Powiększone węzły chłonne pod pachą – czy przyczyny są groźne?

Czym są węzły chłonne?

Powszechne stwierdzenia: powiększenie węzłów chłonnych, powiększenie węzłów chłonnych piersi czy guzek pod pachą nie są terminami ścisłymi. Sama pierś nie zawiera w sobie węzłów chłonnych, a jedynie naczynia limfatyczne, które prowadzą chłonkę z poszczególnych kwadrantów gruczołu piersiowego do różnych grup węzłów chłonnych. Najważniejszymi grupami węzłów, które mogą ulec powiększeniu w okolicy piersi, to węzły pachowe, nadobojczykowe.

Węzły chłonne są rozsiane w całym organizmie, mają małe wymiary. Na przebiegu dróg odprowadzających chłonkę znajduje się kilka grup węzłów chłonnych, które są kolejnymi barierami przed połączeniem w duże naczynie limfatyczne. Głównym zadaniem węzłów chłonnych jest filtracja chłonki oraz produkcja wyspecjalizowanych komórek odpornościowych, które zneutralizują szkodliwe substancje, patogeny.

Często z jego bolesnym obrzmieniem, zaczerwienieniem i cieplejszą skórą ponad zmienionym zapalnie węzłem. Także nagromadzenie komórek nowotworowych skutkuje zwiększeniem jego wymiarów, jednak bez ucieplenia czy zaczerwienienia skóry ponad.

Przeczytaj również:

Ból pod piersiami – co oznacza?

Węzły chłonne pachowe filtrują chłonkę z kończyny górnej, ściany klatki piersiowej i piersi. Stąd też wynika szeroki zakres możliwych przyczyn powiększenia danego typu węzłów. Prawidłowo węzły chłonne pachy nie powinny być wyczuwalne, mają średnicę kilku milimetrów. Powiększenie węzłów chłonnych, nawet 10-krotne, wskazuje na toczącą się patologię w organizmie człowieka.

Warto wspomnieć, że powiększenie węzłów chłonnych u dzieci jest dość częstym zjawiskiem. Jest to związane z powszechnymi infekcjami w grupie najmłodszych. Z kolei pośród dorosłych, dużo częściej przyczyną są rozrosty nowotworowe, które często są wykrywane dopiero w chwili, gdy dają powiększenie węzłów chłonnych. Niemniej nie można ściśle przyporządkowywać określonej grupy wiekowej do typowej przyczyny. W każdym przypadku potrzebna jest kontrola lekarska i diagnostyka.

Przeczytaj również:

Powiększone węzły chłonne u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie

Powiększone węzły pod pachą a infekcje

Przyczyną powiększenia węzłów chłonnych pod pachą (limfadenopatia pachowa) mogą być: zakażenie bakteryjne, wirusowe lub pierwotniakowe.

Przyczyny wirusowe to:

• mononukleoza zakaźna,
• zakażenie wirusem cytomegalii,
• zakażenie wirusem HIV.

Węzły mogą być tu tkliwe, zwykle są pojedynczo powiększone, raczej niebolesne.

Przyczyny bakteryjne to:

• Choroba kociego pazura – nabywana wskutek zadrapania kota, które powodując mikrouszkodzenia skóry, umożliwia przenikanie bakterii do organizmu człowieka. Dość częste jest powiększenie węzłów chłonnych okolicy pachy czy szyi w tych przypadkach, wynika to obszaru, który drenują naczynia i węzły chłonne wyżej wymienione.
• Kiła.
• Gruźlica.
• Bruceloza.

Najbardziej charakterystyczne są w tych przypadkach zmienione zapalnie węzły – bolesne, skóra ponad nimi zaczerwieniona, ucieplona.

Zakażeniem, które wywoływane jest przez pierwotniaki to toksoplazmoza. Typowe jest tu, że powiększenie węzłów chłonnych – może być rozsiane. Zwykle są niebolesne.

Przeczytaj również:

Zespół kociego oka – czym jest, przyczyny, objawy, leczenie, różnicowanie

Powiększone węzły chłonne pod pachami a choroby piersi

Przyczyną wyczuwalnego guzka pod pachą mogą być stany zapalne gruczołu piersiowego, szczególnie częste u kobiet w połogu, kiedy to zwiększonej produkcji pokarmu nie towarzyszy odpowiednie odprowadzanie pokarmu.

Przyczyną może być także rak piersi (rak sutka). Na jego obecność mogą wskazywać takie cechy jak jednostronne powiększenie węzłów chłonnych pachowych. Są one niebolesne, skóra ponad nimi jest niezmieniona. Mogą się grupować w pakiety i być nieprzesuwalne w stosunku do ściany klatki piersiowej.

