Jakie są przyczyny i objawy niedokrwistości?

Przyczyny niedokrwistości

Niedokrwistość polega na sytuacji, gdy stężenie hemoglobiny (oraz liczba erytrocytów) spadnie poniżej wartości prawidłowych dla danej płci. Do przyczyn takiego stanu zaliczamy:

• Krwotok lub przewlekłe krwawienie – w wyniku masywnego lub nagłego krwawienia (zwykle pourazowego) objawy rozwijają się szybko i są wynikiem pobudzenia układu współczulnego – jest to przyspieszenie czynności serca, pocenie się, zmniejszenie ilości wydalanego moczu, wstrząs hipowolemiczny. Przewlekłe krwawienie (najczęściej drogą przewodu pokarmowego) doprowadza do niedokrwistości z niedoboru żelaza.
• Niedobór żelaza – jest najczęściej występującą przyczyną niedokrwistości. W wyniku niedoboru żelaza upośledzona jest synteza hemoglobiny, w wyniku czego powstają erytrocyty mniejsze i z małą zawartością tego białka. Niedobór żelaza może być związany z dietą (na przykład wegetariańską), przewlekłym krwawieniem z przewodu pokarmowego, obfitymi krwawieniami miesięcznymi, wielokrotnym honorowym oddawaniem krwi, zaburzeniami wchłaniania żelaza (stan po usunięciu żołądka, celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna).
• Niedobór witaminy B12 i/lub kwasu foliowego – wywołuje tak zwaną niedokrwistość megaloblastyczną, charakteryzującą się obecnością dużych erytrocytów w rozmazie krwi obwodowej.
• Niedokrwistość syderoblastyczna – spowodowana nieprawidłowościami w czasie syntezy hemoglobiny i związanym z tym nadmiarem żelaza w organizmie.
• Choroby przewlekłe – niedokrwistość może być objawem przewlekłych schorzeń, zwykle zakażeń, nowotworów, chorób autoimmunologicznych, czy chorób nerek. W złożonej patogenezie tego typu niedokrwistości ważną rolę pełnią cytokiny hamujące wytwarzanie erytrocytów w szpiku oraz zmniejszenie wytwarzania erytropoetyny przez nerki.
• Niedokrwistość hemolityczna – w której dochodzi do nadmiernego niszczenia erytrocytów, zarówno wewnątrz naczyń, jak i poza naczyniami (głównie w śledzionie, lecz także w wątrobie). Wyróżniamy postaci wrodzone, spowodowane różnorodnymi defektami krwinki czerwonej, które prowadzą do jej rozpadu oraz postaci nabyte – wywołane między innymi mechanizmami immunologicznymi, zakażeniami czy niektórymi lekami.
• Niedokrwistość aplastyczna – związana z niewydolnością szpiku kostnego, w której oprócz niedokrwistości, obserwuje się zmniejszoną ilość leukocytów (leukopenia) oraz płytek krwi (małopłytkowość). Zmniejszenie ilości wszystkich elementów morfotycznych krwi nazywamy pancytopenią. Aplazja szpiku występuje między innymi po narażeniu na promieniowanie jonizujące, niektóre substancje chemiczne (benzen), leki lub infekcje wirusowe.

Przeczytaj też: Choroba Kawasakiego – jak bardzo jest groźna dla dzieci?

Niedokrwistość – objawy

Niedokrwistość nie powoduje żadnych charakterystycznych objawów. Rozpoznanie niedokrwistości jest stosunkowo proste, ponieważ jest ona wykrywana podczas często wykonywanego badania morfologii krwi. Trudniejsze może być ustalenie przyczyny niedokrwistości. Najczęściej występuje niedokrwistość z niedoboru żelaza oraz niedokrwistość chorób przewlekłych.

Objawy niedokrwistości

Ogólne objawy niedokrwistości, związane z niedoborem hemoglobiny i tlenu, to:

• łatwe męczenie się, uczucie ogólnego osłabienia;
• zaburzenia uwagi i problemy z koncentracją;
• ból głowy i zawroty głowy;
• uczucie duszności;
• przyspieszenie akcji serca (tachykardia) – jako reakcja kompensacyjna organizmu;
• bladość skóry i błon śluzowych – głównie śluzówek jamy ustnej i spojówek.

Przeczytaj też: Łydka – gdzie i dlaczego boli?

Objawy niedokrwistości z niedobory żelaza

Objawy niedokrwistości z niedoboru żelaza mogą być następujące:

• wybiórczy, spaczony apetyt na glinę lub kredę;
• suchość w ustach, wygładzenie, pieczenie języka;
• zajady;
• suchość skóry;
• kruchość paznokci z podłużnymi prążkami;
• cienkie, łamliwe, wypadające włosy.

Objawy te mogą pojawić się jeszcze przed zmniejszeniem stężenia hemoglobiny w morfologii krwi.

To też może Cię zainteresować: Jakie są przyczyny niskiego pulsu?

Objawy niedokrwistości megaloblastycznej

Niedokrwistość megaloblastyczna, wywołana niedoborem witaminy B12, jest często związana z występowaniem objawów neurologicznych:

• zaburzeniem czucia – parestezje rąk i stóp, często w postaci kłucia opuszków palców;
• objawem Lhermitte’a – nagłe uczucie przechodzenia prądu przez kręgosłup;
• drętwieniem rąk i stóp;
• zaburzeniem czucia głębokiego, mogącego przejawiać się zaburzeniami chodu i równowagi.

Objawy takie zawsze wymagają konsultacji neurologicznej, w celu wykluczenia innego tła dolegliwości.

To też może Cię zainteresować: Co oznacza przyspieszone bicie serca?

Objawy niedokrwistości hemolitycznej

W niedokrwistości hemolitycznej, poza ogólnymi objawami anemii, dość często stwierdza się zażółcenie skóry – jest to wynik nadmiernego uwalniania bilirubiny, która powstaje po rozpadzie hemoglobiny, a także hepatosplenomegalię – powiększenie wątroby i śledziony.

Objawy niedokrwistości aplastycznej

Niedokrwistość aplastyczna, jeśli przebiega z pancytopenią, to oprócz anemii, można także zaobserwować:

• zwiększoną skłonność do infekcji,
• częste gorączki – wywołane leukopenią,
• skazę krwotoczną – wywołaną trombocytopenią.

Objawy niedokrwistości chorób przewlekłych

W niedokrwistości chorób przewlekłych często na pierwszy plan wysuwają się objawy schorzenia podstawowego – na przykład objawy stawowe w reumatoidalnym zapaleniu stawów, czy objawy choroby nowotworowej.

Czytaj również: Niska hemoglobina – przyczyny

Leczenie niedokrwistości

Ogólne osłabienie, łatwa męczliwość, bladość skóry – są to zwykle główne objawy anemii, na podstawie których lekarz wysuwa podejrzenie niedokrwistości i zleca badanie morfologii krwi. Po rozpoznaniu anemii, należy zawsze poszukać jej przyczynę i włączyć odpowiednie leczenie. W przypadku najczęściej występującej – niedokrwistości z niedoboru żelaza – ważne jest jego uzupełnianie. Dostępne są złożone preparaty, które, oprócz żelaza, zawierają witaminę B12, kwas foliowy, a także witaminę C, która wspomaga wchłanianie żelaza.

Należy pamiętać, że preparaty żelaza trzeba przyjmować przez kilka miesięcy po ustabilizowaniu poziomu hemoglobiny, aby odbudować zapasy tego pierwiastka.