Mastektomia – rodzaje. Kiedy się ją wykonuje? Przebieg zabiegu, powikłania, rekonwalescencja, cena

Czynniki ryzyka raka piersi

Najważniejszym czynnikiem ryzyka jest płeć żeńska. Rak piersi występuje najczęściej u kobiet powyżej 55. roku życia. Ryzyko jego wystąpienia jest większe wśród kobiet obciążonych rodzinnie (choć większość chorych ma ujemny wywiad rodzinny w tym kierunku), a przebyty rak jednej piersi zwiększa ryzyko jego wystąpienia raka w piersi drugiej.

Również późny wiek pierwszego porodu, mała liczba dzieci i przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej zwiększają ryzyko zachorowania. Podkreśla się również, że takie czynniki jak: tłusta dieta, palenie papierosów czy spożywanie alkoholu mogą zwiększać ryzyko wystąpienia raka piersi, natomiast karmienie piersią zmniejsza to ryzyko.

Jak się leczy się raka piersi?

Rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym występującym u kobiet. Istnieje szeroka gama możliwości jego leczenia, z chirurgią na czele. Standardowym postępowaniem jest stosowanie terapii skojarzonej złożonej z kilku metod leczenia – wprowadzanych równocześnie lub sekwencyjnie, jedna po drugiej.

Leczenie raka piersi obejmuje metody miejscowe, czyli radioterapię oraz chirurgię, a także systemowe działające na cały organizm, do których należą:

• chemioterapia,
• hormonoterapia,
• leczenie celowane,
• immunoterapia.

Duże znaczenie ma również wiek oraz stan ogólny pacjentki.

Jakie zabiegi chirurgiczne są wykonywane w leczeniu raka piersi?

Głównym filarem leczenia raka piersi jest leczenie chirurgiczne – przeprowadza się albo leczenie oszczędzające sutek z uzupełniającą radioterapią, albo mastektomię, czyli amputację piersi (usunięcie gruczołu piersiowego).

We wczesnym stadium raka piersi preferowaną opcją jest operacja oszczędzająca, która polega na doszczętnym usunięciu guza pierwotnego z szerokim marginesem zdrowych tkanek, ale z zachowaniem piersi. Należy pamiętać, że nieodłącznym elementem tej operacji jest następująca po niej radioterapia.

Co ważne, u pacjentek z rakiem piersi w stopniu I lub II w klasyfikacji TNM leczenie oszczędzające z uzupełniającą radioterapią jest tak samo skuteczne jak mastektomia. Równocześnie fakt zachowania własnej piersi oraz zadowalający efekt kosmetyczny pozytywnie wpływają na stan psychiczny pacjentki.

Kiedy wykonuje się mastektomię?

Mastektomia jest zabiegiem chirurgicznym polegającym na usunięciu całego gruczołu sutkowego. W jakich przypadkach wykonuje się mastektomię zamiast operacji oszczędzającej?

• Przewidywany niekorzystny efekt kosmetyczny po zabiegu oszczędzającym sutek – przykładowo gdy guz umiejscowiony jest pod brodawką sutkową lub jego wielkość wynosi więcej niż 4 cm.
• Osobisty wybór pacjentki czy brak jej zgody na leczenie oszczędzające.
• Brak możliwości doszczętnego wycięcia nowotworu podczas zabiegu oszczędzającego.
• Brak możliwości wykonania radioterapii uzupełniającej.

Czym jest mastektomia profilaktyczna?

Zupełnie odmienną kwestią są wskazania do wykonania mastektomii nie ze względów leczniczych, lecz profilaktycznych. Mastektomia profilaktyczna jest uznanym sposobem profilaktyki pierwotnej raka piersi u kobiet w grupie wysokiego ryzyka zachorowania na ten nowotwór. Mowa tu konkretnie o nosicielkach patogennych mutacji BRCA1 i BRCA2.

U kobiet mających mutację BRCA1 ryzyko zachorowania na raka piersi w ciągu całego życia wynosi od 57 do 72%, a u nosicielek mutacji BRCA-2 – od 45 do 69%. Znacznie wzrasta u nich również ryzyko zachorowania na raka jajnika. W związku z tym kobiety dotknięte opisywanymi mutacjami muszą zwracać szczególną uwagę na regularne wykonywanie badań profilaktycznych, aby w razie wystąpienia nowotworu wykryć go we wczesnym stadium. Mają one również możliwość wykonania profilaktycznej mastektomii czy owariektomii.

Wobec tego preferowanym nazewnictwem tej operacji jest termin „mastektomia redukująca ryzyko”. Każda pacjentka, która decyduje się na wykonanie tego zabiegu, powinna mieć możliwość równoczesnej rekonstrukcji piersi.

Jakie są rodzaje mastektomii?

Wyróżniamy kilka rodzajów mastektomii, które różnią się rozległością. Kluczowy jest też przebieg mastektomii.

Mastektomia radykalna zmodyfikowana

Zmodyfikowana radykalna amputacja piersi wykonywana jest według metody Maddena. W trakcie mastektomii usuwa się cały gruczoł piersiowy wraz z powięzią mięśnia piersiowego większego oraz węzły chłonne pachowe – wszystko w jednym bloku tkankowym.

