Koprolalia – co to jest?
Koprolalia to niedająca się opanować potrzeba wypowiadania nieprzyzwoitych słów i wulgarnych wyrazów, kierowanych do innych osób. Słowo pochodzi z języka greckiego. Składa się z wyrazów kopros – „kał” oraz lalia – „gadanina”, i oddaje istotę problemu.
Chociaż objawy te występują stosunkowo rzadko, są społecznie nieakceptowalne i mogą powodować stygmatyzację i niezrozumienie przez otoczenie.
Dlatego ważna jest szybka diagnoza oraz wprowadzenie terapii poznawczo-behawioralnej, która pozwoli ograniczyć częstość używania wulgarnych słów i pozwoli, żeby otoczenie osoby chorej przyzwyczaiło się do tych objawów i nie zwracało na nie uwagi.
Przeczytaj również:
ADHD u dorosłych – przyczyny, objawy, diagnozowanie, leczenie
Jakim schorzeniom towarzyszy koprolalia?
Koprolalia najczęściej występują w zespole Tourette'a. Należy on do zaburzeń psychicznych polegających na występowaniu tików, które mogą być neutralne (wzruszanie ramionami, mruganie, pociąganie nosem, głośne wdychanie powietrza, parskanie, chrząkanie, powtarzanie słów), ale może także objawiać się wypowiadaniem nieprzyzwoitych słów lub kierowaniem wulgarnych gestów w kierunku innych osób. Pacjenci są w stanie kontrolować się jedynie krótkotrwale.
Zgodnie z definicją, taką chorobę można rozpoznać, jeśli pojawiają się mnogie tiki ruchowe i ≥1 tik głosowy, nie muszą one występować równocześnie. Tiki w zespole Tourette'a występują wiele razy w ciągu dnia i utrzymują się dłużej niż rok.
Czym jest zespół Tourette'a?
Zespół Tourette'a to zaburzenie, które dotyczy dużo częściej chłopców niż dziewczynek i może dotyczyć nawet do 1% populacji. Tiki pojawiają się najczęściej między 3. a 8. rokiem życia, a większość z nich ustępuje w wieku dorosłym (1). Etiologia tej choroby nie jest do końca znana.
Przyjmuje się, że może być dziedziczona autosomalnie dominująco, inne hipotezy mówią o zaburzeniach neuroprzekaźników.
Niektóre teorie wskazują, że wpływ na rozwój tego zjawiska mają też częste infekcje paciorkowcowe i zaburzenia okołoporodowe (poród kleszczowy, owinięcie pępowiny, niedotlenienie dziecka) (2).
Zespół Tourette'a rzadko występuje jako izolowana choroba. Często towarzyszy mu współwystępowanie innych chorób psychicznych: może to być ADHD, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, afektywne czy inne zaburzenia zachowania i deficyty uwagi.
Wypowiadanie obelg bądź wulgarnych słów pod adresem innych osób nasila się podczas złości i stresu, a słabnie w czasie snu oraz w czasie czynności angażujących uwagę, jak: czytanie, pisanie, uprawianie sportu.
W zespole Tourette'a oprócz koprolalii pojawiają się także inne tiki i zaburzenia ruchowe. Jak już wspomniano, często obserwuje się jednoczesne występowanie tego schorzenia wspólnie z ADHD.
Przeczytaj również:
Neurolog – czym się zajmuje, co leczy?
Jak leczy się koprolalię?
Leczenie koprolalii polega głównie na psychoterapii, która obejmuje oprócz osoby chorej także osoby z bliskiego otoczenia. Terapia poznawczo-behawioralna jest istotna dlatego, że obecność tików może negatywnie wpływać na relację z rówieśnikami i najbliższym otoczeniem (3). Czasami wymagane jest leczenie farmakologiczne (np.: klonidyna, sulpiryd, rysperidon, metoklopramid, haloperidol). Leki pomagają w zmniejszeniu koprolalii, ale mogą także powodować skutki uboczne. Każdorazowo leczenie musi być prowadzone pod kontrolą doświadczonego neurologa lub psychiatry.
U pacjentów z postacią oporną na terapię behawioralną i leczenie farmakologiczne można rozważyć stymulację głębokich struktur mózgu. Ważna jest także zbilansowana dieta, unikanie spożywania alkoholu i palenia papierosów.
Należy także unikać sytuacji mogących nasilać koprolalię, czyli stresu, a także nasilonych bodźców z komputera i telefonu.
Dziecko z zespołem Tourette'a wymaga większego nadzoru rodziców, gdyż wypowiadanie brzydkich wyrazów może nie być dobrze odbierane przez otoczenie i może powodować agresję u adresatów takich przekleństw – szybka reakcja rodzica i dokładnie wytłumaczenie sytuacji w razie konfliktu pozwolą zapewne go załagodzić.
Przeczytaj również:
Narkolepsja – co to jest? Jak objawia się narkolepsja i w jaki sposób się ją leczy?
Koprolalia – podsumowanie
Koprolalia to społecznie nieakceptowalne używanie brzydkich wyrazów lub wykonywanie obscenicznych gestów. Najczęściej pojawia się w zespole Tourette'a. Ważne jest szybkie postawienie diagnozy i wdrożenie psychoterapii, a czasem leczenia farmakologicznego.
Istotne, aby pacjent pozostawał pod stałą opieką neurologa i psychiatry, ważne jest także wsparcie i zrozumienie otoczenia, bo tiki nasilają się w przypadku sytuacji stresowych. Wraz z wiekiem objawy mogą zmniejszać nasilenie.
Koprolalia może przejściowo występować także w przypadku psychozy alkoholowej i schizofrenii, zatem istotne jest zaprzestanie spożywania alkoholu oraz szybkie rozpoznanie i leczenie schizofrenii.
