powolnego uszkodzenia narządu wzroku, a konkretnie siatkówki. Wyróżnia się 4 stopnie zaawansowania zmian nadciśnieniowych w obrębie siatkówki, oceniane podczas badania dna oka. Mogą one prowadzić do upośledzenia widzenia, a nawet ślepoty.

Czułym wskaźnikiem uszkodzenia nerek w przebiegu nadciśnienia jest tzw. mikroalbuminuria, czyli zwiększone stężenie albumin, głównych białek osocza krwi, w moczu. Nefropatia w przebiegu nadciśnienia jest jedną z najczęstszych przyczyn przewlekłej niewydolności nerek.

Szczególnymi sytuacjami, za które odpowiedzialne jest nadciśnienie tętnicze, są stan przedrzucawkowy i rzucawka. Dotyczą one kobiet w ciąży, a czynnikiem sprawczym są zaburzenia w obrębie łożyska, do których dołącza się nadciśnienie i powikłania. W stanie przedrzucawkowym nadciśnieniu mogą towarzyszyć: białkomocz, skąpomocz, wzrost stężenie enzymów wątrobowych we krwi, spadek ilości płytek krwi, obrzęk płuc lub sinica, ból w nadbrzuszu, zaburzenia widzenia lub inne nieprawidłowości neurologiczne. W pełni rozwiniętej rzucawce do powyższych zaburzeń dołączają się drgawki i utrata świadomości.

Zespół obturacyjnego bezdechu sennego jest jednostką chorobową, w której również obecne jest nadciśnienie tętnicze. Na jego obraz kliniczny składają się dodatkowo: otyłość, głośne, przerywane chrapanie podczas snu, poranny ból głowy oraz senność, uczucie zmęczenie i zaburzenia koncentracji w ciągu dnia.