Stany lękowe towarzyszą na co dzień ogromnej części społeczeństwa. Wiele z tych osób próbuje poradzić sobie z nimi bez pomocy specjalisty, jednak nie daje rady. Tymczasem stanów lękowych nie należy lekceważyć – mogą być objawem depresji, a nieleczone, prowadzić do wyczerpania organizmu. Jakie są rodzaje zaburzeń lękowych? Kto jest na nie szczególnie narażony? Jak przebiega leczenie zaburzeń lękowych?
Stany lękowe – jak sobie pomóc, kiedy do psychiatry?
Spis treści
Lęk – skąd się bierze?
Lęk towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów. To mechanizm, który jest naszemu gatunkowi potrzebny – ostrzega nas bowiem przed zagrożeniem i zmusza do wycofania się. Jednak nieadekwatna reakcja lękowa, często się powtarzająca, może prowadzić do przewlekłego stanu lękowego – sytuacji, w której nasz organizm nie daje rady funkcjonować.
Zygmunt Freud tłumaczył występowanie lęku konfliktami wewnętrznymi, tworzącymi się w psychice człowieka pomiędzy rzeczywistymi marzeniami i pragnieniami, a koniecznością respektowania norm społecznych i moralnych. Kolejni specjaliści zajmujący się lękiem – między innymi Karen Horney i Erich Fromm – uzupełnili model tworzenia się lęku o wymiary fizjologiczny i egzystencjalny. Dziś dość dobrze znamy mechanizmy jego powstawania, jednak nie zawsze potrafimy zapobiec pojawianiu się lęku.
Lęk napadowy – objawy zaburzeń lękowych
Przyczyny lęku mogą brać się z rozmaitych źródeł. Lęk może towarzyszyć chorobie psychicznej lub somatycznej, może być też rozpatrywany jako cecha osobowości o określonym natężeniu. Pojawia się również jako objaw towarzyszący uzależnieniu.
Jednak wielu cierpiących z powodu lęku dotykają tak zwane specyficzne stany lękowe. Należą do nich:
- fobie,
- zespół lęku uogólnionego,
- zaburzenia obsesyjno-kompulsywne,
- zaburzenia hipochodryczne,
- zespół lęku pourazowego.
Bardzo charakterystyczny jest lęk napadowy, objawiający się napadami paniki, pojawiającymi się nagle i zwykle bez konkretnej przyczyny.
Do objawów lęku napadowego należą: uczucie silnego strachu, kołatanie serca, pocenie się, zawroty głowy, napięcie mięśniowe czy uczucie niepokoju w nadbrzuszu. Pojawią się też bóle głowy, zaburzenia oddychania, poczucie derealizacji i depersonalizacji, tachykardia, ucisk zamostkowy czy zaburzenia gastryczne. Wiele z nich wygląda na objawy udaru lub zawału, co wpędza cierpiącego z powodu lęku człowieka w jeszcze większą panikę, powodującą nasilenie się objawów i daje efekt błędnego koła.
Lęk uogólniony – czym jest?
Nieco inaczej wygląda lęk uogólniony, w klasyfikacji ICD-10 nazywany GAD (zaburzenie lękowe uogólnione). Nie ma on charakteru napadowego. Jest raczej stanem, w którym danej jednostce ciągle towarzyszy uczucie stresu i zamartwiania się, a drobne bodźce urastają do rangi nieszczęść nie do przeskoczenia.
Lękowi uogólnionemu też jednak mogą towarzyszyć objawy somatyczne. To między innymi: zaburzenia snu, potliwość, napięcie mięśniowe, przyspieszenie akcji serca i oddychania, zaburzenia układu pokarmowego czy moczowo-płciowego. Objawy te nie ustępują bez leczenia, a to jak wyglądają, zależy też od towarzyszącego im schorzenia. GAD niemal w 80 proc. towarzyszy bowiem depresji lub innym zaburzeniom lękowym, niekiedy również uzależnieniom. W depresji pacjentowi często towarzyszy apatia i zamartwianie się, z kolei przy innych zaburzeniach lękowych występuje wybudzanie się w nocy lub koszmary senne.
