Ból wywołany ostrymi schorzeniami jajnika najczęściej lokalizuje się w prawej lub lewej części podbrzusza. Należy pamiętać, że dolegliwości bólowe w tych okolicach mogą pojawić się również w wielu innych stanach chorobowych. Jakie są zatem przyczyny bólu jajników? Jajniki mogą boleć – a przynajmniej pacjentom wydaje się, że to jajniki – np. w przebiegu ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, kolce nerkowej czy w zapaleniu uchyłków esicy. Pewne stany fizjologiczne jak i ostre choroby jajnika (np. rak jajnika) mogą wywoływać ból podbrzusza.
Ból jajnika – jakie może mieć przyczyny?
Spis treści
Ból jajnika w czasie owulacji
Jajniki są parzystymi narządami rozrodczymi (gonadami) kobiety, leżącymi wewnątrzotrzewnowo w pobliżu bocznej ściany miednicy mniejszej. Są to owalne struktury o wielkości 2,5–5 cm x 1,5–3 cm i wadze około 5–8 gramów.
W okresie dojrzałości płciowej kobiety, pod wpływem stymulacji hormonalnej, we wnętrzu jajników dochodzi cyklicznie do wzrostu i dojrzewania pęcherzyka Graafa, zawierającego komórkę jajową – żeńską komórkę rozrodczą.
Tak zwany cykl jajnikowy jest ściśle skorelowany z cyklem miesiączkowym. Około 14. dnia, począwszy od pierwszego dnia krwawienia, pęcherzyk Graafa pęka, uwalniając komórkę jajową, która następnie jest przechwytywana przez strzępki jajowodu.
Zjawisko to, nazywane owulacją, może być u niektórych kobiet przyczyną dyskomfortu i bólu jajnika (bólu w rejonie podbrzusza). Ze względu na swoje unerwienie, same jajniki nie mogą powodować bólu. Jednak pacjentki bardzo często używają określenia ból jajnika lub kłucie jajnika, by opisać dolegliwości bólowe okolic podbrzusza.
Ból jajnika w trakcie zespołu napięcia miesiączkowego (ból jajników przed okresem)
Ból jajników i ból podbrzusza może być również jedną z przyczyn zespołu napięcia przedmiesiączkowego . Zespół napięcia przedmiesiączkowego dotyczy nawet 3–5 proc. dojrzałych płciowo kobiet, którym znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie. Pojawia się zwykle w drugiej fazie cyklu, a więc bezpośrednio po owulacji i utrzymuje przez około 2 tygodnie, aż do rozpoczęcia miesiączki.
Objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego
Objawami PMS są:
- drażliwość,
- nerwowość,
- nadpobudliwość,
- zmienność nastroju,
- spadek libido ,
- upośledzenie koncentracji.
Kobiety mogą skarżyć się na: ból brzucha, bóle głowy, nadmierny apetyt, trądzik, wrażenie ciężkości i kołatanie serca. Piersi w tym czasie mogą być napięte i tkliwe. Objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego mogą być łagodzone m.in. przez stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej.
Pęknięcie torbieli jajnika i ból w jajniku
Ból lewego jajnika czy ból prawego jajnika mogą być często torbiele endometrialne jajników. Endometrioza jest chorobą polegającą na pojawieniu się błony śluzowej macicy (endometrium) w miejscach, w których prawidłowo ona nie występuje (np. w jajnikach).
Objawami endometriozy, oprócz zespołu bólowego miednicy mniejszej, są:
- ograniczenie płodności,
- bolesne miesiączkowanie,
- dolegliwości bólowe związane ze współżyciem.
Umiejscowienie endometriozy w obrębie jajnika może powodować powstanie torbieli.
Torbiel endometrialna jest zamkniętą strukturą wyścieloną od wewnątrz błoną śluzową macicy, która cyklicznie ulega złuszczeniu w trakcie kolejnych cykli menstruacyjnych.