Istnieje również metoda Pateya, gdzie dodatkowo ma miejsce usunięcie mięśnia piersiowego mniejszego. Wykonuje się ją wtedy, gdy wspomniany mięsień piersiowy mniejszy jest dotknięty naciekiem nowotworowym.

Mastektomia radykalna

Radykalna mastektomia według metody Halsteda jest najbardziej rozległym typem amputacji piersi. Jedynym wskazaniem do jej wykonania jest naciekanie guza nowotworowego na mięsień piersiowy większy – mięsień ten jest wówczas usuwany w całości wraz z gruczołem piersiowym oraz układem chłonnym pachy w jednym bloku tkankowym.

Mastektomia prosta (mastektomia całkowita)

Amputacja prosta to zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu całej piersi wraz z powięzią mięśnia piersiowego większego. W przeciwieństwie do dwóch poprzednich metod nie wycina się tu węzłów chłonnych pachowych. Jednak mastektomia prosta musi być poprzedzona wykonaniem biopsji węzła wartowniczego, by potwierdzić, że w węzłach pachowych nie ma przerzutów i w związku z tym nie ma potrzeby ich usuwania.

Mastektomia podskórna

Podskórna amputacja piersi jest formą mastektomii prostej, podczas której usuwa się tkankę gruczołową piersi, jednak pozostawiając: skórę, otoczkę brodawki sutkowej oraz samą brodawkę. Ten rodzaj amputacji piersi wykonuje się, gdy planowana jest równoczesna rekonstrukcja piersi.

Na czym polega rekonstrukcja piersi?

Każda kobieta, która będzie miała amputację piersi, powinna być poinformowana o możliwości ich rekonstrukcji. Rekonstrukcja piersi może być natychmiastowa lub odroczona. Istnieją różne metody operacji odtwórczej piersi.

Jakie są przeciwwskazania do mastektomii?

Mastektomii nie wykonuje się w miejscowo zaawansowanym stadium nowotworu piersi. Wówczas zamiast zabiegu operacyjnego stosuje się radioterapię i metody systemowe. Jednak istnieje wyjątek – gdy guz staje się źródłem uciążliwych dolegliwości. Silny ból, krwawienie z guza czy niegojące się owrzodzenie są wskazaniami do wykonania mastektomii paliatywnej. Paliatywna to taka, której celem nie jest wyleczenie pacjentki, lecz poprawienie jej jakości życia.

Natomiast przypadku rekonstrukcji piersi jest jedno bezwzględne przeciwwskazanie do zabiegu – uogólnienie procesu nowotworowego.

Jakie są powikłania po mastektomii?

Po zabiegu mastektomii mogą wystąpić różne powikłania. Do najczęstszych należą:

• martwica czy niedokrwienie skóry,
• zakażenie rany,
• krwiak,
• nadmierny wypływ chłonki,
• rozejście się rany,
• powikłania zakrzepowo-zatorowe.

Jeżeli podczas zabiegu miało miejsce usunięcie węzłów chłonnych pachowych, częstym powikłaniem jest wówczas obrzęk limfatyczny ręki, który jest objawem zastoju limfy.

Ile czasu trwa rekonwalescencja po mastektomii?

Powrót do pełnej sprawności po zabiegu amputacji piersi wynosi od kilku tygodni do nawet kilku miesięcy. W tym czasie niezbędne jest, by pacjentka dbała o ranę pooperacyjną, chodziła na wizyty kontrolne oraz stosowała się do zaleceń lekarza. Ponadto warto, by kobieta uczęszczała na rehabilitację oraz wykonywała specjalne ćwiczenia, by zapobiegać przykrym powikłaniom.

Jak wygląda pierś po mastektomii?

Wygląd piersi po mastektomii zależy w dużej mierze od tego, jaki rodzaj zabiegu został wykonany. Jeśli była to amputacja piersi bez rekonstrukcji, na miejscu usuniętej piersi występuje długa poprzeczna blizna. Natomiast jeżeli miała miejsce równoczesna rekonstrukcja piersi, to nowy sutek powinien wyglądać całkiem naturalnie, jednak może się trochę różnić kształtem czy wielkością od drugiej piersi.

Ile kosztuje mastektomia?

Mastektomia jest wykonywana w szpitalach publicznych na NFZ.

Operacje rekonstrukcji piersi

W Polsce dostępne są wszystkie metody odtwarzania piersi po mastektomii, jednak w dalszym ciągu przeprowadza się niewiele tego typu zabiegów. Do rekonstrukcji można użyć protez – ekspanderów tkankowych wypełnianych stopniowo solą fizjologiczną, a następnie zastępowanych protezą silikonową – lub wykonać jedną operację z użyciem standardowych implantów silikonowych.

Rak sutka u mężczyzn

Rak sutka u mężczyzn występuje rzadko. Wiąże się z gorszym rokowaniem. Ze względu na inne warunki anatomiczne częściej u mężczyzn wykonuje się operację polegającą na usunięciu nie tylko sutka, ale również mięśni klatki piersiowej.

współpraca: lekarz Natalia Wrzesińska