Powiększenie węzłów chłonnych pod pachą może być reakcją na ciało obce, np. na materiał z którego wykonane są implanty silikonowe piersi, co wynika z zakresu drenażu węzłów chłonnych pachy. Dochodzi do gromadzenia mikrocząsteczek obcych substancji w węzłach chłonnych, które mają być zniszczone przez napływające komórki układu odpornościowego.

Przeczytaj również:

Rak sutka – rodzaje, przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie, rokowania

Inne przyczyny powiększenia węzłów chłonnych pachowych

Wśród innych przyczyn powiększenia węzłów pod pachą należy wymienić niżej opisane przypadki.

• Odczynowe powiększenie węzłów chłonnych – w organizmie człowieka toczy się w pewnym obszarze infekcja, a powiększają się węzły chłonne w oddalonym rejonie ciała. Wynika to z tego, że wprowadzenie patogenów do organizmu aktywuje cały układ odpornościowy organizmu, co widoczne jest jako rozsiane powiększenie węzłów chłonnych. Typowo są one tkliwe, ale bez cech zapalenia w och obrębie.
• Choroby autoimmunologiczne, w tym układowe zapalenia naczyń. Mamy tu na myśli najbardziej powszechne takie jak np. choroba Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń układowy. W przypadku zapaleń naczyń np. w chorobie Kawasaki mogą ulec powiększeniu węzły szyjne.
• Urazy pachy, ramienia, ściany klatki piersiowej.
• Chłoniaki i białaczki – tutaj węzły również są zwykle niebolesne, pogrupowane w pakiety, nieprzesuwalne, bez cech ich zapalenia. Często występuje powiększenie wielu grup węzłów. Warte podkreślenia jest to, że w przypadku ziarnicy złośliwej niekiedy powiększone węzły chłonne bywają bolesne, co ukierunkowuje infekcyjną przyczynę ich zmian. Jednak pomimo leczenia antybiotykiem, objawy nie ustępują i stanowi to wskazanie do poszerzenia diagnostyki.
• Choroby spichrzeniowe – takie jak glikogenozy (zaburzenia metabolizmu glikogenu), lipidozy (zaburzenia metabolizmu tłuszczów) i wiele innych.

Przeczytaj również:

Ziarnica złośliwa (chłoniak Hodgkina) – objawy, przyczyny, rokowania, przerzuty

Reakcje poszczepienne i polekowe

Reakcje polekowe

Do najczęstszych substancji powodujących reakcje nadwrażliwości, objawiającej się między innymi powiększeniem węzłów chłonnych, należą m.in. leki przeciwpadaczkowe,np.: fenobarbital, fenytoina, leki stosowane w terapii dny moczanowej takie jak allopurynol, antybiotyki z grupy sulfonamidów np. sulfametokasazol i inne leki np. trimetoprim, karbamazepina, izoniazyd, sole złota, dapson.

Przeczytaj również:

Dna moczanowa – przyczyny, objawy, leczenie, dieta i leki na dnę moczanową

Reakcje poszczepienne

Szczególnie dotyczy to szczepień ochronnych przeciwko: wirusowi różyczki, odry, ospy, a także prątkom gruźlicy. Istotą szczepień jest wprowadzenie cząstek lub całych patogenów, pozbawionych zdolności chorobotwórczych, do organizmu człowieka w celu wytworzenia komórek odpornościowych. Mają one oczekiwać na potencjalną inwazję danym typem mikroorganizmu w przyszłości.

W przypadku wprowadzenia cząstek drobnoustroju do organizmu dochodzi do stymulowania powstawania przeciwciał. Widoczne jest to jako powiększenie węzłów chłonnych, często w rejonie miejsca na ciele, gdzie była podana szczepionka lub typowo tam, gdzie objawia się w przypadku choroby, np. wirus odry, ospy – mogą pojawić się powiększone węzły pachowe

Przeczytaj również:

Różyczka u dorosłych – objawy, leczenie, zakaźność, powikłania

Nowe informacje i kontekst kliniczny

W ostatnich latach europejskie i światowe badania podkreśliły, że powiększenie węzłów chłonnych pachowych (łac. axillary lymphadenopathy) może mieć coraz szerszy zakres przyczyn i wymagać bardziej precyzyjnego podejścia diagnostycznego oraz terapeutycznego. Przykładowo, w wytycznych brytyjskich zaleca się – przy węzłach chłonnych większych niż 2 cm, gdy powiększenie utrzymuje się powyżej 6 tygodni – skierowanie do specjalisty.
Ponadto najnowsze badania z zakresu onkologii piersi wskazują na coraz częstsze stosowanie mniej inwazyjnych metod leczenia w obszarze pachowym u pacjentek z rakiem, co wpływa także na sposób, w jaki traktuje się powiększone węzły chłonne.

Przeczytaj również:

Powiększone węzły chłonne w pachwinie

Co to zmienia w praktyce?

