Niskie i podwyższone erytrocyty w wynikach badań krwi – co to znaczy?

Erytrocyty we krwi – czym są?

Erytrocyty (potocznie czerwone krwinki, na wynikach badań laboratoryjnych najczęściej oznaczane jako RBC) są wyspecjalizowanymi komórkami, odpowiedzialnymi za przenoszenie tlenu. Pobierają go podczas przepływu przez naczynia krwionośne pęcherzyków płucnych, skąd rozprowadzają go po całym organizmie. Dzieje się tak dzięki obecnej w erytrocytach hemoglobinie. Białko to zawiera hem – związek chemiczny zdolny do związania tlenu w płucach i „oddania” go w odpowiednich warunkach. Specjalny dwuwklęsły kształt czerwonych krwinek zapewnia im jeszcze efektywniejsze wypełnianie zadania. Zwiększa on powierzchnię, przez którą tlen może wniknąć do komórki oraz zapewnia jej elastyczność konieczną do przeciskania się przez najmniejsze naczynia krwionośne. Kształt ten utrzymywany jest dzięki obecności sieci białek błonowych stanowiących strukturę przypominającą szkielet komórki.

Krwinki czerwone produkowane są w szpiku kostnym pod wpływem erytropoetyny (wytwarzanej przez nerki) i żyją ok. 120 dni. Ich liczba w warunkach prawidłowych jest zależna od wielu czynników – w tym płci, wieku, wypoczynku, czy stosowanej diety. Ponadto spada w ciąży. Zdarza się jednak, że zwiększenie lub zmniejszenie liczby erytrocytów wynika z procesów patologicznych.

Czytaj również: Niska hemoglobina – przyczyny

Kiedy oznaczać erytrocyty w morfologii krwi?

Oznaczenie liczby erytrocytów wykonuje się najczęściej w ramach morfologii krwi, razem z innymi parametrami (stężeniem hemoglobiny, hematokrytem, MCV, MHC, MCHC, liczbą leukocytów i płytek krwi). Do najważniejszych wskazań tego badania, w których szczególną rolę pełni ocena liczby czerwonych krwinek, należą:

• diagnostyka niedokrwistości – na niedokrwistość (anemię) mogą wskazywać objawy, takie jak np.: ciągłe zmęczenie, senność, bladość skóry, zwiększona podatność na infekcje czy szybka czynność serca;
• podejrzenie chorób szpiku kostnego – liczba erytrocytów może ulec zwiększeniu lub obniżeniu zależnie od stanu szpiku.

Oznaczenie liczby czerwonych krwinek pomocne bywa również w przypadku:

• podejrzenia niedotlenienia – stanach przewlekłego niedotlenienia organizm reaguje zwiększeniem produkcji erytrocytów;
• podejrzenia rozwoju niektórych nowotworów – niektóre typy nowotworów (np. rak nerki) produkują substancje, które wpływają na ilość erytrocytów w krwi;
• badań antydopingowych.

Zwiększona liczba erytrocytów w wynikach badań krwi może być objawem zażywania niektórych niedozwolonych środków dopingowych – np. erytropoetyny.

Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?

Czerwone krwinki w wynikach morfologii (RBC) – norma

Badanie erytrocytów wykonuje się na próbce krwi pacjenta, pobieranej najczęściej z żyły łokciowej przez jej nakłucie z użyciem jednorazowej igły i probówki. Na pobranie krwi należy przyjść rano na czczo. Po wyjęciu igły należy uciskać miejsce wkłucia przez kilka minut – zapobiegnie to krwawieniu. Przeprowadzenie badania nie jest zalecane u kobiet podczas miesiączki, gdyż może ona wpłynąć na otrzymane wyniki badań.

Wartości referencyjne liczby erytrocytów we krwi różnią się w zależności od płci i wieku pacjenta. Dla dorosłych przyjmuje się następujące normy RBC:

• kobiety: 4,0–5,5 mln/μl,
• mężczyźni: 4,5–6,0 mln/μl.

