Blaszka miażdżycowa – przyczyny powstawania, objawy i leczenie blaszek miażdżycowych

Co to jest blaszka miażdżycowa i jaka jest jej budowa?

Miażdżyca tętnic, inaczej arteriosclerosis, to poważna, przewlekła choroba, której konsekwencją jest stwardnienie naczyń. Schorzenie polega na odkładaniu mas lipidowych, komórek zapalnych oraz włóknika na ścianach tętnic. Złogi cholesterolu tworzą tzw. blaszkę miażdżycową, która uwypuklając się do naczynia, zmniejsza jego średnicę.

W wyniku tego dochodzi do niedrożności naczyń, zmniejsza się przepływ krwi przez tętnice, co może doprowadzić do niedokrwienia narządów zaopatrywanych przez dane naczynie. Znaczne powiększenie lub powstanie skrzepliny – w wyniku pęknięcia blaszki miażdżycowej – może doprowadzić do całkowitego zamknięcia światła naczynia. Powstawaniu blaszki miażdżycowej sprzyja wysoki poziom cholesterolu.

Złogi lipidowe tworzą się w wyniku powolnego procesu przenikania cholesterolu z krwi i odkładaniu się go po wewnętrznej stronie ścian naczyń. Dodatkowo w skład blaszki miażdżycowej wchodzą elementy morfotyczne krwi i włóknik. Ponadto dochodzi do odkładania się wapnia i zwapnienia blaszki miażdżycowej. Gromadzący się materiał powoduje stwardnienie i sztywność tętnic. Typowa blaszka miażdżycowa zbudowana jest z centralnie położonego rdzenia (z lipidów) i otaczającej go warstwy utworzonej z włókien kolagenu.

Przeczytaj też: Łydka – gdzie i dlaczego boli?

Blaszki miażdżycowe mają skłonności do pękania. W oparciu o to kryterium wyróżniamy blaszkę miażdżycową stabilną i niestabilną. Bardziej podatne na uszkodzenia blaszki nazywamy blaszkami miażdżycowymi niestabilnymi. Jeżeli pęknięcie jest duże, może to doprowadzić do powstania zakrzepu i istotnego zwężenia światła naczynia.

Przeczytaj też: Choroba Kawasakiego – jak bardzo jest groźna dla dzieci?

Blaszki miażdżycowe mogą odkładać się we wszystkich tętnicach w organizmie: tętnicach wieńcowych (może doprowadzić do niedotlenienia mięśnia sercowego), tętnicach mózgu (ryzyko udaru), naczyniach doprowadzających krew do mózgu (blaszka miażdżycowa w tętnicy szyjnej także może być przyczyną udaru; miażdżyca tętnic szyjnych może powodować silne bóle głowy czy niedowłady), tętnicach kończyn dolnych i wszystkich innych tętnicach narządów wewnętrznych.

To też może Cię zainteresować: Jakie są przyczyny niskiego pulsu?

Jakie są przyczyny powstawania blaszki miażdżycowej?

Miażdżyca tętnic to przewlekła choroba, często o wieloletnim przebiegu. Początkowo mogą wystąpić pojedyncze uwapnione blaszki miażdżycowe, z czasem problem się pogłębia. Istnieje wiele czynników ryzyka wystąpienia tego schorzenia. Częściej chorują na nie mężczyźni oraz osoby z predyspozycjami genetycznymi. Również starszy wiek sprzyja odkładaniu się blaszki miażdżycowej.

Ponadto do czynników ryzyka zwężenia tętnic zaliczają się:

• nieprawidłowo kontrolowana cukrzyca,
• wysoki cholesterol (hiperlipidemia),
• nikotynizm (palenie tytoniu),
• nadciśnienie tętnicze (szczególnie nieprawidłowo kontrolowane nadciśnienie tętnicze),
• otyłość,
• stres.