Stany lękowe – leczenie farmakologiczne zaburzeń lękowych
Wiele osób bagatelizuje stany lękowe, twierdząc, że „stres odczuwa każdy” i licząc, że powoli przejdą same. Tymczasem nieleczone zaburzenia lękowe mogą uniemożliwić nasze codzienne funkcjonowanie. Czasami prowadzą też do obniżenia odporności organizmu, w wyniku którego chory zapada na schorzenie somatyczne.
Co pomaga w leczeniu zaburzeń lękowych? Ludzie od wieków na różny sposób próbowali radzić sobie z lękiem. W tym celu wykorzystywano między innymi: alkohol, sole bromu, opium, a od lat 50. XX wieku – benzodiazepiny. Te ostatnie przyniosły przełom zwłaszcza w leczeniu lęku napadowego – działały błyskawicznie i po kilku minutach atak paniki mijał. Szybko jednak okazało się, że można je stosować jedynie doraźnie, mają bowiem silny potencjał uzależniający. Dziś benzodiazepiny są przepisywane głównie doraźnie, jako remedium na pojawiający się już atak. Nie jest natomiast zalecane regularne ich branie przez długi okres.
Obecnie metody farmakoterapii dostosowywane są pod pacjenta. Jeśli lęk towarzyszy depresji (tak zwana depresja lękowa), często pomocne okazują się właśnie leki antydepresyjne, które niwelują również objawy lękowe. Działają one zarówno w przypadku lęku napadowego, jak i uogólnionego.
Stany lękowe – psychoterapia
Choć leki wciąż są stosowane, głównym narzędziem walki z lękiem stała się psychoterapia. W wielu przypadkach podłoże reagowania przez jednostkę zbyt silnym lękiem na bodźce z otoczenia, jest osobowościowe. W tym celu stosuje się więc terapię, pozwalającą wyprostować pewne zniekształcenia poznawcze prowadzące do uruchomienia się mechanizmów lękowych, a także psychoedukację na temat sposobów radzenia sobie z lękiem.
O ile leki są tylko rozwiązaniem doraźnym, psychoterapia pomaga przepracować pewne schematy zachowania na przyszłość – tak, by umieć zapanować nad swoim lękiem.
Przede wszystkim jednak, warto zrozumieć, że ze stanami lękowymi zmaga się ogromna część społeczeństwa. Pójście do psychiatry lub psychologa nie jest niczym wstydliwym, a z pewnością pomoże nam efektywnie rozwiązać problem i poprzez pozbycie się lęku – poprawić codzienne funkcjonowanie.
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- [online]Borowiecka-Kluza, J. Zaburzenia nerwicowe (lękowe) związane ze stresem i pod postacią somatyczną. Medycyna Praktyczna, 2016. [dostęp: 08.11.2020][ https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/77401,zaburzenia-nerwicowe-lekowe-zwiazane-ze-stresem-i-pod-postacia-somatyczna ].
- [online]Lipczyński, A. Zaburzenia lękowe uogólnione (generalized anxiety disorder – GAD)[dostęp: 08.11.2020][http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=109].
- Konopka, A., Wroński, M., Samochowiec, J. Możliwości medycyny w zakresie leczenia lęku—historia i współczesność. Psychiatria, 2013.10(2):55-62.
- Samochowiec, A., Wojciechowski, B., Samochowiec, J. Rola myślenia magicznego w obronie przed lękiem. Psychiatria, 2004. 1(1):17-21.
Opublikowano: 16.11.2020;
aktualizacja: 22.11.2024
Oceń:
5.0
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
Monika Mazurek
Psycholog
ukończyła psychologię o specjalności klinicznej i neuropsychologicznej USWPS w Warszawie, doktorantka Instytutu Psychologii UJ w Krakowie. Autorka prac naukowych poświęconych psychologii klinicznej i kilkuset artykułów popularnonaukowych o tematyce z zakresu neuropsychologii, seksuologii klinicznej i psychologii osobowości. Na co dzień zajmuje się popularyzacją zagadnień dotyczących powiązań pomiędzy biologią, psychologią i medycyną.
5
Komentarze i opinie (0)