Dla dzieci wartości prawidłowe zmieniają się wraz z wiekiem. Zakresy referencyjne mogą różnić się nieznacznie między laboratoriami, dlatego też razem z wynikiem badania podane są zwykle przyjęte wartości prawidłowe.

Przeczytaj też: Grupa krwi – od czego zależy, jakie są grupy krwi i jak się je oznacza?

Niskie erytrocyty a niedokrwistość (anemia)

Obniżenie liczby erytrocytów we krwi jest oznaką niedokrwistości (anemii). Ze względu na mechanizm powstania, rozróżniamy wiele jej rodzajów. Najczęściej wynika ona z niewystarczającej dostawy żelaza koniecznego do produkcji czerwonych krwinek – mówimy wtedy o anemii z niedoboru żelaza. Sytuacja taka może wystąpić np. z powodu obfitych krwawień miesiączkowych (razem z krwią tracone jest żelazo) lub zbyt małej ilości żelaza w pożywieniu. Anemie niedoborowe mogą powstać również z powodu zbyt małego dostarczania innych składników – przede wszystkim miedzi, folianów, witaminy B₆i B₁₂.

Kolejnym typem są niedokrwistości hemolityczne. Pojawiają się one, kiedy organizm niszczy erytrocyty – np. w chorobach naczyń krwionośnych, po transfuzji krwi, czy w przypadku nieprawidłowej budowy erytrocytów lub ich zawartości (np. sferocytoza wrodzona, talasemie czy anemia sierpowata).

Do powstania anemii mogą również doprowadzić patologie szpiku, który odpowiada za produkcję erytrocytów – należą do nich uszkodzenia toksyczne szpiku (np. polekowe), zniszczenie szpiku przez radioterapię, czy nowotwór rozwijający się w obrębie szpiku (w tym różne typy białaczek).

Niedokrwistość jest także objawem chorób przewlekłych, takich jak: choroby nerek (spada produkcja erytropoetyny, która odpowiada za pobudzanie tworzenia czerwonych krwinek), reumatoidalne zapalenie stawów i inne. Niedokrwistość obserwujemy również po dużych krwotokach. Może wystąpić w czasie ciąży.

Istnieją leki, które mogą wskutek działań ubocznych powodować spadek liczby erytrocytów – należą do nich m. in. chloramfenikol, leki z grupy hydantoiny, chinidyna, czy leki stosowane w chemioterapii. W diagnostyce niedokrwistości oprócz liczby erytrocytów ważnymi parametrami są stężenie hemoglobiny, hematokryt oraz parametry krwinkowe (MCV, MCH, MCHC).

Podwyższone erytrocyty – co to znaczy?

Sytuację odwrotną – podwyższenie liczby czerwonych krwinek (nadkrwistość) – możemy obserwować m.in.:

• w wyniku przewlekłego palenia tytoniu,
• czy podczas przebywania przez dłuższy czas na dużych wysokościach nad poziomem morza.

W obu tych przypadkach do tkanek dostarczana jest mniejsza ilość tlenu niż w normalnych warunkach. Stan taki nazywamy hipoksją. Odpowiedzią organizmu jest zwiększenie produkcji erytrocytów. Do innych stanów przebiegających z hipoksją należą m.in.:

• wrodzone wady serca,
• zespół serca płucnego,
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP).

Zwiększenie liczby erytrocytów może wynikać także z nadmiernej produkcji substancji pobudzających ich wytwarzanie (ma to miejsce w przypadku rozwoju raka nerki produkującego erytropoetynę) oraz z niektórych chorób rozrostowych szpiku – należy do nich czerwienica prawdziwa. Do leków powodujących zwiększenie liczby czerwonych krwinek jako działanie uboczne należą np. gentamycyna i metylodopa.

Każdy przypadek nieprawidłowego wyniku badania liczby erytrocytów w krwi musi zostać zinterpretowany przez lekarza. Podczas analizy wyników bierze on pod uwagę objawy pacjenta oraz pozostałe parametry oznaczane w morfologii i dopiero na tej podstawie może postawić rozpoznanie lub zalecić dalsze postępowanie.

Czytaj również: Podwyższona kreatynina – co może oznaczać?