Uderzenia gorąca – przyczyny, objawy, leczenie

Menopauza a uderzenia gorąca

Okres przekwitania, nazywany fachowo klimakterium, to czas, w którym jajniki zatracają zdolność do cyklicznej produkcji głównych żeńskich hormonów płciowych, czyli estrogenów. Jest to swoisty most łączący dwa etapy życia każdej kobiety – okres rozrodczy i „jesień życia”.

Momentem, który jest najbardziej charakterystyczny dla okresu przekwitania, jest menopauza, czyli dokładnie ostatnie krwawienie miesiączkowe (ostatnia miesiączka). Występuje ono zwykle około 50.–51. roku życia. O prawdziwej menopauzie możemy mówić, jeżeli przez kolejny rok od tego krwawienia nie wystąpi następne. W okresie poprzedzającym ostatnią miesiączkę występują objawy menopauzy, które można nazwać zwiastującymi.

Należą do nich:

• utrata regularności krwawień miesiączkowych,
• dłuższe odstępy między krwawieniami,
• pojawiające się uderzenia gorąca.

Jakie są przyczyny uderzeń gorąca? Przyczyną tych wszystkich zmian jest starzenie się żeńskich gonad, czyli jajników. Powoduje to zmniejszające się stężenie estrogenów i inne charakterystyczne dla wieku zmiany endokrynologiczne, mające wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Pierwsze zwiastuny nadchodzącej ostatniej w życiu miesiączki mogą pojawiać się już po czterdziestym roku życia.

Napady gorąca i inne objawy menopauzy

Hormony płciowe – estrogeny – odgrywają bardzo istotną rolę w organizmie każdej kobiety. Co oczywiste, kierują funkcjonowaniem układu rozrodczego, ale oprócz tego biorą udział w mechanizmach odpowiadających za prawidłowe działania gospodarki kostnej, układu krążenia, a także w dużej mierze odpowiadają za kondycję skóry.

W przypadku zmniejszania się stężenia tych hormonów w ustroju kobiety pojawiają się objawy menopauzy. Należą do nich:

• ból podczas stosunków płciowych,
• bóle głowy,
• częstomocz,
• drażliwość,
• kołatanie serca,
• osteoporoza,
• pogorszenie zdolności skupienia uwagi,
• pogorszenie pamięci,
• pogorszenie wyglądu skóry,
• poty nocne, nadmierna potliwość,
• przyspieszona częstość pracy serca,
• rozwój zaćmy,
• suchość pochwy,
• nagłe uczucie gorąca,
• zaburzenia snu,
• zaczerwienienie twarzy,
• zanikanie nabłonka pochwy,
• zmiany nastroju,
• zwiększenie częstości zakażeń układu moczowego.

Oczywiście jest to pełna gama objawów i nie występują one wszystkie łącznie u jednej kobiety. Zwykle na początku, wraz z pojawieniem się nieregularności cykli miesiączkowych, pojawiają się uderzenia gorąca, problem ze skupieniem uwagi i zaburzenia snu.

Jak przebiegają uderzenia gorąca?

Spadek stężenia estrogenów spowodowany wydłużeniem się cykli miesiączkowych, czyli nieciągłą pracą jajników, wpływa istotnie poprzez strukturę mózgu, nazywaną podwzgórzem, na układ naczyniowy. To z kolei powoduje pojawianie się objawów należących do grupy naczynioruchowych, czyli wywołanych skurczami i rozszerzeniami naczyń krwionośnych. Objaw ten może pojawić się już pięć lat przed menopauzą i utrzymywać się kilka do kilkunastu lat po jej wystąpieniu.

Jakie są objawy uderzeń gorąca? Należą do nich:

• przyspieszona akcja serca (wyższe tętno),
• nieznaczny wzrost temperatury ciała (może pojawiać się szybko przemijająca gorączka),
• rozszerzenie obwodowych naczyń krwionośnych, powodujące zaczerwienienie skóry (między innymi skóry twarzy),
• wzmożona potliwość (niekiedy pod postacią zlewnych potów – szczególnie w nocy).

