Jak wygląda staw skroniowo-żuchwowy?
Staw skroniowo-żuchwowy jest to staw twarzoczaszki łączący żuchwę z czaszką, a dokładniej z kością skroniową. Pomiędzy wymienionymi kośćmi znajduje się krążek stawowy, dzięki któremu staw może prawidłowo funkcjonować. Pełni on funkcję amortyzacyjną. Staw wzmocniony jest więzadłami i mięśniami. Mięśniami, które wpływają na ruchy w stawie skroniowo-żuchwowym są wszystkie mięśnie żucia. Staw ten najbardziej obciążony jest w czasie żucia.
Ruchy zachodzące w stawie skroniowo-żuchwowym to:
- cofanie i wysuwanie,
- opuszczanie i podnoszenie,
- ruchy żucia.
W sytuacji, kiedy staw pracuje prawidłowo,możliwe jest szerokie otwarcie ust, bez żadnego dyskomfortu i bólu. Kiedy występuje dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego, pojawia się ból czy też ograniczenie ruchomości żuchwy – mówi się wtedy o zespole bolesnego stawu skroniowo-żuchwowego, zwanego zespołem Costena.
Zobacz też: Opuchlizna od zęba – jakie są przyczyny?
Przyczyny dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego
Zaburzenia, które mogą powodować dysfunkcje w stawie skroniowo-żuchwowym to:
- nadmiernie napięte mięśnie działające na staw skroniowo-żuchwowy;
- uszkodzenie krążka stawowego lub jego zła praca;
- zmiany zwyrodnieniowe stawu;
- zapalenie stawu skroniowo-żuchwowego;
- wada zgryzu;
- nieprawidłowe ustawienie zębów;
- urazy głowy, żuchwy;
- zaciskanie zębów i zgrzytanie (bruksizm);
- niepełne uzębienie, szczególnie brak zębów trzonowych;
- nadmierne ziewanie;
- wady postawy, np. skolioza.
Dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych dotyczą najczęściej kobiet po 40. roku życia.
Przeczytaj też: Spuchnięte usta – jakie są przyczyny obrzęku warg?
Objawy dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego
Objawy dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego są następujące:
- ból szczęki, żuchwy, ból okolicy ucha, skroni, karku lub ból ramion;
- ból zębów;
- bóle głowy, przypominające bóle migrenowe;
- szumy w uszach;
- ból przy ziewaniu i szerokim otwieraniu ust;
- trudności w otwieraniu oraz zamykaniu ust;
- klikanie lub strzelanie w stawie;
- odgłosy zgrzytania w trakcie otwierania lub zamykania ust;
- zaburzenia ruchomości żuchwy;
- zbaczanie żuchwy.
W związku z tym, że dolegliwości stomatologiczne mogą dawać podobne objawy jak dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego, są one często mylone.
Czytaj również: Ostrogi piętowe, przyczyny, objawy, leczenie
Ból w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego może być także bólem przeniesionym z szyjnego odcinka kręgosłupa. Należy też wykluczyć neuralgię (np. nerwu trójdzielnego), zapalenie nerwu trójdzielnego, choroby laryngologiczne, czy nowotwory. Ból może mieć również podłoże emocjonalne. Dysfunkcje stawu skroniowo-żuchwowego mogą dawać objawy odległe, takie jak parestezje kończyn górnych, dolnych, czy problemy z oddychaniem.
Czytaj również: Guzek za uchem, powiększone węzły chłonne za uchem
Badanie stawu skroniowo-żuchwowego
Zapalenie stawu skroniowo-żuchwowego może występować u chorych na choroby układowe takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, czy toczeń rumieniowaty. Wówczas występują charakterystyczne dla stanu zapalnego objawy, czyli: zaczerwienienie, ból, ocieplenie, wysięk i ograniczenie ruchomości.
Rozpoznania dysfunkcji stawu skroniowo-żuchwowego dokonuje się na podstawie wywiadu i badania klinicznego. Należy ustalić, jakie objawy występują u chorego, jak długo się utrzymują, jaka jest ich dokładna lokalizacja oraz natężenie. Ocenia się postawę pacjenta, ponieważ ma ona wpływ na ustawienie żuchwy względem czaszki – wszelkiego rodzaju wady mogą przyczynić się do powstania schorzeń w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych.
Dodatkowo wykonuje się badanie palpacyjne mięśni głowy i szyi, w czasie którego można stwierdzić obecność tzw. punktów spustowych lub maksymalnie bolesnych, co będzie wskazywało na zaburzenie mięśni żwaczy. Trzeba zbadać ruchomość w stawie, sprawdzić czy osoba jest w stanie szeroko otworzyć usta, czy może poruszać żuchwą na boki i wykonywać ruch żucia. Podczas ruchu opuszczania żuchwy należy zwrócić uwagę czy nie dochodzi do jej zbaczania na boki (dewiacja lub defleksja). Oprócz wymienionych czynności wykonuje się również badanie dodatkowe – RTG lub tomografię komputerową. Badanie to pozwoli ocenić struktury stawowe, ich powierzchnie oraz ustawienie.
Czytaj również: Artroskopia kolana – wskazania, przebieg zabiegu, rekonwalescencja, powikłania
Leczenie stawu skroniowo-żuchwowego
Leczenie stawów skroniowo-żuchwowych należy od rodzaju dysfunkcji, jaka występuje u danej osoby i od jej przyczyny. Jeśli przyczyną schorzenia jest wada zgryzu, nieprawidłowe ustawienie zębów, czy brak uzębienia, trzeba zgłosić się do stomatologa, ponieważ tylko on będzie w stanie rozwiązać dane problemy.
W przypadkach, gdy dysfunkcje spowodowane są nadmiernym napięciem mięśni, nieprawidłową pracą krążka stawowego, stanem zapalnym stawu skroniowo-żuchwowego, czy nieprawidłową postawą ciała, pomocny okaże się fizjoterapeuta. Dzięki zastosowaniu technik manualnych zmniejszy on wzmożone napięcie mięśni i powięzi, rozluźni torebkę stawową i wspomoże odżywienie stawu. Może działać bezpośrednio na staw skroniowo-żuchwowy, ale także na szyjny odcinek kręgosłupa, który może dawać objawy w okolicy żuchwy. Fizjoterapeuta może również zalecić choremu automasaż i ćwiczenia rozluźniające mięśnie twarzy i szyi, które będą miały na celu kontynuację i utrzymanie efektów leczenia.
Przeczytaj: Strzelające stawy – czy wymagają leczenia?
Duże znaczenie w leczeniu dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych ma fizykoterapia (szczególnie jeśli mamy do czynienia z zapaleniem stawu skroniowo-żuchwowego), a dokładniej ultradźwięki, laseroterapia i przezskórna stymulacja elektryczna (TENS). Zabiegi te zmniejszą dolegliwości bólowe, zmniejszą napięcie mięśni i stan zapalny występujący w stawie.
Terapia w leczeniu dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych musi być wielopłaszczyznowa. Aby osiągnąć cel, potrzebna jest współpraca między stomatologiem, fizjoterapeutą oraz psychologiem.
