Ból menstruacyjny – przyczyny, objawy i metody łagodzenia

Skąd bierze się ból menstruacyjny?

W literaturze, w zależności od przyczyny, wyróżniane są dwa typy bólu menstruacyjnego – ból pierwotny i wtórny.

Pierwszy typ dysmenorrhoea jest częstszy – stanowi 90% przypadków i dotyczy młodych dziewcząt, które dopiero zaczęły miesiączkować. W przeciwieństwie do wtórnego bolesnego miesiączkowania, nie jest on związany z patologiami w obrębie narządu rodnego. Ból w tym przypadku jest zjawiskiem fizjologicznym – wynika z procesów zachodzących w organizmie podczas menstruacji. W miarę dojrzewania organizmu dolegliwości bólowe maleją.

Jest to związane ze stabilizacją hormonalną i zmniejszeniem wrażliwości na prostaglandyny odpowiadające za powstawanie bólu. To właśnie te związki chemiczne są produkowane przez złuszczające się endometrium. Jeśli są wytwarzane w zbyt dużej ilości, to wówczas intensywniej pobudzają receptory bólowe, które również w młodszym wieku odznaczają się większą wrażliwością Oprócz tego za dolegliwości bólowe odpowiada kurcząca się mięśniówka macicy, a także obkurczające się naczynia krwionośne endometrium.

Wtórne bolesne miesiączkowanie jest związane z nieprawidłowościami w miednicy mniejszej. Pojawia się zazwyczaj po wielu latach bezbolesnych miesiączek i dotyczy kobiet w średnim wieku. Ze względu na wtórną przyczynę ich występowania wymaga poszerzonej specjalistycznej diagnostyki. Do możliwych przyczyn zalicza się:

• mięśniaki macicy;
• zwężenie szyjki macicy;
• polipy macicy;
• endometriozę;
• torbiele jajników;
• wady rozwojowe;
• zapalenie narządów miednicy mniejszej i inne infekcje.

Najlepsze sposoby na łagodzenie bólu miesiączkowego

Jeżeli ból brzucha jest silny i wpływa na codzienne funkcjonowanie, można zastosować leki przeciwbólowe i rozkurczowe, aby złagodzić dolegliwości. Na rynku istnieje wiele leków OTC, czyli dostępnych bez recepty, które mogą okazać się skuteczne i przynieść ulgę. Warto na początku sięgnąć po niesteroidowe leki przeciwzapalne NLPZ, które działają w ten sposób, że zmniejszają stężenie prostaglandyn odpowiedzialnych za powstawanie bólu.

Z tej grupy polecane są:

• ibuprofen,
• ketoprofen,
• naproksen.

Pomóc mogą również leki rozkurczowe takie jak drotaweryna i hioscyna, które można łączyć z lekami przeciwbólowymi. Warto sięgnąć po lek, który łączy w sobie oba działania – zarówno przeciwbólowe jak i rozluźniające mięsień gładki macicy, np. metamizol.

Na pierwotny ból miesiączkowy może również pomóc stosowanie dwuskładnikowej doustnej antykoncepcji hormonalnej. Badania wykazały, że u większości kobiet po zastosowaniu tej metody, ból znacznie się zmniejsza lub całkowicie ustępuje. Jednakże w tym przypadku efekt pojawi się dopiero po kilku miesiącach.

Leczenie bolesnego miesiączkowania wtórnego to możliwość stosowania wymienionych leków, jednakże najważniejsze w tym przypadku jest leczenie ukierunkowane na przyczynę. O sposobie leczenia decyduje lekarz ginekolog. W związku z przyczynami wtórnego bolesnego miesiączkowania, może być konieczny pobyt w szpitalu, podczas którego zostanie pogłębiona diagnostyka, a także zastosowane odpowiednie leczenie – również zabiegowe.

W łagodzeniu bólu miesiączkowego, zwłaszcza jeśli nie jest on bardzo intensywny, warto na samym początku sięgnąć po domowe sposoby. Miesiączka to czas, w którym powinno się szczególnie zatroszczyć o organizm. Warto w tym czasie odpocząć, zwolnić tempo życia i pozwolić na regenerację ciała.

Skuteczne domowe sposoby na bolesną menstruację:

• ciepłe kompresy przykładane w okolicę podbrzusza;
• ciepła kąpiel;
• napary z: rumianku, dziurawca zwyczajnego, melisy, krwawnika;
• delikatny masaż okolicy podbrzusza (np. z wykorzystaniem olejku lawendowego);
• ćwiczenia relaksacyjne i oddechowe;
• ćwiczenie tzw. jogi menstruacyjnej.

