Badanie poziomu witaminy B12 – jak wykryć niedobór witaminy B12?

Witamina B₁₂ – działanie i rola w organizmie

Witamina B₁₂ jest niezbędna do syntezy DNA materiału genetycznego niemal każdej komórki organizmu. Reguluje funkcje układu nerwowego, uczestnicząc w syntezie choliny – składnika fosfolipidów otoczki mielinowej włókien nerwowych.

Umożliwia także syntezę komórek szpiku kostnego, uczestnicząc w produkcji czerwonych krwinek. Ponadto oddziałuje na układ kostny i reguluje syntezę homocysteiny, która odgrywa niebagatelną rolę w powstaniu miażdżycy.

Niedobór witaminy B₁₂ powoduje zatem bardzo poważne konsekwencje zdrowotne, dlatego tak istotne jest regularne badanie poziomu witaminy B₁₂ . Oznaczanie poziomu witaminy B₁₂ to coraz częściej wykonywane badanie laboratoryjne.

Jakie jest zapotrzebowanie na witaminę B₁₂?

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę B₁₂ to 2 µg/dobę. Wiele osób zastanawia się, w czym jest witamina B? Podaną ilość należy dostarczyć z pożywieniem, np. z produktami pochodzenia zwierzęcego.

Witamina B₁₂ wchłaniana jest w jelicie pod wpływem czynnika wewnętrznego Castle’a (IF) wydzielanego przez komórki okładzinowe żołądka. Witamina ta zostaje magazynowana w wątrobie, a jej wewnątrzustrojowa pula wystarcza na ok. 4 lata.

Brak witaminy B₁₂ – jakie są objawy niedoboru witaminy B₁₂?

Brak witaminy B₁₂ powoduje demielinizację osłonek włókien nerwowych i poważne konsekwencje neurologiczne. Generuje także wystąpienie anemii megaloblastycznej. Dlatego też bardzo istotne jest regularne oznaczanie witaminy B₁₂ – nie tylko w przypadku niepokojących objawów, ale także profilaktycznie.

Jeśli badanie witaminy B₁₂ wykaże jej stężenie bliskie dolnej granicy normy, może wyprzedzić wystąpienie istotnych, niekiedy nieodwracalnych, zaburzeń neurologicznych.

Badanie poziomu witaminy B₁₂ wykonywane jest w przypadku występowania charakterystycznych objawów niedoboru witaminy B₁₂ :

Gdy podejrzewany jest niedobór witaminy B₁₂ , symptomy ze strony układu nerwowego to:

• zaburzenia pamięci,
• splątanie,
• mrowienie kończyn,
• pieczenie języka i utrata smaku,
• parestezje kończyn,
• zaburzenia nastroju.

Im więcej czasu upłynęło od pojawienia się objawów neurologicznych do rozpoczęcia leczenia, tym szansa na ich ustąpienie jest mniejsza. Zmiany występujące dłużej niż pół roku prawdopodobnie się nie cofną, dlatego tak istotne jest niezwłoczne oznaczenie poziomu witaminy B₁₂ w momencie pojawienia się wymienionych symptomów.

Inne sytuacje wymagające badania stężenia witaminy B₁₂ we krwi to:

• objawy anemii, tj.: osłabienie, bladość powłok skórnych z lekko żółtawym zabarwieniem, zawroty głowy,
• zespoły złego wchłaniania,
• oznaczenie profilaktyczne u wegetarian i wegan,
• choroba alkoholowa,
• monitorowanie terapii niedokrwistości megaloblastycznej.

Badanie poziomu witaminy B₁₂ – jak wygląda? Ile kosztuje?

Czy badanie witaminy B₁₂ boli? Oznaczanie poziomu witaminy B₁₂ polega na badaniu krwi – pacjentowi zostaje pobrana krew z żyły łokciowej. Nieznaczny ból może wynikać z wkłucia igły do żyły. Pacjent powinien być na czczo.

Badanie poziomu B₁₂ nie jest refundowane i kosztuje ok. 22–28 zł. Czas oczekiwania na wynik to jeden dzień.

Badanie stężenia folianów i witaminy B₁₂ – jak odczytywać wynik?

Norma witaminy B₁₂ wynosi 150–740 pmol/l. Wynik wskazujący na obniżenie poziomu witaminy B₁₂ zawsze wymaga konsultacji z lekarzem, gdyż konsekwencje jej niedoboru są groźne dla zdrowia.

Bardzo często zlecane jest wspólne badanie stężenia folianów i witaminy B₁₂ w celu zdiagnozowania niedokrwistości megaloblastycznej. Powoduje ona charakterystyczne zmiany w morfologii krwi, tj. wpływa na obniżenie erytrocytów i podwyższone MCV, czyli średnią objętość krwinki czerwonej. Aby zdiagnozować przyczyny niedokrwistości megaloblastycznej, wykonywany jest test Schillinga.

Gdy stwierdzony jest obniżony poziom B₁₂ , należy wykonać morfologię i odwrotnie – kiedy w morfologii wykazane zostaną obniżone erytrocyty i podwyższone MCV, trzeba oznaczyć poziom witaminy B₁₂. Inne badania pomocnicze, wykonywane przy obniżonej witaminie B₁₂, to homocysteina i kwas metylomalonowy, stanowiące niezwykle czułe wskaźniki niedoboru B₁₂, a wzrost ich stężenia wyprzedza charakterystyczne zmiany w morfologii krwi.

Niekiedy u pacjenta z objawami niedoboru B₁₂ wynik oznaczenia omawianej witaminy jest prawidłowy. Niekiedy jednak niskiej witaminie B₁₂ nie towarzyszą objawy niedoboru, co może wynikać z trudności interpretacyjnej badania przy wynikach w zakresie 150–300 pmol/l (tzw. szara strefa). Warto wtedy oznaczyć holotranskobalaminę, czyli aktywną frakcję witaminy B_12.

Obniżona witamina B₁₂ może wskazywać na: zespoły złego wchłaniania, niedobory dietetyczne, niedobór lub unieczynnienie czynnika wewnętrznego Castle’a czy niedobór transkobalaminy II.

Podwyższona witamina B₁₂ najczęściej jest stwierdzana w czasie leczenia niedokrwistości zastrzykami z witaminą B₁₂ . Witamina ta nie jest toksyczna nawet w dużych stężeniach, stąd jej podwyższone wartości we krwi nie mają znaczenia diagnostycznego.