Demencja starcza – co to? Przyczyny, objawy, leczenie otępienia starczego

Czym jest demencja starcza?

Układ nerwowy człowieka jest systemem bardzo skomplikowanym. Każdy jego element odgrywa bardzo ważną rolę w prawidłowym, sprawnym funkcjonowaniu całego organizmu. Mózg człowieka składa się z ogromnej liczby komórek nerwowych (neuronów) i tworzących się między nimi połączeń. Utrata komórek nerwowych niesie za sobą w niektórych przypadkach bardzo poważne konsekwencje. Proces utraty neuronów dotyczy każdej osoby (zarówno zdrowej, chorej, młodej czy starszej). Przyczyny utraty neuronów także bywają różne. Jedną z nich jest otępienie starcze zwane także demencją starczą. W tym przypadku utrata neuronów powoduje problemy z zapamiętywaniem, uczeniem się czy rozpoznawaniem (osób, przedmiotów, miejsc).

Demencja starcza definiowana jest jako rodzaj zaburzenia funkcji poznawczych tzw. globalne zaburzenie funkcji poznawczych u osób z zachowaną jasną i sprawną świadomością. Osoba chora jest w pełni świadoma tego co wokół niej się dzieje, natomiast pojawiają się u niej różnego rodzaju zaburzenia poznawcze (od łagodnych po bardzo zaawansowane). Otępienie starcze dotyka osób po 65. roku życia, jednak nie jest to objaw starości. To proces patologiczny – przyczyną demencji starczej jest najczęściej choroba mózgu. Nigdy nie należy lekceważyć tego zaburzenia, a wręcz przeciwnie, należy podejmować próby hamowania postępujących zmian i walki z nimi.

Demencja starcza oznacza pojawienie się zaburzeń takich funkcji jak:

• liczenie;
• myślenie;
• pamięć;
• orientacja w przestrzeni;
• mówienie;
• rozumienie;
• postrzeganie rzeczywistości i innych osób;
• zdolność oceny sytuacji.

Sprawdź też: Nerwowość i rozdrażnienie – jak sobie radzić z objawami?

Demencja starcza – objawy

Zaburzenie to wymaga bardzo dokładnej diagnozy przy udziale lekarzy specjalistów. Otępienie towarzyszy wielu poważnym chorobom neurologicznym, m.in:

• chorobie Alzheimera;
• chorobie Parkinsona;
• chorobie Picka;
• otępieniu z ciałami Lewy'ego;
• innym chorobom neurodegeneracyjnym, czyli takim w przebiegu, których dochodzi do utraty komórek nerwowych.

Objawy demencji starczej stają się zauważalne dla rodziny i bliskich pacjenta. Powinny zawsze skłonić rodzinę chorego do wizyty u specjalisty. Warto wykazać się zrozumieniem oraz spokojem w relacjach z chorym. Pacjent może wymagać konsultacji neurologicznej lub psychiatrycznej.

Objawy otępienia starczego to:

• zapamiętywanie dawnych zdarzeń ze swojego życia przy jednoczesnej trudności zapamiętywania tego, co wydarzyło się chwilę wcześniej;
• zapominanie imion i nazwisk osób bliskich, krewnych i znajomych;
• problemy z zapominaniem nazw przedmiotów podstawowego użytku, przy jednoczesnym pojawianiu się problemów z mową (afazja);
• problemy z komunikacją, apatia, lęk i wycofanie z udziału w codziennych czynnościach (zakupy, spacer);
• problemy z koncentracją oraz odnalezieniem się w rzeczywistości;
• brak zaangażowania w pracę, niechęć w podejmowaniu nowej pracy oraz kontaktach z innymi osobami;
• wahania nastroju od drażliwości, lękliwości, niepewności po agresję;
• osłabienie organizmu oraz problemy z odżywianiem.

Z czasem wszystkie te objawy stają się uciążliwe dla bliskich, rodziny i przyjaciół. Zachowanie w demencji starczej wyraźnie się zmienia. Oprócz silnych wahań nastroju, mogą pojawić się nieuzasadnione oskarżenia (o zabieranie jej pieniędzy, złe traktowanie, głodzenie, a nawet próby pozbycia się z domu w celach majątkowych). W takim wypadku rodzina oraz opiekunowie muszą zachować cierpliwość, opanowanie, wspierać osobę z otępieniem starczym, starać się jej pomóc, dużo rozmawiać i tłumaczyć. Najważniejszym może okazać się zapewnienie spokoju i poczucia bezpieczeństwa. Rozwoju otępienia starczego nie da się cofnąć – można je jedynie spowolnić. Warto wspomnieć, że otępienie starcze nie jest tożsame z upośledzeniem umysłowym.

Czytaj również: Pomroczność jasna – co to? Przyczyny i objawy pomroczności jasnej

Co zrobić, gdy pojawi się demencja starcza?

Gdy tylko najbliżsi zauważą niepokojące objawy, powinni w sposób łagodny, spokojny czy pod wiarygodnym pretekstem (gdy inaczej jest to nie możliwe) skłonić osobę chorą do wizyty u lekarza bądź wezwać lekarza do domu. Wskazana może być konsultacja neurologiczna. Lekarz, do którego zgłosi się rodzina zleci przeprowadzenie podstawowych badań laboratoryjnych, neurologicznych oraz testów psychologicznych, jak również przeprowadzi wywiad z osobami najbliższymi pacjenta. Działania te mają na celu szybkie i trafne zdiagnozowanie przyczyny – demencji starczej.

Z pewnością, podstawowym i najważniejszym narzędziem w rękach specjalisty jest wywiad przeprowadzony z samym pacjentem i jego najbliższymi. Jeśli będzie to konieczne, zleci dodatkowe badania i przepisze właściwe leki. Pomoże to w złagodzeniu objawów, a stan zdrowia chorego może ulec poprawie. W niektórych przypadkach może okazać się konieczna hospitalizacja. Stosowanie farmakoterapii ma na celu głównie leczenie chorób podstawowych, które odpowiadają za powstawanie procesów neurodegeneracyjnych (leczenie choroby Alzheimera, czy Parkinsona).

Istnieje wiele metod leczenia doraźnego, zapobiegania oraz opóźniania wystąpienia objawów demencji starczej. Leczenie demencji starczej to nie tylko farmakoterapia, ale również własne „domowe” sposoby walki. W leczeniu demencji starczej głównym zadaniem leków jest zwiększenie ilości ważnego przekaźnika sygnałowego mózgu – acetylocholiny (związek ten pozwala komunikować się komórkom nerwowym), można także stosować witaminy i różne dostępne preparaty bez recepty. Co prawda ich działanie nie jest potwierdzone badaniami, ale wykazują one działanie wspomagające w leczeniu objawów.

Czytaj również: Japońskie zapalenie mózgu – przyczyny, objawy, leczenie, szczepionka

Otępienie starcze a profilaktyka

Nie należy zapominać o innych sposobach pomocy choremu takich jak: trening i ćwiczenia intelektualne. W domu można wykonywać proste ćwiczenia, takie jak:

• pisanie listów;
• głośne czytanie książek;
• prowadzenie dziennika;
• czytanie powieści odcinkowych w gazetach;
• rozwiązywanie krzyżówek;
• oglądanie telewizji;
• gra w szachy, warcaby, karty.

Niezbędną rolę odgrywają także kontakty z innymi osobami – znajomymi i rodziną. Osoby z demencją starczą nie powinny zostawać same, zamknięte w domu bez kontaktu z innymi. Najprostszym i ważnym ogniwem terapii jest każda próba skłonienia chorego do różnych form aktywności psychoruchowej – działania, uczenie samodzielności oraz niezależności.

Wśród preparatów dostępnych bez recepty są takie, które usprawniają pracę mózgu. Na szczególną uwagę zasługuje: olej z nasion ogórecznika lekarskiego, żeń-szeń, miłorząb japoński czy lecytyna. Preparaty te korzystnie wpływają na pamięć i koncentrację, przeciwdziałają wahaniom nastroju.

Czytaj również: Perseweracja – co to znaczy, jakie są przyczyny, jak leczyć

Demencja starcza – opinia eksperta