Jakie są przyczyny zespołu napięcia przedmiesiączkowego?
Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) to dolegliwość dotykająca ponad 50 proc. miesiączkujących kobiet. Jest to zespół objawów psychicznych i somatycznych występujących kilka (czasem nawet kilkanaście) dni przed menstruacją, wskutek zmian hormonalnych (za objawy PMS odpowiada m.in. działanie metabolitu progesteronu na receptory w ośrodkowym układzie nerwowym oraz obniżenie stężenia serotoniny).
Jak wspomniano jako główna przyczynę PMS wskazuje się cykliczne zmiany hormonalne. Postuluje się również, że niedobór gestagenów, przy nadmiarze estrogenów i związanym z nim gromadzeniem wody w przestrzeni pozakomórkowej mogą mieć wpływ na rozwój zespołu. Objawy PMS najczęściej ustępuję w pierwszym dniu miesiączki.
Objawy mają mniejsze lub większe nasilenie – część kobiet odczuwa je łagodnie, jednak w niektórych przypadkach PMS znacząco obniża komfort życia. Około 5 proc. kobiet cierpi na tzw. ciężką postać PMS, z wyjątkowo nasilonymi objawami, które uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie i skłaniają do istotnego ograniczenia aktywności społecznej i zawodowej. Dominuje wówczas uczucie silnego zmęczenia, rozdrażnienie, napady lęku, wahania nastroju, obniżenie sprawności psychomotorycznej. Spadek nastroju może być tak silny, że czasami prowadzi nawet do silnej depresji i myśli samobójczych.
Objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego
PMS powoduje, że wiele kobiet odczuwa silne uczucie niezadowolenia z własnego wyglądu, poczucie braku atrakcyjności. To z kolei bezpośrednio związane jest ze spadkiem libido.
Do najczęstszych objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego zaliczamy:
- bolesność, tkliwość i uczucie napięcia piersi,
- obrzęki (obrzęki przed miesiączką),
- nadmiar wody w organizmie), a przez to wzrost masy ciała,
- problemy ze snem (nadmierna senność lub bezsenność),
- bóle głowy,
- bóle kręgosłupa,
- wzrost apetytu,
- zaparcia,
- wzdęcia,
- bóle brzucha,
- pogorszenie kondycji skóry, skłonność do jej przesuszania oraz do powstawania wyprysków,
- skłonność do zaostrzenia chorób przewlekłych (np. astmy, migreny, padaczki).
Jakie są sposoby na PMS?
Dokuczliwe objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego potrafią znacząco obniżyć komfort życia, dlatego warto szukać sposobów na ich złagodzenie. Jakie są skuteczne sposoby na PMS? Należą do nich:
- odpoczynek, sprawianie sobie przyjemności, wysypianie się;
- stosowanie technik relaksacyjnych (np. słuchanie relaksującej muzyki, kąpiel z aromaterapią, masaż);
- aktywność fizyczna – sprzyja uwalnianiu endorfin, które przynoszą uczucie szczęścia, ponadto po wysiłku fizycznym kobieta czuje się lżejsza, poprawia się również czynność przewodu pokarmowego;
- aktywność towarzyska (zwłaszcza przebywanie w towarzystwie osób wesołych, z pozytywnym nastawieniem do świata);
- odpowiednia dieta na PMS – uboga w sól sprzyjającą zatrzymywaniu wody w organizmie oraz pokarmy tłuste i ciężkostrawne, bogata w witaminy (np. witaminę E, A, witaminy z grupy B) i minerały (np. potas, magnez, wapń, cynk, żelazo), błonnik ułatwiający trawienie oraz produkty ułatwiające pozbywania się nadmiaru wody (takie jak np. natka pietruszki, pomidory, banany, rzeżucha), wypijanie odpowiedniej ilości płynów. Istotne jest także spożywanie posiłków w niewielkich porcjach, ale często (optymalnie 5 razy dziennie);
- chłodne okłady na piersi – pomagają zwalczyć bolesność i uczucie obrzmienia.
Zioła na PMS
W łagodzeniu objawów PMS mogą pomóc napary ziołowe:
- napar z melisy – działa odprężająco i uspokajająco,
- napar z rumianku – również działa łagodząco,
- napar z mniszka lekarskiego – ułatwia pozbywanie się nadmiaru wody z organizmu,
- napar z pokrzywy – także działa moczopędnie,
- napar z kopru włoskiego – zapobiega wzdęciom,
- napar z ziaren lnu – zapobiega zaparciom,
- wyciąg z dziurawca zwyczajnego – ma działanie przeciwdepresyjne.
Ponadto, w dniach poprzedzających miesiączkę warto zrezygnować z alkoholu lub ograniczyć jego ilość – jest on bowiem gorzej tolerowany i zaostrza objawy, takie jak np. bóle głowy.
Część kobiet, u których objawy psychiczne zespołu napięcia przedmiesiączkowego (np. obniżenie nastroju) są wyjątkowo silne i ograniczają aktywność oraz obniżają komfort życia, korzysta z psychoterapii.
Leki pomocne w łagodzeniu objawów PMS
Zdarza się, że efekty domowych sposobów walki z PMS są niedostateczne i kobiety zmagające się z objawami zespołu napięcia przedmiesiączkowego muszą sięgać po leki, takie jak:
- leki rozkurczowe łagodzące bóle brzucha,
- leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny,
- leki przeciwbólowe (paracetamol, ibuprofen),
- leki moczopędne (z uwagi na ich działania niepożądane, np., wypłukiwanie elektrolitów, powinny być stosowane tylko w uzasadnionych przypadkach, pod ścisłą kontrolą lekarza),
- danazol (lek o działaniu przeciwestrogenowym i przeciwprostagennym),
- antykoncepcja hormonalna (najczęściej w formie doustnej, czasem w formie dopochwowej lub przezskórnej),
- leki uspokajające.
Stosowanie leków na PMS (nawet tych dostępnych bez recepty) powinno być poprzedzone konsultacją lekarską. W diagnostyce zespołu napięcia przedmiesiączkowego wykorzystuje się: badanie podmiotowe (istotne jest m.in. ustępowanie objawów wraz z rozpoczęciem miesiączki oraz regularność pojawia się dolegliwości w kolejnych cyklach) i przedmiotowe, badanie ginekologiczne, badania laboratoryjne z oceną profilu hormonalnego. Szacuje się, że ok. 5–10 proc. kobiet zgłasza się do ginekologa z powodu uciążliwych objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego.
W celu łagodzenia objawów PMS bywają także stosowane preparaty ziołowe dostępne bez recepty, np. zawierające wyciąg z niepokalanka mnisiego, zawierające izoflawony itd. Warto sięgnąć także po preparaty magnezu z witaminą B6 (ich niedobór sprzyja niedostatecznemu wydzielaniu serotoniny, co nasila objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego).
