Onycholiza jest objawem, przez który należy rozumieć oddzielenie się płytki paznokciowej od leżącego pod nią łożyska paznokcia. Odwarstwienie płytki rozpoczyna się od strony obrąbka naskórkowego podpaznokciowego (to znaczy tzw. „wolnego brzegu”) bądź od strony bocznej. Onycholizie towarzyszy zmiana zabarwienia płytki paznokciowej z różowej na białą. Leczenie onycholizy polega na leczeniu jej przyczyny.
Onycholiza paznokci – co to jest? Przyczyny, objawy, jak leczyć?
Onycholiza – co to jest?
Onycholiza to utrata anatomicznej integralności pomiędzy płytką paznokciową palców rąk lub stóp a leżącym pod nią łożyskiem paznokcia.
Onycholiza objawia się nieregularną granicą pomiędzy różową częścią płytki paznokciowej a jej białym wolnym brzegiem w momencie jej odchylenia od łożyska paznokcia. Co więcej, większa część płytki paznokciowej staje się nieprzezroczysta, przyjmując białą, żółtą lub zieloną barwę.
Przebarwienie pod płytką paznokciową może wystąpić w wyniku wtórnego nadkażenia bakteryjnego. W zależności od przyczyny wywołującej onycholizę, pod brzegiem płytki paznokciowej może gromadzić się pogrubiona skóra, co przyczynia się do powstawania widocznych makroskopowo deformacji (zagłębień) na jej powierzchni grzbietowej.
Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie
Proces odwarstwienia płytki paznokcia od łożyska paznokcia zazwyczaj przebiega bezboleśnie, zwłaszcza jeśli zachodzi on powoli i stopniowo. Dolegliwości bólowe mogą pojawić się w przypadku, gdy odwarstwienie płytki paznokciowej postępuje daleko w kierunku macierzy paznokcia, jako rezultat przebytego urazu lub toczącego się lokalnie zakażenia.
Nie jest znana dokładna częstość występowania tej choroby paznokci – dotychczas nie ma rzetelnie przeprowadzonych badań epidemiologicznych obejmujących swym zasięgiem terytorialnym obszar Europy Środkowej. Mimo to w środowisku lekarskim panuje przekonanie, że jest to zjawisko dość powszechne. Onycholizę obserwuje się u pacjentów każdej rasy, nieco częściej u kobiet, głównie u osób dorosłych.
Przeczytaj też: Pękająca skóra na palcach – jak temu zaradzić?
Onycholiza – jaka jest przyczyna odwarstwiania paznokci?
Przyczyna odwarstwiania paznokci w wielu przypadkach pozostaje niejasna. Wiadomo, że prawidłowo ukształtowane (zbudowane) łożysko paznokcia nie posiada warstwy ziarnistej komórek naskórka (keratynocytów). Każdy proces zakłócający powstawanie i formowanie się łożyska paznokcia (np. łuszczyca) może przyczynić się do wykształcenia w jego obrębie warstwy ziarnistej, czego konsekwencją jest choroba paznokci – onycholiza.
Wziąwszy pod uwagę przyczynę leżącą u podłoża tego objawu, onycholizę możemy podzielić na
- pierwotną (idiopatyczną, o nieznanej przyczynie),
- wtórną.
Czytaj również: Złamany paznokieć – jak postępować?
Onycholiza pierwotna i wtórna
Onycholiza pierwotna często obserwowana jest u osób nadgorliwie i uporczywie poddających się zabiegom stylizacji paznokci (manicure, środki nawilżające, rozpuszczalniki – szkodliwe substancje chemiczne zawarte w kosmetykach mogą osłabiać strukturę płytki). Podobnie onycholizę pierwotną częściej spotyka się u osób z nadmiernie długimi paznokciami, u których do tego schorzenia może dojść na skutek urazu mechanicznego.