Na powstawanie blaszki miażdżycowej w tętnicach wpływa także brak aktywności fizycznej, siedzący tryb życia oraz nieprawidłowa dieta (wysokotłuszczowa, z dużą zawartością węglowodanów).

Przeczytaj: Acard – wskazania, dawkowanie, skutki uboczne

Blaszki miażdżycowe – objawy zwężenia tętnic

Niezależnie od tego czy blaszka miażdżycowa gromadzi się w tętnicy szyjnej czy w łuku aorty serca, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Blaszka miażdżycowa powoduje zwężenie światła naczynia oraz jego zesztywnienie (zmniejszenie elastyczności), zwiększając ryzyko powstania miażdżycy. Konsekwencją tego jest niedostateczny przepływ krwi przez tętnice i niedokrwienie narządów przez nią zaopatrywanych. Objawy miażdżycy zależą od stopnia zaawansowania choroby i rodzaju zajętych tętnic

Miażdżyca naczyń rozwija się skrycie, początkowo nie daje symptomów. Dopiero przy znacznym zmniejszeniu średnicy naczynia (często dopiero powyżej 50 proc.) pojawiają się dolegliwości, zwykle związane z aktywnością ruchową lub stresującymi sytuacjami. Typowe jest przede wszystkim zmniejszenie tolerancji na wysiłek, któremu może towarzyszyć ból i duszność. Zwężenie krytyczne wywołuje objawy już przy niewielkim wysiłku, a nawet w spoczynku.

Pęknięcie blaszki i wytworzenie skrzepliny w tętnicy może doprowadzić do całkowitego zamknięcia naczynia. Skutki tego są dramatyczne. Zamknięcie naczyń wieńcowych prowadzi do zawału serca, naczyń mózgowych – do udaru mózgu. Zajęte mogą być również inne tętnice doprowadzające krew do różnych narządów wewnętrznych (np. nerki, wątroba) lub kończyn.

To też może Cię zainteresować: Co oznacza przyspieszone bicie serca?

Blaszka miażdżycowa – jak leczyć płytkę?

Miażdżyca tętnic to poważna choroba, która niesie za sobą ryzyko ciężkich powikłań. Aby jej zapobiec, konieczna jest modyfikacja stylu życia. Duże znaczenie odgrywa odpowiednia dieta – niskotłuszczowa, z małą zawartością węglowodanów. Diecie miażdżycowej odpowiada dieta śródziemnomorska. Warto wzbogacić swój jadłospis w warzywa i owoce, tłuste mięso zastąpić chudym. Przy blaszce miażdżycowej dieta – co najmniej raz w tygodniu – powinna być wzbogacona o ryby, takie jak dorsz, łosoś, sandacz. Najlepiej zrezygnować z tłustych, smażonych potraw i zastąpić je lekkostrawnymi, gotowanymi na parze.

Zapobieganiu odkładania płytki miażdżycowej sprzyja również modyfikacja trybu życia na zdrowszy. Ograniczmy spożywanie alkoholu, rzućmy palenie, unikajmy stresujących sytuacji. W przypadku otyłości koniecznie jest pozbycie się zbędnych kilogramów. Duże znaczenie odgrywa również aktywny tryb życie, racjonalny wysiłek fizyczny, zajęcia ruchowe (np. pływanie, jazda na rowerze i inne dyscypliny sportowe).

W przypadku zaawansowanej choroby lub postępujących zmian, mimo modyfikacji trybu życia, konieczne jest włączenie leczenia farmakologicznego.

W leczeniu miażdżycy stosuje się leki obniżające poziom cholesterolu – statyny i fibraty. Przydatne są również środki stosowane w celu obniżenia ciśnienia krwi (np. inhibitory konwertazy angiotensyny).

Dodatkowo stosowanie leków obniżających krzepliwość krwi (niskie dawki kwasu acetylosalicylowego) pomaga zapobiegać tworzeniu skrzeplin. Zaawansowane stadium miażdżycy tętnic niekiedy wymaga interwencji chirurgicznej (założenia stentów lub baloników).

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg