Dieta miażdżycowa – jaka dieta przy miażdżycy? Co jeść, a czego unikać?

Wysoki cholesterol – przyczyna miażdżycy tętnic

Miażdżyca to schorzenie, które rozwija się przez wiele lat, jako postępujący proces zapalny w obrębie naczyń tętniczych. Miażdżyca powstaje na skutek uszkodzenia w wewnętrznej warstwie ścian tętnic. Spowodowane jest ono najczęściej zbyt dużą ilością frakcji LDL cholesterolu, który krąży we krwi. Nadmiar tzw. złego cholesterolu dostarczanego z pożywieniem odkłada się bowiem w naczyniach tworząc złogi, zwane blaszką miażdżycową. Jeśli mamy do czynienia z jej długotrwałym rozrostem, po kilku czy kilkunastu latach może dojść do znacznego utrudnienia przepływu krwi, a nawet całkowitego zamknięcia światła naczynia i w konsekwencji do silnego niedokrwienia.

Stan ten jest bardzo niebezpieczny dla zdrowia, a nawet zagraża życiu człowieka. Nieleczona miażdżyca prowadzi do zawału, udaru czy nadciśnienia. Poza tym miażdżyca tętnic dotyczy nie tylko tętnic wieńcowych, ale także nerkowych, mózgowych oraz naczyń kończyn. Stąd jej następstwem, oprócz zaburzeń układu krążenia, może być również niewydolność nerek czy konieczność amputacji kończyny. Najważniejsze przyczyny nasilające powstawanie miażdżycy to: nadwaga i otyłość, nieprawidłowa dieta, zwłaszcza bogata w nasycone kwasy tłuszczowe oraz żywność o wysokim stopniu przetworzenia a także używki, np. alkohol, papierosy. Objawy miażdżycy częściej występują u osób w starszym wieku, predysponowana jest płeć męska. Ryzyko choroby wzrasta przy braku lub niskim poziomie aktywności fizycznej, a także u pacjentów cierpiących na takie schorzenia jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca i dyslipidemia. Nie bez znaczenia są także uwarunkowania genetyczne.

Czytaj również: Czym jest skleroza?

Miażdżyca – dieta niskotłuszczowa na zbicie cholesterolu

Miażdżyca jest przykładem choroby, która rozwija się przede wszystkim z powodu niewłaściwych nawyków żywieniowych, dlatego to zmiana diety ma ogromne znaczenie w leczeniu miażdżycy. Założeniem diety miażdżycowej jest obniżenie poziomu złego cholesterolu i przeciwdziałanie dalszemu rozprzestrzenianiu się procesu zapalnego w obrębie naczyń. Ponadto istnieją produkty żywnościowe, które dodatkowo wykazują działanie przeciwmiażdżycowe, dlatego polecane są w celach profilaktycznych.

• Konieczne jest zmniejszenie kaloryczności diety, zwłaszcza u osób zmagających się z nadwagą lub otyłością. Pierwszym krokiem w leczeniu miażdżycy dietą powinno być przywrócenie prawidłowej masy ciała, dlatego zaleca się zastosowanie diety ubogoenergetycznej, dopasowanej indywidualnie do potrzeb danej osoby.
• Dieta przy miażdżycy to dieta niskotłuszczowa. Należy ograniczyć spożycie produktów będących źródłem tłuszczów zwierzęcych, które to zawierają nasycone kwasy tłuszczowe, wpływające na wzrost poziomu cholesterolu we krwi i rozrost blaszki miażdżycowej. Dieta cholesterolowa i jednocześnie antymiażdżycowa powinna obfitować w tłuszcze nienasycone, dostarczające kwasów omega-3 oraz steroli roślinnych. Działają one bowiem ochronnie na naczynia i pomagają przywrócić prawidłowy profil lipidowy krwi.
• Jadłospis w miażdżycy zakłada znaczne ograniczenie lub całkowitą eliminację cukrów prostych oraz cholesterolu, która wzmaga jego podwyższanie we krwi, a to jak wiadomo wpływa na degenerację ścian tętnic.
• Bardzo ważne jest zwiększenie podaży błonnika pokarmowego, który ogranicza wchłanianie cholesterolu z pożywienia, dzięki czemu obniża też jego poziom we krwi.
• Zaleca się włączenie do codziennego menu produktów będących źródłem składników odżywczych o właściwościach przeciwutleniających (np. witamina C, A, E ), gdyż doskonale działają na podwyższony cholesterol. Zwalczając wolne rodniki, hamują również rozwój blaszki miażdżycowej, a więc chronią przed miażdżycą i współtowarzyszącymi jej schorzeniami.
• Zaleca się rezygnację z wszelkiego rodzaju używek, zwłaszcza z alkoholu i papierosów. Istotne jest także ograniczenie spożycia soli oraz produktów o wysokim stopniu przetworzenia, które są najczęściej bogate w kwasy nasycone oraz tłuszcze "trans", uszkadzające ściany tętnic.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Dieta miażdżycowa – co jeść przy miażdżycy?

Chcąc zapobiec postępującemu rozrostowi blaszki miażdżycowej lub uchronić się przed miażdżycą, niezbędne jest włączenie do diety produktów zmniejszających poziom cholesterolu oraz mających działanie przeciwmiażdżycowe. Dieta przy miażdżycy powinna dostarczać produktów takich jak:

• chude gatunki mięs i wędlin, np. kurczak, indyk, cielęcina, królik oraz niskotłuszczowe przetwory mleczne, np. chudy twaróg, jogurt, maślanka, kefir, gdyż zawierają małe ilości kwasów tłuszczów nasyconych, które w diecie antymiażdżycowej trzeba ograniczać;
• ryby, zarówno tłuste jak i chude, zwłaszcza morskie, np. dorsz, łosoś, tuńczyk, makrela, stanowiące źródło kwasów omega-3, pomagających przywrócić prawidłowy profil lipidowy krwi;
• nieoczyszczone produkty zbożowe, np. kasza gryczana, razowe pieczywo, pełnoziarnisty makaron, brązowy ryż, płatki z pełnego ziarna, z uwagi na obecny w nich błonnik pokarmowy, który obniża wchłanianie cholesterolu z pożywienia;
• owoce i warzywa, najlepiej w jak największych ilościach spożywane na surowo, np. jabłka, cytrusy, awokado, winogrona, czarna porzeczka, pomidory, brokuły, papryka, marchew, ponieważ dostarczają wielu witamin i składników mineralnych o właściwościach przeciwutleniających, a tym samym antymiażdżycowych;
• tłuszcze roślinne, pestki, nasiona i orzechy, np. olej rzepakowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek, miękkie margaryny, nasiona słonecznika, sezam, migdały, ze względu na wysoką zawartość kwasów nienasyconych, a także steroli i stanoli roślinnych, przyczyniających się do spadku poziomu tzw. złego cholesterolu we krwi.

Czego nie jeść na diecie antymiażdżycowej?

Dieta w miażdżycy wymaga wyeliminowania lub radykalnego ograniczenia podaży niektórych produktów spożywczych. Dotyczy to przede wszystkim żywności obfitującej w tłuszcze nasycone, które podwyższają poziom frakcji LDL cholesterolu we krwi. Jego nadmiar odkłada się w naczyniach, czego konsekwencją jest postępująca miażdżyca. Jakie produkty wykluczyć z diety miażdżycowej?

W związku z tym, że przy miażdżycy konieczne jest zastosowanie diety cholesterolowej, należy wyeliminować tłuste gatunki mięs oraz wędlin, podroby, czerwone mięso, a także tłuste mleko i przetwory mleczne, np. sery żółte, pleśniowe, topione, tłusty twaróg, śmietana. Niewskazane są oczywiście tłuszcze pochodzenia zwierzęcego: masło, smalec, słonina, a ponadto żółtka jaj (maksymalnie 1–2 na tydzień).

Pacjenci z miażdżycą tętnic powinni zrezygnować z jedzenia oczyszczonych produktów zbożowych (np. jasne pieczywo, drobne kasze, jasny makaron, biały ryż) oraz ze słodyczy, słonych przekąsek oraz produktów o wysokim stopniu przetworzenia. Z diety antymiażdżycowej trzeba wykluczyć też dania typu fast- food i inne tłuste dania gotowe, jak również potrawy smażone. Niewskazane są wyroby cukiernicze, zwłaszcza takie, które w swoim składzie mają znaczne ilości tłuszczu. Należy zrezygnować z alkoholu, słodzonych napojów i nektarów.