Z kolei onycholiza wtórna może być spowodowana:
- schorzeniami dermatologicznymi, takimi jak choroby wirusowe i bakteryjne (zakażenie pałeczką ropy błękitnej), łuszczyca, grzybica paznokci, zespół Reitera (reaktywne zapalenie stawów), nadmierna potliwość, pęcherzyca zwykła, pelagra, trąd, kiła itd;
- niektórymi lekami:
- antybiotykami – cefalorydyną, chloramfenikolem, doksycykliną;
- chemioterapeutykami – adriamycyną, bleomycyną, 5-fluorouracylem, mitoksantronem, docetakselem, paklitakselem;
- innymi – kaptoprylem, retinoidami, diuretykami tiazydowymi;
- schorzeniami ogólnoustrojowymi – chorobami tarczycy (przebiegającymi z nadczynnością lub niedoczynnością gruczołu tarczowego), zespołem żółtych paznokci, ŁZS (łuszczycowe zapalenie stawów), rakiem płuca, szpiczakiem mnogim, twardziną układową, niedokrwistością (anemią) z niedoboru żelaza, cukrzycą oraz chorobami naczyń obwodowych.
Sprawdź również: Lekarz od tarczycy – jak się nazywa i kiedy udać się do niego na wizytę?
Onycholiza – leczenie i zapobieganie
Leczenie onycholizy powinno być ukierunkowane na przyczynę. Wyeliminowanie bądź skorygowanie stanu predysponującego do tego zaburzenia jest najlepszym postępowaniem terapeutycznym – stąd konieczność konsultacji dermatologicznej.
Przykładowo, wyrównanie zaburzeń hormonalnych w nadczynności tarczycy lub leczenie onycholizy środkami przeciwdrobnoustrojowymi infekcji paznokci pozwoli na normalne ich odrośnięcie.
Ta część płytki paznokciowej, która oddzieliła się od łożyska paznokcia, nie zrośnie się z nim ponownie, stąd trzeba będzie poczekać do momentu, w którym paznokieć odrośnie całkowicie. W przypadku palców rąk okres ten wynosi od 4 do 6 miesięcy, natomiast regeneracja płytki paznokciowej na stopach może potrwać nawet dwa razy dłużej.
Czytaj również: Rozdwajanie paznokci – przyczyny i sposoby na rozdwajające się paznokcie
Jak zapobiegać odwarstwianiu paznokci?
Aby zapobiec dalszemu pogarszaniu się stanu miejscowego płytki paznokciowej lub nawracaniu procesu onycholizy, należy odpowiednio dbać o paznokcie:
- obciąć uszkodzoną część paznokcia,
- utrzymywać krótkie paznokcie (regularnie obcinać je „na krótko”),
- unikać obrażeń, urazów i innych czynników uszkadzających,
- utrzymywać łożysko paznokcia w suchości i czystości,
- stosować kosmetyki, które wzmacniają płytkę paznokcia, np. serum regeneracyjne,
- unikać bezpośredniego narażenia na środki pielęgnacyjne i substancje drażniące, takie jak lakier do paznokci, zmywacz do paznokci oraz inne rozcieńczalniki i detergenty,
- do czynności wymagających narażenia na wilgoć używać bawełnianych rękawiczek zakładanych pod rękawiczki „gumowe” (winylowe, lateksowe bądź nitrylowe).
Poza wyżej wymienionymi czynnościami w profilaktyce onycholizy można rozważyć miejscowe zastosowanie środka przeciwgrzybiczego o szerokim spektrum (np. roztworu cyklopiroksolaminy) bądź roztworu antyseptycznego (np. tymolu w chloroformie) bezpośrednio na odsłonięte łożysko paznokcia.
Rafał Drobot
Lekarz
Absolwent Wydziału Lekarskiego w Katowicach Śląskiego Uniwersytetu Medycznego oraz studiów podyplomowych Prawo w Ochronie Zdrowia na Uniwersytecie Śląskim. Doświadczenie zawodowe początkowo zdobywał w Oddziale Urologicznym WSZ w Koninie. Od 2017 roku związany z Oddziałem Urologii i Onkologii Urologicznej Centrum Uronefrologii MSS w Warszawie. Pracuje również w kilku poradniach urologicznych na terenie Warszawy. Członek Polskiego Towarzystwa Urologicznego oraz Europejskiego Towarzystwa Urologicznego. Biegle posługuje się językiem angielskim oraz francuskim.
Komentarze i opinie (10)
opublikowany 23.07.2020
opublikowany 22.08.2020
opublikowany 17.10.2020
opublikowany 03.07.2022
opublikowany 28.02.2024
opublikowany 15.06.2022
opublikowany 02.07.2022
opublikowany 28.02.2024
opublikowany 31.07.2022
opublikowany 28.02.2024