Kiedy ból menstruacyjny wymaga konsultacji lekarskiej?

Warto zgłosić się do lekarza ginekologa, nawet wówczas gdy bolesne miesiączkowanie nie jest dla nas aż tak uciążliwe. Dzięki temu lekarz może wcześniej postawić odpowiednią diagnozę – wykluczyć bądź rozpoznać wtórną przyczynę bólu menstruacyjnego.

Należy zgłosić się do specjalisty przede wszystkim wtedy, gdy występujące objawy wzbudzają nasz niepokój.

Zaliczamy do nich:

• silny ból;
• ból niereagujący na leczenie;
• ból nasilający się z czasem;
• obfite krwawienie miesiączkowe;
• nieregularne cykle;
• długo trwające krwawienie miesiączkowe;
• towarzyszące inne objawy, takie jak: nudności, wymioty; biegunki, zaparcia; utrata przytomności; bóle głowy; krwawienia międzymiesiączkowe; nawracające infekcje intymne; ból pojawiający się po wielu latach bezbolesnych miesiączek.

Ginekolog może zdecydować o konieczności skierowania do szpitala. Na oddziale ginekologicznym lekarze mają możliwość monitorowania stanu naszego organizmu przez dłuższy czas, przeprowadzenia bardziej specjalistycznych badań, podania leków dożylnych oraz – jeśli będzie to konieczne – wykonania konkretnego zabiegu.

Jeśli bolesnemu miesiączkowaniu towarzyszą objawy zagrożenia zdrowia i życia, natychmiast należy zgłosić się na Szpitalny Oddział Ratunkowy.

Objawy, które powinny wzbudzić nasz niepokój, to:

• ekstremalnie silny ból, wybudzający w nocy, niereagujący na leczenie;
• towarzysząca wysoka gorączka;
• bardzo obfite krwawienie;
• zasłabnięcie, omdlenie.

Bolesny okres – profilaktyka bardzo bolesnej miesiączki

Duże znaczenie w profilaktyce silnego bólu brzucha podczas okresu ma zdrowy styl życia. Aby złagodzić bóle miesiączkowe, warto przestrzegać kilku zasad.

• Warto jeść produkty bogate w kwasy tłuszczowe omega-3 (ryby, olej lniany, orzechy włoskie), witaminę B6 (drożdże, otręby pszenne, rośliny strączkowe), wapń (nabiał). Składniki te zmniejszają produkcję prostaglandyn odpowiedzialnych za ból.
• Należy zażywać magnez i witaminę D3, które regulują gospodarkę hormonalną oraz działają antydepresyjnie.
• Unikajmy słodyczy i tłustych potraw, gdyż powodują one wzdęcia i zaparcia, a przez to mogą nasilać ból podbrzusza w czasie okresu.
• Pomocne są systematyczne ćwiczenia, dzięki którym mięśnie będą rozluźnione, a ponadto wydzielą się endorfiny, które poprawią nastrój.
• Pijmy co najmniej 2 l wody dziennie, gdyż odwodnienie powoduje uwalnianie większej ilości wazopresyny, która zwiększa częstotliwość skurczów brzucha.
• Aby zapobiec silnemu bólowi podczas okresu, zaleca się także unikanie stresu, który powoduje napinanie mięśni.

Czy ból miesiączkowy oznacza bolesny poród?

Wiele kobiet zastanawia się, czy ból miesiączkowy, którego powodem są skurcze mięśni macicy, może przyczynić się do tego, że poród będzie bardziej bolesny. Występowanie bolesnych pierwotnych miesiączek nie oznacza bolesnego porodu.

Skurcze porodowe powstają inaczej niż te miesiączkowe – są dużo silniejsze, i ich rolą jest odpowiednie przemieszczanie się włókien mięśniowych mięśnia macicy oraz skrócenie i rozwieranie szyjki macicy.

Na II etapie porodu dodatkowo pojawiają się skurcze parte – czynność skurczowa macicy jest wspomagana wówczas przez tłocznię brzuszną, co pozwala na urodzenie dziecka. W przypadku gdy bolesne miesiączkowanie ma przyczynę wtórną, np. endometriozę, mięśniaki macicy, to faktycznie, może się przyczynić do bardziej bolesnego porodu. Dlatego też planując ciążę, powinno się zgłosić do lekarza ginekologa, gdyż wyleczenie przyczyny przed ciążą skutkuje mniejszym bólem porodowym.

współpraca: lekarz Emilia Jakimcio-Turowska

Bolesne miesiączki – wypowiedź endokrynologa