Ropień jajnika i jajowodu – przyczyny, objawy, leczenie

Ropień jajnika i jajowodu – ropień jajnikowo-jajowodowy

Ropień jajnikowo-jajowodowy to jeden z wielu możliwych przyczyn tzw. ostrego brzucha u kobiety. Diagnostyka jest dość trudna, ponieważ podobne objawy może wywołać szereg innych schorzeń, zarówno ginekologicznych, jak i chirurgicznych, urologicznych czy internistycznych. Jeszcze trudniej postawić rozpoznanie w przypadku postaci przewlekłej ropnia. Rzadko występuje jako prosty ropień samego jajnika czy jajowodu; najczęściej przebiega w postaci ropnia jajnikowo-jajowodowego.

Przyczyny ropnia jajnika i jajowodu

Najczęstszą przyczyną powstania ropnia jest zejściowe zapalenie przydatków bądź narządów miednicy mniejszej. Przyczyną zapalenia są przeważnie bakterie wywołujące choroby przenoszone drogą płciową – chlamydiozę czy rzeżączkę.

Oprócz tego również tzw. bakterie jelitowe mogą być czynnikiem etiologicznym zapalenia narządów płciowych kobiety. Wymienić można chociażby bakterie beztlenowe, głównie z rodziny Bacteroides, ale też tlenowe – E. coli.

Bakterie wywołujące choroby weneryczne dostają się do jamy miednicy mniejszej poprzez szyjkę macicy, endometrium i drogą wstępującą – do jajowodów. Bakterie jelitowe szerzą się przez ciągłość ścian jelita, np. w przypadku ich stanów zapalnych, perforacji, zapalenia wyrostka robaczkowego.

Czasem zapalenie narządów miednicy mniejszej można wiązać z:

• założeniem wkładki wewnątrzmacicznej,
• łyżeczkowaniem jamy macicy,
• histerosalpingografią.

Ropień jajnika może wytworzyć się też po poronieniu, a także po porodzie. Jedna z teorii mówi o możliwości wniknięcia bakterii do jajnika przez miejsce po pękniętym pęcherzyku owulacyjnym. Przede wszystkim jednak ropnie pojawiają się u aktywnych seksualnie pacjentek, a czynnikiem zapalnym jest bakteria wywołująca chorobę weneryczną.

Zobacz również: Jakie mogą być przyczyny opuchniętych (powiększonych) warg sromowych?

Objawy ropnia jajnika i jajowodu

Ropień przydatków, który najczęściej przebiega jako wspólny ropień jajnikowo-jajowodowy, zlokalizowany jest przeważnie jednostronnie.

Najczęściej występujące objawy to:

• wyczuwalny guz w podbrzuszu,
• w postaci ostrej – silny, dokuczliwy ból,
• ból w czasie badanie ginekologicznego,
• podwyższona temperatura ciała,
• czasem inne objawy ogólne – wzrost tętna, tachykardia,
• w badaniach laboratoryjnych leukocytoza i wzrost wykładników zapalenia – przede wszystkim CRP.

Ostry brzuch - rozpoznanie i diagnostyka ropnia jajnika i jajowodu

Wywiad nie wnosi wiele w postawienie diagnozy - z reguły nie można znaleźć czynnika spustowego, który mógł spowodować bezpośrednio powstanie ropnia.

Diagnozy nie ułatwia fakt, że ropnie jajnikowo-jajowodowe w postaci ostrej dają objawy tzw. ostrego brzucha. Jest to ogólny termin wszystkich schorzeń, które wywołują takie objawy jak:

• podwyższoną temperaturę ciała,
• deskowaty, napięty brzuch,
• zaburzenia perystaltyki, głównie jej zatrzymanie,
• czasem objawy otrzewnowe.

Napięcie mięśni brzucha, wzdęcie, zatrzymanie gazów i stolca, a przede wszystkim objawy otrzewnowe, silnie wskazują na zapalenie otrzewnej . Prawdopodobnie doszło do pęknięcia zbiornika ropnego w jajniku i rozlania zapalnego płynu do brzucha. Najbardziej charakterystyczny objaw otrzewnowy to tzw. objaw Blumberga. Badając go, przykłada się dłoń do brzucha, po czym szybko się ją odsuwa. Jeżeli pacjent zgłasza silniejszy ból przy zabraniu ręki, jest to wynik dodatni próby, który potwierdza zapalenie otrzewnej.

Podobne objawy występują też w przypadku wielu innych chorób i schorzeń, nie tylko ginekologicznych. Wymienić można chociażby:

• zapalenie wyrostka robaczkowego,
• zapalenie uchyłków,
• niedrożność jelit ,
• pęknięta ciąża pozamaciczna,
• skręt jajnika,
• mocznica, ciężkie zaburzenia elektrolitowe,
• tzw. pseudozapalenie otrzewnej w przebiegu niewyrównanej cukrzycy.

Jak widać z powyższej listy, ostry brzuch może powodować wiele chorób, co nie ułatwia postawienia diagnozy samym tylko badaniem klinicznym. Przeważnie, w przypadku podejrzenia ropnia jajnika i jajowodu, lekarze decydują się na wykonanie laparotomii diagnostycznej (otwarcia brzucha i szukania przyczyny objawów).

Czytaj również: Pęknięcie macicy – przyczyny, objawy, postępowanie

Leczenie ropnia jajnika i jajowodu

Rozpoznanie ropnia jajnika ułatwia badanie ultrasonograficzne w oparciu o objawy pacjentki. Jeżeli nie doszło do pęknięcia ściany ropnia, w większości przypadków wystarczające jest leczenie antybiotykami.

Kiedy jednak zawartość ropnia wyleje się do jamy otrzewnej lub nie ma reakcji na leczenia antybiotykami, należy wykonać zabieg operacyjny. Polega on na jednostronnym usunięciu zajętych przydatków i drenażu jamy otrzewnej. Po zabiegu konieczna jest antybiotykoterapia.

Powikłania po ropniu jajnikowo-jajowodowym

Ropień jajnikowo-jajowodowy, nawet, gdy jest zupełnie wyleczony, może powodować problemy w przyszłości. Każdemu stanowi zapalnemu w jamie otrzewnej towarzyszy powstawanie zrostów otrzewnowych. Także manipulacja w obrębie jamy brzusznej, np. podczas operacji otwartej lub laparoskopowej, jest czynnikiem ryzyka powstawania zrostów.

Zrosty otrzewnowe zmieniają anatomię i położenie poszczególnych narządów względem siebie. Może to przyczynić się do problemów z zajściem w ciążę, a także zwiększać ryzyko ciąży ektopowej .

Dodatkowo przebyte ropnie jajowodu mogą wywołać ich niedrożność, co zdecydowanie zmniejsza płodność kobiety. Przebyte zapalnie przydatków nierzadko doprowadza do trwałego tyłozgięcia macicy . Wszystko to prowadzi do niepłodności.

Ropień jajnikowo-jajowodowy a zespół Fitz-Hugh-Curtisa

Dość rzadko rozpoznawanym schorzeniem, który może towarzyszyć zapaleniu narządów płciowych i ropniom jajnika lub jajowodu, jest zespół Fitz-Hugh-Curtisa. Jest to powikłanie głównie po zapaleniach wywołanych przez chlamydię i gonokoki, które powodują rzeżączkę. Jest to infekcja o charakterze wstępującym, gdzie bakterie wnikają poprzez szyjkę macicy, endometrium, jajniki i jajowody do jamy otrzewnej, a stąd mogą osiedlić się w okolicy pęcherzyka żółciowego i wątroby.

Zespołowi Fitz-Hugh-Curtisa towarzyszą objawy podobne do zapalenia pęcherzyka żółciowego:

• podwyższenie temperatury,
• tkliwość wątroby,
• nudności,
• wymioty.