Skleroza – co to? Przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest skleroza?

Nazwa pochodzi od greckiego słowa "sclerosis", czyli twardy. W potocznym rozumieniu skleroza to choroba pamięci, która w terminologii medycznej określana jest jako miażdżyca tętnic lub arterioskleroza. Zazwyczaj dotyka osoby starsze po 60. roku życia, ale występuje też u ludzi młodych. Miażdżyca jest chorobą cywilizacyjną XXI wieku, która powoduje odkładanie się szkodliwych estrów cholesterolowych i trójglicerydów w błonie wewnętrznej tętnic. Cząsteczki te wywołują przewlekły stan zapalny.

Czytaj również: Niepozorne objawy nadciśnienia

Skleroza – przyczyny

Zmiany miażdżycowe przyczyniają się do zwłóknienia naczyń krwionośnych i ich zwężenia. W wyniku zwapnienia szkodliwych substancji, może dojść do powstania skrzepu. Miażdżyca tętnic – potocznie nazywana sklerozą – jest schorzeniem, które przyczynia się do twardnienia naczyń krwionośnych. Zmiany patologiczne mogą powstawać w obrębie naczyń wieńcowych i mózgowych oraz doprowadzić do martwicy neuronów. W konsekwencji u chorego pojawiają się rozmaite zaburzenia neurologiczne czy psychiczne.

Przyczyny tej choroby nie zostały dokładnie poznane, wiadomo jednak, że znaczenie mają uwarunkowania genetyczne oraz środowiskowe. Do czynników ryzyka można zaliczyć:

• palenie papierosów;
• wysokie ciśnienie krwi;
• podwyższony poziom trójglicerydów i cholesterolu;
• procesy immunologiczne – substancje białkowe produkowane przez komórki odpornościowe atakują naczynia krwionośne;
• otyłość;
• brak ruchu, siedzący tryb życia;
• dietę bogatą w tłuszcze czy słodycze;
• ograniczony dopływ tlenu oraz substancji odżywczych do mózgu;
• utajoną cukrzycę;
• występowanie chorób układu krążenia w młodym wieku i w najbliższej rodzinie.

Objawy sklerozy

Choroba ta rozpoczyna się całkiem niewinnie. Stopniowo spada wydajność w pracy, pojawia się zmęczenie oraz wzmaga zapotrzebowanie na sen – wszystko to może wskazywać na pierwsze objawy sklerozy. Mimo trudności w skupieniu uwagi i przemęczenia, chory cierpi na uporczywą bezsenność. W miarę rozwoju choroby nasila się chwiejność emocjonalna, zdarzają się na przykład nagłe wybuchy gniewu lub ataki płaczu.

W bardziej zaawansowanym stadium sklerozy, pojawiają się symptomy charakterystyczne, tj.:

• coraz większe ubytki w pamięci;
• nieumiarkowanie w spożywaniu pokarmów;
• otępienie (demencja);
• zaburzenia mowy (afazja);
• niemożność wykonania podstawowych czynności (apraksja);
• nieskoordynowane ruchy (ataksja);
• zaburzona mimika twarzy;
• połowiczne niedowłady, np. paraliż lewej strony ciała lub porażenia ręki czy nogi;
• parkinsonizm albo ogólna sztywność kończyn.

Chory staje się bardziej egoistyczny i bezwzględny. Może odczuwać silne pobudzenie zwłaszcza w nocy, a rano nie pamięta nocnych incydentów. Skleroza prowadzi zwykle do głębokiego otępienia i zniedołężnienia. Zdecydowanie częściej dotyka mężczyzn, u kobiet ryzyko rozwoju miażdżycy wzrasta po menopauzie.

Warto wiedzieć: Dieta miażdżycowa – co jeść przy miażdżycy

Skleroza – leczenie

Rozpoznanie choroby bywa trudne, ponieważ objawy napadowe mogą znikać po krótkim czasie występowania i powracać w kolejnym miesiącu. Współczesna medycyna zna sposoby na łagodzenie symptomów sklerozy oraz spowalniania jej rozwoju. Osobie chorej podaje się leki rozszerzające naczynia krwionośne, poprawiające przemianę materii mózgu, stabilizujące ciśnienie, preparaty przeciwcholesterolowe i łagodzące objawy miażdżycy tętnic wieńcowych. Niekiedy konieczne jest wdrożenie leczenia psychiatrycznego lub przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.

Czytaj również: Niedokrwienie kończyn dolnych – przyczyny, objawy, leczenie niedokrwienia nóg

Dieta niskotłuszczowa przeciwko sklerozie

Osoby ze zdiagnozowaną miażdżycą powinny zmienić sposób odżywiania. Zalecana jest rezygnacja ze zwierzęcego tłuszczu, nabiału czy słodyczy. W diecie osób chorych powinny się znaleźć:

• ryby zawierające kwasy z grupy omega-3 (np. łosoś, tuńczyk, makrela, sardynki, śledź);
• warzywa i owoce bogate w witaminę C i beta-karoten, m.in. cebula, czosnek, brokuły, słodka papryka, natka pietruszki, soja, fasola oraz cytrusy, jabłka, truskawki, czarne porzeczki, aronia;
• luteina, której źródłem jest np. szpinak, żółtka jaj, jarmuż.

Spożywanie tłustego mięsa czy znacznej ilości fast-foodów może podwyższać poziom złego cholesterolu. W znacznym stopniu ogranicza drożność naczyń i tętnic krwionośnych, co sprzyja powstawaniu zmian miażdżycowych.

Jak zapobiegać sklerozie?

Istotnym czynnikiem profilaktycznym jest stosowanie odpowiedniej diety, w tym spożywanie dużej ilości owoców i warzyw oraz prowadzenie zdrowego trybu życia. Należy zrezygnować z palenia papierosów czy picia alkoholu. Na szczęście istnieją też sposoby, dzięki którym można opóźnić postęp choroby. Warto zadbać o ćwiczenie aktywności intelektualnej, na przykład czytanie książek lub gry pamięciowe. Istotna jest również regularna aktywność fizyczna i społeczna.