Nagromadzenie krwi miesiączkowej w środku torbieli endometrialnej prowadzi do wzrostu ciśnienia, co niekiedy powoduje pęknięcie torebki cysty i krwawienia do jamy otrzewnowej. Kobiety odczuwają wtedy silny ból w obrębie podbrzusza, określany jako ból jajnika.
Leczeniem z wyboru jest chirurgiczne usunięcie torbieli endometrialnej, możliwe do wykonania również metodą laparoskopową.
Krwawiące ciałko żółte i ostry ból jajnika
Ciałko żółte jest strukturą powstającą z pęcherzyka jajnikowego po uwolnieniu komórki jajowej do jajowodu (tzn. po owulacji). Zawiera ono dużą liczbę intensywnie rosnących komórek z bogatą zawartością substancji lipidowych. Zadaniem ciałka żółtego jest produkcja progesteronu – hormonu podtrzymującego ciążę do chwili rozwinięcia się łożyska. W przypadku braku zapłodnienia, ciałko żółte ulega obumarciu i zanika.
Krwawiące ciałko żółte może być przyczyną ostrego bólu podbrzusza (ból jajnika). Wynika to z faktu, że jest ono obficie unaczynione. Niekiedy, np. podczas współżycia seksualnego, krwawiące ciałko żółte może spowodować pęknięcie torebki jajnika i przedostanie się wynaczynionej krwi do jamy otrzewnej, co powoduje powstanie silnych dolegliwości bólowych podbrzusza. Brzuch staje się tkliwy, twardy, pojawia się obrona mięśniowa przy dotyku.
Rozpoznanie krwawiącego ciałka żółtego z przerwaniem ciągłości torebki jajnika można wysnuć na podstawie obrazu ultrasonograficznego lub obecności krwi podczas punkcji zatoki Douglasa. Leczenie polega na chirurgicznym zaopatrzeniu pękniętej torebki jajnika.
Skręt jajnika a ból jajnika
Skręt jajnika jest ostrym stanem wymagającym interwencji chirurgicznej. Powoduje powstanie silnych dolegliwości bólowych w obrębie jajnika. Skręt jajnika wynika z rotacji (obrotu) jajnika wzdłuż własnej osi.
Jako że narząd ten jest przyczepiony do bocznej ściany miednicy mniejszej przy pomocy dwóch więzadeł – właściwego jajnika oraz wieszadłowego jajnika, w których przebiegają naczynia zaopatrujące jajnik w krew, skręt powoduje niedokrwienie narządu i grozi jego martwicą.
Ciąża pozamaciczna a bóle jajników
Ciąża pozamaciczna (ciąża ektopowa) bywa jednym z wielu powikłań ciąży. Stwierdzenie ciąży pozamacicznej nie wynika ściśle z choroby jajnika, ale bywa jedną z możliwych przyczyn bólu podbrzusza w ciąży (bólu jajnika w ciąży).
Objawy ciąży pozamacicznej
Objawy ciąży ektopowej obejmują zwykle:
- opóźnione krwawienie miesiączkowe,
- nieregularne krwawienia z dróg rodnych,
- ból podbrzusza (określany jako ból jajnika).
Powyższe symptomy we wczesnym okresie ciąży ektopowej bywają jednak niecharakterystyczne.
Czynniki ryzyka ciąży ektopowej
Do czynników ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej zalicza się:
- przebyte zapalenia miednicy mniejszej,
- operacje jajowodów,
- leczenie niepłodności metodami wspomaganego rozrodu,
- stosowanie dietylostilbesterolu,
- stosowanie niektórych metod antykoncepcyjnych.
Ciąża pozamaciczna – dlaczego boli jajnik?
Przyczyną ostrego bólu jajnika w ciąży ektopowej jest nieprawidłowe zagnieżdżenie się (implantacja) zapłodnionej komórki jajowej. Większość ciąż pozamacicznych lokalizuje się w jajowodzie, powodując jego rozdęcie lub nawet pęknięcie.