• Powiększenie węzłów chłonnych pod pachą należy rozpatrywać nie tylko w kontekście infekcji lub reakcji po szczepieniu (np. przeciw COVID-19) – choć te przyczyny są nadal bardzo częste.

• W sytuacji nieustępującego powiększenia lub gdy węzeł jest twardy, nieruchomy, bez cech stanu zapalnego, konieczne jest rozważenie przyczyn poważniejszych, w tym zmian nowotworowych.

• Diagnostyka obrazowa – ultrasonografia pachy oraz ewentualnie rezonans magnetyczny lub PET/CT – ma coraz większą wagę w ocenie kształtu, liczby, echostruktury węzłów i ich zmian.

Przeczytaj również:

Badanie PET-CT – co to jest, wskazania, gdzie zrobić, przygotowanie, cena

Nowoczesne metody leczenia i podejścia terapeutyczne

W kontekście powiększonych węzłów chłonnych – szczególnie gdy podejrzewana jest choroba nowotworowa – następuje przesunięcie w stronę minimalnie inwazyjnych procedur chirurgicznych i bardziej precyzyjnej terapii. W europejskim konsorcjum „Lucerne Toolbox” opracowano rekomendacje dla węzłów pachowych podczas raka piersi, które zakładają m.in. targeted axillary dissection (TAD), czyli usunięcie wybranych oznaczonych węzłów, zamiast pełnej limfadenektomii.
Takie podejście zmniejsza ryzyko obrzęku limfatycznego ramienia i powikłań pooperacyjnych przy zachowaniu skuteczności onkologicznej.
W codziennej praktyce poza chirurgią, leczenie może obejmować:

• leczenie choroby podstawowej (np. antybiotyki przy zakażeniu, leczenie immunologiczne przy chorobie autoimmunologicznej);

• stosowanie obserwacji i ponownych badań w przypadku łagodnych przyczyn (np. po szczepieniu);

• w razie rozpoznania nowotworu – połączenie: chirurgii, radioterapii i/lub chemioterapii, zgodnie z protokołami dla danego nowotworu.
  

Warto też podkreślić, że coraz ważniejsza staje się współpraca między: chirurgiem, onkologiem, radiologiem i patomorfologiem – co jest elementem nowoczesnego modelu opieki.

Przeczytaj również:

Radiolog – czym się zajmuje, czy radiolog musi być lekarzem?

Praktyczne wskazówki i monitorowanie

• Jeżeli pod pachą wyczuwasz węzeł/chłonną strukturę, która jest miękka, bolesna i pojawiła się w związku z infekcją – możliwe, że będzie ustępować samoistnie. Jednak jeśli utrzymuje się powyżej 6 tygodni lub rośnie – konieczna konsultacja.

• Notuj zmiany: data pojawienia się, wielkość, bolesność, inne objawy (np.: gorączka, nocne poty, utrata masy ciała).

• Unikaj samodiagnozy: choć wiele przyczyn jest łagodnych, pewne cechy (twardość, brak bólu, szybkość wzrostu) wymagają pilnego wyjaśnienia.

• Pytaj lekarza, czy konieczne jest USG pachy, czy też dalsza diagnostyka. Czy trzeba biopsji węzła, czy wystarczy obserwacja.

• Prowadź zdrowy styl życia – choć nie wszystkich powiększen węzłów mozna uniknąć, wspieranie odporności (sen, aktywność, dieta) i unikanie przewlekłych stanów zapalnych zawsze pomagają.

Najczęściej zadawane pytania

Pytanie: Czy każde powiększenie węzła chłonnego pod pachą oznacza nowotwór?
Odpowiedź: Absolutnie nie – najczęściej przyczyną są: infekcje, reakcje po szczepieniach albo stany zapalne. Nowotwory stanowią mniejszość przypadków.

Pytanie: Kiedy powinienem/powinnam iść do lekarza z powiększonym węzłem?
Odpowiedź: Jeśli węzeł się powiększa, utrzymuje dłużej niż 4–6 tygodni, jest twardy, nieruchomy, niebolesny albo towarzyszą mu objawy ogólne (nocne poty, chudnięcie, gorączka) – warto udać się na konsultację.

Pytanie: Czy po szczepieniu przeciw COVID-19 powiększone węzły pachowe to coś poważnego?
Odpowiedź: Zwykle nie – jest to znana reakcja immunologiczna po szczepieniu, która najczęściej mija samoistnie w ciągu kilku tygodni. W razie przedłużenia lub zmiany wyglądu węzła – należy skonsultować się z lekarzem.

Pytanie: Jakie badania mogą być wykonane w celu wyjaśnienia przyczyny powiększenia węzła?
Odpowiedź: Lekarz może zlecić USG pachy (pierwszy krok), czasem biopsję węzła, badania krwi (np. markery zapalne, infekcyjne) i w wybranych przypadkach obrazowanie zaawansowane (MRI, PET/CT).

Współpraca: redakcja Wylecz.to.