Izoflawony a menopauza

Czym są izoflawony?

Izoflawony, przez niektórych nazywane fitoestrogenami, są to niesteroidowe związki chemiczne, które mają wpływ na receptory estrogenowe. W okresie menopauzy spada stężenie naturalnych estrogenów. Stosowanie izoflawonów ma w sposób naturalny wpływać na receptory estrogenowe w komórkach, a tym samym łagodzić objawy menopauzy. Cechuje je zdolność do hamowania i pobudzania komórek.

W całej grupie izoflawonów najsilniejsze działanie uważa się, że ma genisteina, daidzeina i glyciteina. Ich aktywność zależy m.in. od rasy, metabolizmu jelitowego czy wieku pacjentki – lepsze działanie w okresie okołomenopauzalnym aniżeli np. w późnym pomenopauzalnym. Stwierdzono naukowo, że izoflawony pozwalają łagodzić niektóre objawy menopauzy.

To też może Cię zainteresować: Uderzenia gorąca w młodym wieku – przyczyny

Źródła izoflawonów

Ziarno soi jest najbogatszym źródłem izoflawonów naturalnych. Niekiedy do produkcji suplementów diety używa się także kiełków soi. Aby mówić o ich potencjalnym wpływie na organizm człowieka, muszą być stosowane w odpowiednim stężeniu.

Badania wskazują, że korzystne właściwości wykazuje daidzeina, a dokładnie substancja o nazwie equol, która jest produkowana z daidzeiny przez bakterie przewodu pokarmowego. Niemniej, jedynie u 30% kobiet w Europie czy USA, wykryto w organizmie aktywne produkty tej reakcji jelitowej, co świadczy o tym, że tylko niektóre kobiety mają możliwość produkcji substancji aktywnych z tego rodzaju izoflawonu. Wnioski te wymagają kolejnych badań i potwierdzeń.

Źródłami izoflawonów są:

• produkty spożywcze – przede wszystkim ziarno soi zawiera takie ilości izoflawonów, które mogą oddziaływać na organizm człowieka,
• w małych stężeniach – czerwona koniczyna, orzechy ziemne czy korzeń kudzu,
• produkty przetworzone – mleko sojowe, produkty zawierające olej sojowy czy mąkę sojową,
• suplementy diety.

Przeczytaj też: Pluskwica groniasta – właściwości i zastosowanie

Izoflawony a menopauza

Aby prawidłowo zrozumieć rolę izoflawonów w organizmie człowieka należy rozwinąć pojęcie menopauzy. Nie można wskazać jednoznacznie granic wiekowych, w jakich pojawią się pierwsze objawy menopauzy, gdyż jest to proces. Menopauzą nazywamy brak miesiączek przez 12 miesięcy, będący końcem okresu płodności w życiu kobiety. Zwykle występuje między 40 a 50 rokiem życia.

W okresie okołomenopauzalnym u wielu kobiet występują charakterystyczne dolegliwości takie jak:

• uderzenia gorąca,
• zaczerwienianie twarzy, szyi, klatki piersiowej,
• napadowa potliwość – zwłaszcza w nocy,
• suchość pochwy – atroficzne zapalenia,
• nietrzymanie moczu,
• zaburzenia snu,
• niepokój,
• spadki nastroju.

Menopauza spowodowana jest wygasaniem czynności jajników. Nie produkują one już w takiej ilości estrogenów, jak w wieku rozrodczym. Spadek stężenia żeńskich hormonów płciowych wpływa m.in. na układ kostno-stawowy (spadek gęstości mineralnej kości), układ krwionośny (promuje miażdżycę), układ moczowo-płciowy (mniejsze ukrwienie narządów tej okolicy, co skutkuje zanikiem śluzówki pochwy czy mięśni odpowiadających za trzymanie moczu).

Wielokrotnie donoszono o korzystnym działaniu izoflawonów. Ich obszar oddziaływań miał obejmować objawy wazomotoryczne – uderzenia gorąca, napadowe zaczerwienienie twarzy, korzystnie wpływać na macicę i gruczoł piersiowy, układ krążenia, kostno-stawowy czy funkcje poznawcze. Pierwsze wzmianki o fitoestrogenach dotyczyły ich niekorzystnego działania na płodność. Wnioski takie wynikały z powodu blokowania receptorów estrogenowych.