Ciąża pozamaciczna – diagnostyka i leczenie
Rozpoznanie ciąży pozamacicznej stawia się na podstawie objawów, stwierdzenia obecności β-hCG w surowicy krwi oraz nieuwidocznienia w USG przezpochwowym pęcherzyka ciążowego w jamie macicy lub stwierdzenie zmiany poza jamą macicy mogącej odpowiadać ciąży ektopowej.
W zależności od stopnia zaawansowania ciąży pozamacicznej prowadzi się leczenie wyczekujące, farmakologiczne lub chirurgiczne.
Ostre zapalenie jajników
Inną ginekologiczną przyczyną bólów jajnika i podbrzusza może być ostre zapalenie przydatków . Przydatkami nazywamy jajniki i jajowody, narządy, które ze względu na bliskość anatomiczną tworzą integralną całość.
Choroba ma charakter infekcyjny – wywołują ją bakterie endogenne (występujące u każdego człowieka), jak i mikroorganizmy przenoszone drogą płciową.
Objawy ostrego zapalenia jajników
Rozpoznanie ostrego zapalenia przydatków sprawia lekarzom wiele problemów diagnostycznych ze względu na niecharakterystyczne objawy, dlatego łatwo pomylić je z ostrym zapaleniem wyrostka robaczkowego lub ciążą ektopową.
Do symptomów ostrego zapalenia przydatków należą:
- wzmagający się ból w podbrzuszu,
- wysoka gorączka (38–40 st. C),
- podwyższone tętno.
Przy zapaleniu otrzewnej w obrębie podbrzusza stwierdza się deskowate napięcie mięśni.
Czynniki ryzyka i powikłania ostrego zapalenia przydatków
Objawy mogą pojawić się wkrótce po wyłyżeczkowaniu jamy macicy lub założeniu wkładki antykoncepcyjnej.
Przebycie zapalenia przydatków zwiększa ryzyko rozwoju ciąży pozamacicznej.
Zapalenie przydatków – diagnostyka i leczenie
Rozpoznanie zapalenia przydatków często jest diagnozą z wykluczenia. Czasem konieczne jest nakłucie zatoki Douglasa w celu pobrania płynu otrzewnowego do badania mikrobiologicznego. Leczenie polega na intensywnej antybiotykoterapii.
W niektórych przypadkach ból w podbrzuszu (ból jajnika) stanowi także objaw raka jajnika .
Bibliografia
W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach. Dowiedz się więcej o tym, jak dbamy o jakość naszych treści.
- Romuald Dębski, „Stany nagłe. Położnictwo i ginekologia”, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2012,
- Jyotsna Pundir, Arri Coomarasamy, „Ginekologia - algorytmy oparte na dowodach naukowych”, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2019,
- Stanisław Radowicki, Krzysztof Szyłło, „Endometrioza - diagnostyka i leczenie”, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław 2015,
- Mirosław Wielgoś, Paweł Kamiński, „Przypadki kliniczne w ginekologii”, Wydawnictwo Medical Education, Warszawa 2012,
- Grzegorz Bręborowicz, Ewa Nowak-Markwitz, Tomasz Rechberger, „Sytuacje kliniczne w ginekologii, onkologii ginekologicznej i uroginekologii”, Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2017.
Opublikowano: 22.09.2014;
aktualizacja: 05.11.2024
Oceń:
4.7
Ten tekst został napisany przez Eksperta, który posiada kierunkowe wykształcenie oraz doświadczenie. Nawiązując współpracę z autorytetami w danej dziedzinie nauki serwis Wylecz.to dba o najwyższą jakość i wiarygodność informacji publikowanych w serwisie. W Wylecz.to opieramy się na EBM (Evidence Based Medicine) – medycynie opartej na faktach i wiarygodnych źródłach.
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
REKLAMA
Marcin Fajkis
Lekarz
Lekarz, specjalista onkologii klinicznej. Absolwent Wydziału Lekarskiego w Katowicach Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
442
Komentarze i opinie (0)