Onycholiza – co to jest?
Onycholiza to utrata anatomicznej integralności pomiędzy płytką paznokciową palców rąk lub stóp a leżącym pod nią łożyskiem paznokcia.
Onycholiza objawia się nieregularną granicą pomiędzy różową częścią płytki paznokciowej a jej białym wolnym brzegiem w momencie jej odchylenia od łożyska paznokcia. Co więcej, większa część płytki paznokciowej staje się nieprzezroczysta, przyjmując białą, żółtą lub zieloną barwę.
Przebarwienie pod płytką paznokciową może wystąpić w wyniku wtórnego nadkażenia bakteryjnego. W zależności od przyczyny wywołującej onycholizę, pod brzegiem płytki paznokciowej może gromadzić się pogrubiona skóra, co przyczynia się do powstawania widocznych makroskopowo deformacji (zagłębień) na jej powierzchni grzbietowej.
Przeczytaj też: Złamany palec – objawy, przyczyny, leczenie
Proces odwarstwienia płytki paznokcia od łożyska paznokcia zazwyczaj przebiega bezboleśnie, zwłaszcza jeśli zachodzi on powoli i stopniowo. Dolegliwości bólowe mogą pojawić się w przypadku, gdy odwarstwienie płytki paznokciowej postępuje daleko w kierunku macierzy paznokcia, jako rezultat przebytego urazu lub toczącego się lokalnie zakażenia.
Nie jest znana dokładna częstość występowania tej choroby paznokci – dotychczas nie ma rzetelnie przeprowadzonych badań epidemiologicznych obejmujących swym zasięgiem terytorialnym obszar Europy Środkowej. Mimo to w środowisku lekarskim panuje przekonanie, że jest to zjawisko dość powszechne. Onycholizę obserwuje się u pacjentów każdej rasy, nieco częściej u kobiet, głównie u osób dorosłych.
Przeczytaj też: Pękająca skóra na palcach – jak temu zaradzić?
Onycholiza – jaka jest przyczyna odwarstwiania paznokci?
Przyczyna odwarstwiania paznokci w wielu przypadkach pozostaje niejasna. Wiadomo, że prawidłowo ukształtowane (zbudowane) łożysko paznokcia nie posiada warstwy ziarnistej komórek naskórka (keratynocytów). Każdy proces zakłócający powstawanie i formowanie się łożyska paznokcia (np. łuszczyca) może przyczynić się do wykształcenia w jego obrębie warstwy ziarnistej, czego konsekwencją jest choroba paznokci – onycholiza.
Wziąwszy pod uwagę przyczynę leżącą u podłoża tego objawu, onycholizę możemy podzielić na
- pierwotną (idiopatyczną, o nieznanej przyczynie),
- wtórną.
Czytaj również: Złamany paznokieć – jak postępować?
Onycholiza pierwotna i wtórna
Onycholiza pierwotna często obserwowana jest u osób nadgorliwie i uporczywie poddających się zabiegom stylizacji paznokci (manicure, środki nawilżające, rozpuszczalniki – szkodliwe substancje chemiczne zawarte w kosmetykach mogą osłabiać strukturę płytki). Podobnie onycholizę pierwotną częściej spotyka się u osób z nadmiernie długimi paznokciami, u których do tego schorzenia może dojść na skutek urazu mechanicznego.
Z kolei onycholiza wtórna może być spowodowana:
- schorzeniami dermatologicznymi, takimi jak choroby wirusowe i bakteryjne (zakażenie pałeczką ropy błękitnej), łuszczyca, grzybica paznokci, zespół Reitera (reaktywne zapalenie stawów), nadmierna potliwość, pęcherzyca zwykła, pelagra, trąd, kiła itd;
- niektórymi lekami:
- antybiotykami – cefalorydyną, chloramfenikolem, doksycykliną;
- chemioterapeutykami – adriamycyną, bleomycyną, 5-fluorouracylem, mitoksantronem, docetakselem, paklitakselem;
- innymi – kaptoprylem, retinoidami, diuretykami tiazydowymi;
- schorzeniami ogólnoustrojowymi – chorobami tarczycy (przebiegającymi z nadczynnością lub niedoczynnością gruczołu tarczowego), zespołem żółtych paznokci, ŁZS (łuszczycowe zapalenie stawów), rakiem płuca, szpiczakiem mnogim, twardziną układową, niedokrwistością (anemią) z niedoboru żelaza, cukrzycą oraz chorobami naczyń obwodowych.
Sprawdź również: Lekarz od tarczycy – jak się nazywa i kiedy udać się do niego na wizytę?
Onycholiza – leczenie i zapobieganie
Leczenie onycholizy powinno być ukierunkowane na przyczynę. Wyeliminowanie bądź skorygowanie stanu predysponującego do tego zaburzenia jest najlepszym postępowaniem terapeutycznym – stąd konieczność konsultacji dermatologicznej.
Przykładowo, wyrównanie zaburzeń hormonalnych w nadczynności tarczycy lub leczenie onycholizy środkami przeciwdrobnoustrojowymi infekcji paznokci pozwoli na normalne ich odrośnięcie.
Ta część płytki paznokciowej, która oddzieliła się od łożyska paznokcia, nie zrośnie się z nim ponownie, stąd trzeba będzie poczekać do momentu, w którym paznokieć odrośnie całkowicie. W przypadku palców rąk okres ten wynosi od 4 do 6 miesięcy, natomiast regeneracja płytki paznokciowej na stopach może potrwać nawet dwa razy dłużej.
Czytaj również: Rozdwajanie paznokci – przyczyny i sposoby na rozdwajające się paznokcie
Jak zapobiegać odwarstwianiu paznokci?
Aby zapobiec dalszemu pogarszaniu się stanu miejscowego płytki paznokciowej lub nawracaniu procesu onycholizy, należy odpowiednio dbać o paznokcie:
- obciąć uszkodzoną część paznokcia,
- utrzymywać krótkie paznokcie (regularnie obcinać je „na krótko”),
- unikać obrażeń, urazów i innych czynników uszkadzających,
- utrzymywać łożysko paznokcia w suchości i czystości,
- stosować kosmetyki, które wzmacniają płytkę paznokcia, np. serum regeneracyjne,
- unikać bezpośredniego narażenia na środki pielęgnacyjne i substancje drażniące, takie jak lakier do paznokci, zmywacz do paznokci oraz inne rozcieńczalniki i detergenty,
- do czynności wymagających narażenia na wilgoć używać bawełnianych rękawiczek zakładanych pod rękawiczki „gumowe” (winylowe, lateksowe bądź nitrylowe).
Poza wyżej wymienionymi czynnościami w profilaktyce onycholizy można rozważyć miejscowe zastosowanie środka przeciwgrzybiczego o szerokim spektrum (np. roztworu cyklopiroksolaminy) bądź roztworu antyseptycznego (np. tymolu w chloroformie) bezpośrednio na odsłonięte łożysko paznokcia.