W teorii uważano, że wykazują działanie estrogenowe lub antyestrogenowe w zależności od np. stężenia naturalnych hormonów płciowych w organizmie. Aktualne wnioski z badań są takie, że izoflawony mogą mieć wiele szlaków działania, nie tylko wskutek oddziaływań na receptory estrogenowe.

Czy izoflawony są skuteczne?

Większość badań potwierdza skuteczność terapii przy wykorzystaniu izoflawonów. Jak donosi raport Północnoamerykańskiego Towarzystwa Menopauzy, 11 spośród 15 analizowanych badań wskazywało łagodną poprawę w dolegliwościach okresu menopauzalnego. Korzystne było podawanie izoflawonów u pacjentek, które na początku obserwacji miały uderzenia gorąca w ciągu dnia

Badania wskazują, że genisteina może mieć największą rolę spośród wszystkich izoflawonów. Preparaty zawierające w głównej mierze genisteinę, w dawce powyżej 15mg/dzień, okazywały się redukować częstość uderzeń gorąca.

Według zaleceń Północnoamerykańskiego Towarzystwa Menopauzy, stosowanie izoflawonów w okresie okołomenopauzalnym z nasilonymi objawami naczynioruchowymi, można uznać za uzasadnione. Terapia taka powinna trwać minimum 12 tygodni, a dawka izoflawonów powinna wynosić minimum 50mg/dzień. W przypadku dobrej odpowiedzi na suplementację izoflawonów, terapię można kontynuować. U niektórych kobiet (nieprodukujących aktywnego wariantu substancji equol) suplementacja naturalnego produktu – equol, może przynieść korzyści.

Działania niepożądane terapii izoflawonami obejmują jedynie dolegliwości żołądkowo-jelitowe czy zmianę smaku. Niemniej analizy obejmowały krótki okres czasu, dlatego by mówić o ich całkowitym bezpieczeństwie konieczne są dalsze, długofalowe obserwacje.

Wpływ izoflawonów na organizm

Izoflawony szeroko oddziałują na organizm. Wywierają działania, które ograniczają skutki menopauzy.

• Wpływ na układ krążenia – izoflawony zapobiegają powstawaniu miażdżycy. Oceniono, że znacząco spada poziom cząsteczek cholesterolu typu LDL. Izoflawony hamują postęp miażdżycy u kobiet w wieku pomenopauzalnym.
• Wpływ na funkcje poznawcze – badania wskazują na umiarkowaną poprawę funkcji poznawczych u kobiet w wieku poniżej 65 lat, z kolei powyżej 65 roku życia, zmiany te nie są rejestrowane. Potwierdza to większą korzyść ze stosowania izoflawonów, jak również hormonalnej terapii zastępczej, we wczesnym okresie menopauzy. Przy późnym włączeniu terapii uzyskuje się gorsze wyniki.
• Układ kostny – badania nad wpływem izoflawonów na gęstość mineralną kości pokazują, że w tym przypadku nie odgrywają one żadnej roli.
• Układ moczowo-płciowy – izoflawony pozostają bez oddziaływania na dolegliwości z zakresu układu moczowo-płciowego typu – suchość pochwy, nietrzymanie moczu.
• Nowotwory – kolejna analiza skupia się na wpływie na potencjalne ryzyko nowotworzenia. Oceniono spożywanie soi, iż nie wpływa on na nowotworzenie w błonie śluzowej macicy lub tkance gruczołowej piersi.

Badania nad działaniem izoflawonów przynoszą często niejednoznaczne odpowiedzi. Ostatnie doniesienia wskazują, że substancje te przynoszą umiarkowaną poprawę w redukcji uderzeń gorąca i poprawie profilu lipidowego krwi. Inne funkcje – w obrębie układu kostnego, błony śluzowej macicy czy gruczołu piersiowego nie są potwierdzone. Potrzeba kolejnych długoterminowych badań nad skutecznością tych substancji.