Może się zdarzyć, że wzrostowi temperatury ciała podczas uderzenia gorąca będą towarzyszyły dreszcze. Uderzenia gorąca w czasie menopauzy pojawiające się w nocy mogą powodować częste wybudzania się ze snu. To z kolei powoduje zmęczenie w ciągu dnia, nasila rozdrażnienia, osłabia koncentracją. Zjawiska te utrudniać mogą relacje międzyludzkie kobiety dotkniętej uderzeniami gorąca, co znacząco negatywnie może odbić się na jej relacjach z członkami rodziny czy współpracownikami.

Jak ograniczyć uderzenia gorąca?

Istnieje możliwość ograniczenia uderzeń gorąca w czasie menopauzy. Jednym ze sposobów jest modyfikacja stylu życia i eliminacja niektórych używek oraz zmiana nawyków żywieniowych. Uważa się, że częste spożywanie napojów zawierających kofeinę (kawa, napoje energetyczne, cola) może zwiększać ryzyko wystąpienia uderzeń gorąca.

Lekarze zalecają ponadto zrezygnować z alkoholu (w tym piwo i wino). Z diety należy wyeliminować pikantne potrawy, bogate w kapsaicynę, zawartą między innymi w papryczce chili, która może zwiększać częstość uderzeń gorąca. Dlatego zaleca się, aby kobiety, u których występują uderzenia gorąca, unikały tych właśnie czynników. Ponadto często wystąpienie uderzenia gorąca kojarzone jest z przebywaniem w pomieszczeniach, w których panuje wysoka temperatura, dlatego najlepiej unikać dusznych, zatłoczonych i silnie ogrzewanych pomieszczeń, a przebywać w pomieszczeniach przewiewnych, często wietrzonych, gdzie nie panuje wysoka temperatura.

W celu realnego poprawienia komfortu życia kobiet z uderzeniami gorąca, stosuje się terapię hormonalną. Jest to tak zwana hormonalna terapia zastępcza. W leczeniu hormonami stosuje się estrogeny (których poziom obniża się w czasie menopauzy). Estrogeny uzupełniają niedobór hormonów produkowanych przez wygasające jajniki i tym samy niwelują objawy naczynioruchowe, w tym także zmniejszają uderzenia gorąca.

Co stosować na uderzenia gorąca?

Jak radzić sobie z uderzeniami gorąca? Coraz popularniejsze wśród kobiet w okresie menopauzy staje się stosowanie fitoestrogenów. Zalicza się do nich izoflawony sojowe. To udowodniony i skuteczny sposób na uderzenia gorąca w czasie menopauzy.

Fitoestrogeny to związki o działaniu estrogenopodobnym pochodzenia roślinnego. Postuluje się ich pozytywny wpływ na redukcję skutków zmniejszonego stężenia naturalnych estrogenów, w tym na zmniejszenie dolegliwości związanych z uderzeniami gorąca. Do fitoestrogenów należą między innymi izoflawony zawarte w soi, soczewicy, cieciorce oraz czerwonej koniczynie.

W licznych badaniach udowodniono, że izoflawony sojowe zmniejszają dolegliwości okresu menopauzalnego. Wykazano, że podawanie izoflawonów u pacjentek, które cierpią na uderzenia gorąca w ciągu dnia, pozwala zmniejszyć te dolegliwości.

Stosowanie izoflawonów w okresie okołomenopauzalnym, kiedy pacjentki cierpią na objawy naczynioruchowe, w tym na uderzenia gorąca, sprzyja ograniczeniu objawów menopauzy. Terapia przy użyciu fitoestrogenów powinna trwać minimum 12 tygodni.

Uderzenia gorąca – wypowiedź eksperta